Kürfürst (alm. Kurfürst, (ⓘ), hərfi mənada — "seçilmiş knyaz", Kür — "seçki" və Fürst — "knyaz"; lat. princeps elector imperii) və ya qısaca seçicilər, Müqəddəs Roma İmperiyasının imperatorunu seçən seçki kollegiyasının üzvləri idi. Reyxstaqlarda seçici knyazlar xüsusi kollegiya təşkil edirdilər, imperator və ya kraldan sonra gəlirdilər. Onlar Müqəddəs Roma İmperiyasının sarayından azad idilər, onların mülkləri (knyazlıqları) bölünməz idi və onların Reyxstaqların təyin edilməsində iştirak etmək hüququ var idi. Kürfürstlərin xüsusi nişanları var idi: kürfürst geyimi və papaqları olurdu. 1806-cı ildə Müqəddəs Roma İmperiyasının ləğvi ilə kürfürst titulları da bitdi, təkcə 1866-cı ilə qədər onu saxladı.
Kürfürstlər
Kürfürstlər Kollegiyası (alm. Kurfürstenrat), Almaniya Arxkansleri vəzifəsində Mayns knyaz-Arxiyepiskopu tərəfindən idarə olunurdu. Yeddi kürfürst 1356-cı il Qızıl Fərmanı tərəfindən təyin edilmişdi. Hər bir kürfürst müasir Nazirlər Kabinetinə bənzəyən "İmperiyanın Böyük Dəftərxanası"na (alm. Reichserzämter) sahib idi və İmperator sarayının üzvü idi. Üç ruhani seçici arx-kansler (alm. Erzkanzler) idi. Yerdə qalan altı nəfər dünyəvi kürfürstlər idi və onlara saraydakı mövqelərini əks etdirən gerb simvolları verilmişdi.
| Adı | Növü | Vəzifəsi |
|---|---|---|
Mayns knyaz-arxiyepiskopu
|
Ruhani | Almaniyanın baş kansleri |
Köln knyaz-arxiyepiskopu
|
Ruhani | İtaliyanın baş kansleri |
Trir knyaz-arxiyepiskopu
|
Ruhani | Burqundiya baş kansleri |
Bohemiya krallığı
|
Dünyəvi |
Baş saqi
|
.svg){kind=small}
Pfals kürfürstlüyü
|
Dünyəvi |
Baş mehmandar
|
Saksoniya kürfürstlüyü
|
Dünyəvi |
Baş marşal
|
|
Dünyəvi |
.svg){kind=small}
Baş kamerlen
|
1623 və 1648-ci ildə Vestfaliya Sülhünə uyğun olaraq kürfürst kollegiyasında yer tutanda, onların sayı səkkizə yüksəldi və "baş xəzinədar" titulu aldı. 1692-ci ildə Hannover kürfürstü (rəsmi olaraq Brünsvik-Lüneburq) Doqquzillik müharibə zamanı "baş bayraqdar" kimi doqquzuncu kürfürst oldu.
sonra 1779-cu ildə nəticəsində Pfals və Bavariya kürfürstlükləri birləşdirildi. 1803-cü ildə Alman mediatizasiyası nəticəsində Köln və Trir knyaz-arxiyepiskopluqları ləğv edildi. Mayns knyaz-arxiyepiskopu və baş kansler İnqilabçı Fransa tərəfindən işğal edilmiş itirilmiş ərazisinə görə kompensasiya olaraq yeni qurulan aldı. Daha sonra 4 dünyəvi kürfürst daha siyahıya əlavə edildi:
Lakin bu dəyişikliklər az təsir göstərdi, çünki II Fransiskin Müqəddəs Roma İmperatoru kimi taxtdan əl çəkməsi ilə imperiya yalnız üç il sonra dağıldı.
İstinadlar
- . www.heraldica.org. 2022-03-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-04-26.
- Bryce, James. The Holy Roman Empire (Revised). London: Macmillan. 1866. səh. 252.
Ədəbiyyat
- Winfried Becker: Der Kurfürstenrat. Grundzüge seiner Entwicklung in der Reichsverfassung und seine Stellung auf dem Westfälischen Friedenskongress. Aschendorff, Münster 1973.
- Alexander Begert: Die Entstehung und Entwicklung des Kurkollegs. Von den Anfängen bis zum frühen 15. Jahrhundert. Duncker & Humblot, Berlin 2010, ISBN 978-3-428-13222-5, (Schriften zur Verfassungsgeschichte 81).
- Alexander Begert: Böhmen, die böhmische Kur und das Reich vom Hochmittelalter bis zum Ende des Alten Reiches. Studien zur Kurwürde und zur staatsrechtlichen Stellung Böhmens. Matthiesen, Husum 2003, ISBN 3-7868-1475-9, (Historische Studien 475).
- Hans Boldt: Deutsche Verfassungsgeschichte. Band 1: Von den Anfängen bis zum Ende des älteren deutschen Reichs 1806. 2., durchgesehen und aktualisierte Auflage. Deutscher Taschenbuch-Verlag, München 1990, .
- Arno Buschmann (Hrsg.): Kaiser und Reich. Klassische Texte und Dokumente zur Verfassungsgeschichte des Heiligen Römischen Reiches Deutscher Nation. 2 Bände. 2. ergänzte Auflage. Nomos-Verlags-Gesellschaft, München 1994.
- Franz-Reiner Erkens: Kurfürsten und Königswahl. Zu neuen Theorien über den Königswahlparagraphen im Sachsenspiegel und die Entstehung des Kurfürstenkollegiums. Hahn, Hannover 2002, ISBN 3-7752-5730-6, (Studien und Texte / Monumenta Germaniae Historica, 30).
- Axel Gotthard: Säulen des Reiches. Die Kurfürsten im frühneuzeitlichen Reichsverband. Matthiesen, Husum 1998, ISBN 3-7868-1457-0.
- Klaus-Frédéric Johannes: Bemerkungen zur Goldenen Bulle Kaiser Karls IV. und der Praxis der Königswahl 1356–1410. In: FS Jürgen Keddigkeit, 2012, S. 105–120.
- Klaus-Frédéric Johannes: Die Goldene Bulle und die Praxis der Königswahl 1356–1410. In: Archiv für mittelalterliche Philosophie und Kultur. Bd. 14 (2008) S. 179–199.
- Martin Lenz: Konsens und Dissens. Deutsche Königswahl (1273–1349) und zeitgenössische Geschichtsschreibung. Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen 2002, ISBN 3–525–35424-X, (Formen der Erinnerung 5), .
- Hans K. Schulze: Grundstrukturen der Verfassung im Mittelalter. Band 3: Kaiser und Reich. Kohlhammer, Stuttgart u. a. 1998, ISBN 3-17-013053-6.
- Hans K. Schulze: Grundstrukturen der Verfassung im Mittelalter. Band 4: Das Königtum. Kohlhammer, Stuttgart u. a. 2011.
- Armin Wolf: Die Entstehung des Kurfürstenkollegs 1198–1298. Zur 700jährigen Wiederkehr der ersten Vereinigung der sieben Kurfürsten. 2. bearbeitete Auflage. Schulz-Kirchner, Idstein 2000, ISBN 3-8248-0031-4, (Historisches Seminar N. F. 11).
- Armin Wolf (Hrsg.): Königliche Tochterstämme, Königswähler und Kurfürsten. Klostermann, Frankfurt am Main 2002, ISBN 978-3-465-03200-7, (Studien zur europäischen Rechtsgeschichte 152).