Homo ergaster

Homo ergaster və ya İşləyən adam — Erkən Pleystosen dövründə Afrikada yaşamış arxaik insanların nəsli kəsilmiş növü və ya alt növüdür. H. ergasterin müstəqil bir növ olub-olmaması və ya H. erectusun tərkibinə daxil olması paleoantropologiyada hələ də davam edən və həll olunmamış mübahisəli məsələlərdən biridir. Sinonimlik tərəfdarları adətən H. ergasteri Afrika Homo erectusu və ya Homo erectus ergaster kimi təsvir edirlər.

Homo ergaster
Elmi təsnifat
Domen:
Eukariotlar
Ranqsız:
Amorphea
Ranqsız:
Obazoa
Ranqsız:
Opisthokonta
Ranqsız:
Holozoa
Ranqsız:
Filozoa
Aləm:
Heyvanlar
Yarımaləm:
Eumetazoylar
Klad:
Klad:
İkitərəflisimmetriyalılar
Klad:
Nephrozoa
Tipüstü:
Sonağızlılar
Tip:
Xordalılar
Klad:
Olfactores
Yarımtip:
Onurğalılar
İnfratip:
Ağızçənəlilər
Klad:
Eugnathostomata
Klad:
Teleostomi
Klad:
Euteleostomi
Klad:
Xoanlar
Klad:
Rhipidistia
Klad:
Klad:
Klad:
Elpistostegalia
Klad:
Sinifüstü:
Dördayaqlılar
Klad:
Reptiliomorpha
Klad:
Sinif:
Məməlilər
Klad:
Theriimorpha
Klad:
Klad:
Trechnotheria
Klad:
Cladotheria
Klad:
Prototribosphenida
Klad:
Zatheria
Klad:
Tribosphenida
Yarımsinif:
Vəhşi heyvanlar
Klad:
Euteriyalar
İnfrasinif:
Plasentalılar
Maqndəstə:
Dəstəüstü:
Euarxontoqlireslər
Qranddəstə:
Mirdəstə:
Primatkimilər
Dəstə:
Primatlar
Yarımdəstə:
Quruburunlar
İnfradəstə:
Simiiformes
Parvdəstə:
Fəsiləüstü:
Fəsilə:
Hominidlər
Yarımfəsilə:
Homininae
Triba:
Homininlər
Cins:
Homo
???:
Homo ergaster
Beynəlxalq elmi adı

Afrika ərazisindən tapılmış ilk insanlar tək Homo habilislər hesab olunmurlar. 1971-ci ildə Keniyada Rudolf gölü ətrafında Kobifor düşərgəsində Luis Likinin Hominidlərə aid aşkar etdiyi alt çənə sümüyü ilk vaxtlar Homo Erektusa aid edilsə də, sonradan onların yeni bir növ təşkil etdiyi müəyyənləşdirilmişdir. 1975-ci ildə bu tapıntı Homo Erqaster (işləyən, yaradan adam) adlandırıldı. Avstralopiteklərlə eyni təbəqədə iki kəllə sümüyünün aşkar olunması nəticəsində insan təkamülünün düz xətlə deyil, sıçrayışla baş verdiyi təsdiq olunmuşdur. Yəni, Avstralopiteklərlə eyni təbəqədə Homo Erqasterlərin qalıqları aşkar edilmişdir. 1984-cü ildə Türkanalı oğlan (Turkana Boys) kimi tanınan tapıntı aşkar olunmuşdur. Kalium – arqon metodu vasitəsilə tapıntının yaşı 1.5 – 1.6 milyon il bundan əvvələ aid edilmişdir. Homo Erqasterlərin bir çox xüsusiyyətləri Homo Erektuslarla oxşar olsa da, fərqli cəhətləri də vardır:

  1. Kəllə strukturu fərqlidir. Belə ki, onlarda kəllənin nazik olması, başın arxa hissəsinin böyüklüyü və beyin strukturunda fərqliliklər var.
  1. Skelet sümükləri daha yüngüldür və strukturuna görə müasir insana daha çox yaxındır.
  1. Beyin həcmi 880 sm³-dir.

