Farsca "papaq" mənasını bildirən külah oğuzlar arasında hələ ilk orta əsrlərdən məlum idi. Kəndlilər, şəhər yoxsulları "kulah-namad" adlanan oval formalı keçə külah, orta və yuxarı zümrələr isə konusvarı formalı hündür külah geyirdilər.

Kitabi Dədə Qorqud dastanlarında kişi baş geyim kimi külah haqqında qeyd olunur ki, "…altı ögəc dərisindən, külah etsə, qulaqlarını örtməyən, qolu-budı xaranca, uzun baldırları incə, Qazan bəgün dayısı At ağızlu Aruz qoca çapar yetdi". Bu mətndən bəlli olur ki, oğuzların külahı qoyun dərisindən, xüsusilə erkək qoyun dərisindən tikilərmiş.

Külah tipli konusvarı baş geyiminə Təbriz miniatür məktəbinə mənsub olan incəsənət əsərlərində də tez-tez təsadüf edilir. Bu bir daha göstərir ki, XVI əsrdə Azərbaycan ərazisində külah kütləvi səciyyə daşımışdır. Hətta əsilzadə şəxslərə məxsus olan bəzi təsvirlərdə külahın ətrafına çalma sarındığı müşahidə olunur. Görünür, orta əsrlərdə külah parçadan tikilən baş geyimini də ifadə edirmiş. Son zamanlaradək Azərbaycanın bəzi etnoqrafik bölgələrində, xüsusilə Abşeronda "taskülah", yaxud "şəbkülah" adı ilə bəlli olan kişi baş geyimi hələ dəbdən düşməmişdi. Bakıda yaşlı kişilər gecələr yatan zaman soyuq olmasın deyə başlarına şəbkülah, yəni "gecə papağı" qoyardılar.

Külahın vaxtilə Azərbaycanda geniş yayıldığını orta əsr mənbələri də təsbit edir. XIII əsrə aid farsca yazılmış bir anonim mənbədə vaxtilə Gəncədə gənclərin çoxunun başlarına keçə külah qoyduqları xəbər verilir.

Bu geyim tipi "külah" adı ilə vaxtilə Orta Asiyada, xüsusilə özbəklər arasında geniş yayılmışdı.

• "Kitabi-Dədə Qorqud Ensiklopediyası", II cild. Bakı,2004.
• Ərəb və fars sözləri lüğəti, B. 1996.
• Миклухо-Маклай Н. Д. Географическое сочинение XII века на персидском языке. "Ученые записки Институтута Востоковедении Ан СССР, т. IX, М. 1954.
• Народы Средней Азии и Казакстана, т. I, М. 1962.