Bütövlükdə ilk Erqasterlərin beyin tutumu 750 sm³-dən 1200 sm³-ə qədərdir. Homo Habilislərlə müqayisədə onların beyin tutumu böyümüş və bu böyümə mücərrəd təfəkkürün əsas xüsusiyyətlərini tənzimləyən alın hesabına baş vermişdi. Homo Erqasterlərdə broka mərkəzi daha yaxşı inkişaf etmişdi. Onların beyin tutumu müasir insanın beyninə nisbətən kiçik olsa da, bütövlükdə Homo Erqasterlərdə nitqin ilkin rüşeymləri müşahidə olunmuşdu. Buna görə də Homo Erqasterlər insan təkamülündə mühüm sıçrayış kimi qəbul edilirlər. Homo Erqasterlərin düşərgələrində daş alətlərin hazırlanmasında ikitərəfli çapma üsulu ilə hazırlanmış daş əmək alətləri tapılmışdı. Çapacaqlarla yanaşı ocaq izləri də qeydə alınmışdı. Homo Erqasterlər oddanqorxma instinktini ram edən ilk canlılar hesab olunurlar. Homo Erqasterlərin Şimali və Cənubi Afrikada məskunlaşması ilə yanaşı Cənubi Avropa və Cənub-Şərqi Asiya ərazisində də yayıldıqları təsdiq olunmuşdu. Bəzi tədqiqatçılar Dmanisi tapıntılarını da Homo Erqasterlərə aid edirlər.

İstinadlar

  1. Cela-Conde C. J., Ayala F. J. Genera of the human lineage (ing.). // Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. / M. R. Berenbaum [Washington, etc.], USA: National Academy of Sciences [etc.], 2003. Vol. 100, Iss. 13. P. 7688. ISSN ;
  2. . səh. 5
  3. . səh. 14

Əlavə ədəbiyyat

  • ; "A New Type of Fossil Man". Nature. 164 (4164). 1949: 322–323. Bibcode:. doi:. PMID .
  • Aiello, Leslie C.; Dunbar, R. I. M. "Neocortex Size, Group Size, and the Evolution of Language". Current Anthropology. 34 (2). 1993: 184–193. doi:.
  • Aiello, Leslie C.; Wells, Jonathan C. K. . Annual Review of Anthropology. 31. 2002: 323–338. doi:.
  • Antón, Susan C. "Natural history of Homo erectus". Yearbook of Physical Anthropology. 46. 2003: 126–170. doi:. PMID .
  • Baab, Karen L. . Journal of Human Evolution. 54 (6). 2008: 827–847. doi:. PMID .
  • Bonde, Niels. Hominid Diversity and 'Ancestor' Myths // Schilhab, Theresa; Stjernfelt, Frederik; Deacon, Terrence (redaktorlar ). The Symbolic Species Evolved. Springer. 2012. ISBN 978-94-007-2336-8.
  • Ben-Dor, Miki; Gopher, Avi; Hershkovitz, Israel; Barkai, Ran. . PLOS ONE. 6 (12). 2011: e28689. Bibcode:. doi:. PMC . PMID .
  • Brown, Frank; Harris, John; Leakey, Richard; Walker, Alan. . Nature. 316 (6031). 1985: 788–792. Bibcode:. doi:. PMID .
  • Caspari, Rachel; Lee, Sang-Hee. . PNAS. 101 (30). 2004: 10895–10900. doi:. PMC . PMID .
  • Ciochon, Russell. (PDF). Nature. 459 (7249). 2009: 910–911. Bibcode:. doi:. PMID .
  • Coqueugniot, H.; Hublin, J.-J.; və b. . Nature. 431 (7006). 2004: 299–302. Bibcode:. doi:. PMID .
  • Dávid-Barrett, Tamás; Dunbar, R. I. M. . Journal of Human Evolution. 94. 2016: 72–82. doi:. PMC . PMID .
  • Dennell, Robin; Roebroeks, Wil. . Nature. 438 (7071). 2005: 1099–1104. Bibcode:. doi:. PMID .
  • Giles, James. "Naked Love: The Evolution of Human Hairlessness". Biological Theory. 5 (4). 2010: 326–336. doi:.
  • Gowlett, J. A. J. . Philosophical Transactions B. 371 (20150164). 2016: 20150164. doi:. PMC . PMID .
  • Hatala, Kevin G.; Roach, Neil T.; Ostrofsky, Kelly R.; Wunderlich, Roshna E.; Dingwall, Heather L.; Villmoare, Brian A.; Green, David J.; Harris, John W. K.; Braun, David R.; Richmond, Brian G. . Scientific Reports. 6 (28766). 2016: 28766. Bibcode:. doi:. PMC . PMID .
  • Herries, Andy I. R.; və b. . Science. 368 (6486). 2020: eaaw7293. doi:. :. PMID  ().
  • Janssen, Marco A.; Sept, Jeanne M.; Griffith, Cameron S. Hominids Foraging in a Complex Landscape: Could Homo ergaster and Australopithecus boisei Meet Their Calories Requirements? // Takahashi, Shingo; Sallach, David; Rouchier, Juliette (redaktorlar ). Advancing Social Simulation: The First World Congress. Springer. 2007. ISBN 978-4-431-73150-4.
  • Kimbel, William H.; White, Tim D. // Grine, Frederick E. (redaktor). Evolutionary History of the Robust Australopithecines. Routledge. 2017. ISBN 978-0-202-36137-6.
  • Klein, Richard. // Chris, Scarre (redaktor). The Human Past: World Prehistory & the Development of Human Societies. Thames & Hudson. 2005. ISBN 978-0500285312.
  • Larick, Roy; Ciochon, Russell. . American Scientist. 84 (6). 1996: 538–551. Bibcode:.
  • Latimer, Bruce; Ohman, James C. . Journal of Human Evolution. 40. 2001: A12.
  • Meyer, Marc R.; Vekua, Abesalom; Lordkipanidze, David. . 2006.
  • Nowell, April; Chang, Melanie Lee. (PDF). PaleoAnthropology. 2009. 2009: 77–88.
  • Pagel, Mark; Bodmer, Walter. The Evolution of Human Hairlessness: Cultural Adaptations and the Ectoparasite Hypothesis // Wasser, Solomon P. (redaktor). . Springer. 2004. doi:. ISBN 978-90-481-6457-8.
  • Reno, Philip L.; Meindl, Richard S.; McCollum, Melanie A.; Lovejoy, C. Owen. (PDF). PNAS. 100 (16). 2003: 9404–9409. Bibcode:. doi:. PMC . PMID .
  • Roberts, Alice. (Revised). Dorling Kindersley Ltd. 2018. ISBN 978-0-2413-0431-0.
  • Rogers, Alan R.; Iltis, David; Wooding, Stephen. "Genetic Variation at the MC1R Locus and the Time since Loss of Human Body Hair". Current Anthropology. 45 (1). 2004: 105–108. doi:.
  • Ruxton, Graeme D.; Wilkinson, David M. (PDF). PNAS. 108 (52). 2011: 20965–20969. Bibcode:. doi:. PMC . PMID .
  • Sandgathe, Dennis M.; Berna, Francesco. "Fire and the Genus Homo: An Introduction to Supplement 16". Current Anthropology. 58 (Supplement 16). 2017: S165–S175. doi:.
  • Schiess, Regula; Häusler, Martin. "No skeletal dysplasia in the Nariokotome boy KNM-WT 15000 (Homo erectus) – a reassessment of congenital pathologies of the vertebral column". American Journal of Physical Anthropology. 150 (3). 2013: 365–374. doi:. PMID .
  • Schiess, Regula; Böni, Thomas; Rühli, Frank J.; Häusler, Martin. (PDF). Journal of Human Evolution. 67. 2014: 48–59. doi:. PMID .
  • Schwartz, Jeffrey H. (PDF). Science. 289 (5476). 2000: 55–56. doi:. PMID .
  • Simpson, Scott W.; Quade, Jay; Levin, Naomi E.; Butler, Robert; Dupont-Nivet, Guillaume; Everett, Melanie; Semaw, Sileshi. . Science. 322 (5904). 2008: 1089–1092. Bibcode:. CiteSeerX . doi:. PMID .
  • Strait, David; Grine, Frederick; Fleagle, John. (PDF) // Henke, Winfried; Tattersall, Ian (redaktorlar ). Handbook of Paleoanthropology (2nd). Springer. 2015. doi:. ISBN 978-3-642-39979-4. 12 June 2020 tarixində (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 May 2020.
  • Tattersall, Ian. (PDF) // Henke, Winfried; Tattersall, Ian (redaktorlar ). Handbook of Paleoanthropology. Springer. 2013. ISBN 978-3-642-39978-7. 12 June 2020 tarixində (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 May 2020.
  • Ungar, Peter S.; Grine, Frederick E.; Teaford, Mark F. . Annual Review of Anthropology. 35 (1). 2008: 208–228.
  • Willems, Erik P.; van Schaik, Carel P. . Journal of Human Evolution. 109. 2017: 11–21. doi:. PMID .
  • Wang, Weijie; Crompton, Robin H.; Carey, Tanya S.; Günther, Michael M.; Li, Yu; Savage, Russell; Sellers, Williams I. . Journal of Human Evolution. 47 (6). 2004: 453–478. doi:. PMID .
  • Wood, Bernard; Collard, Mark. . Science. 284 (5411). 1999: 65–71. Bibcode:. doi:. PMID .
  • Zhu, Zhaoyu; Dennell, Robin; Huang, Weiwen; Wu, Yi; Qiu, Shifan; Yang, Shixia; Rao, Zhiguo; Hou, Yamei; Xie, Jiubing; Han, Jiangwei; Ouyang, Tingping. . Nature. 559 (7715). 2018: 608–612. Bibcode:. doi:. PMID .

Xarici keçidlər

Vikianbarda Homo ergaster ilə əlaqəli mediafayllar var.
  • ; The Australian Museum
  • ; Milne Publishing – The History of Our Tribe: Hominini
  • ; Origins – Exploring the Fossil Record – Bradshaw Foundation
  • ; eFossils Resources
  • ; DNA Learning Center
Mənbə — ""

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023