Hialin qığırdaq (lat. cartilago hyalinis) — qığırdaq toxumasının bir növü. Proteoqlikanlarla zəngin olan homojen əsas maddənin tərkibinə görə sıx, elastik, şüşəvaridir. Hialin qığırdaq oynaqqabırğa qığırdaqlarını, həmçinin burun, qırtlaq, uzun boru sümüklərinin epifizini, nəfəs borusu və bronxların qığırdaqlarını təşkil edir.

Hialin qığırdaq
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Strukturu

Hialin qığırdaq insan bədənində ən çox yayılmış qığırdaq növüdür. O, ilk növbədə iki tip kollagen və proteoqlikanlardan ibarətdir. Hialin qığırdaq nəfəs borusu, burun, epifiz, döş sümüyü və qabırğalarda yerləşir.

Hialin qığırdaq perixondrium kimi tanınan lifli membranla örtülür. Qığırdaqın əsas hüceyrələri lifli toxuma, proteoqlikanlar və qlikozaminoqlikanlar matrisində olan xondrositlərdir.

Qığırdaqda limfa düyünləri və ya qan damarları olmadığı üçün qida maddələri də daxil olmaqla həll olunan maddələrin hərəkəti bitişik toxumalara bitişik maye bölmələrində diffuziya yolu ilə baş verir. Qığırdaq strukturlara müəyyən, lakin elastik bir forma verir, belə strukturları və oynaqları güclü edir, lakin məhdud hərəkətlilik və elastikliklə. Qığırdaqda sinir yoxdur. Hialin qığırdaq müvəqqəti embrional skelet əmələ gətirir və bu skelet tədricən sümüklə əvəzlənir.

Mikroanatomiyası

Hialin qığırdaq kəsiyini mikroskop altında baxanda məlum olur ki, o, dənəvər, vahid matrisdə iki və ya daha çox qrup halında yerləşən dəyirmi və ya küt bucaqlı xondrositlərdən ibarətdir. İki və ya daha çox qrup halında düzüldükdə, xondrositlər bir-birinə toxunduqları yerlərdə yuvarlaqlaşdırılmış, lakin adətən düz konturlara malikdir və ətrafın qalan hissəsində yuvarlaqlaşdırılır.

Onlar nazik bir-birinə qarışan iplərlə şəffaf protoplazmadan ibarətdir, bəzən kiçik qranullar da olur. Qığırfaqların içərisində müntəzəm nüvədaxili şəbəkəsi olan bir və ya iki dairəvi nüvə var. Hüceyrələr qığırdaq lakunaları adlanan matrisin boşluqlarında yerləşir. Bu boşluqlar əslində toxumanın rənglənməsi və müayinə üçün qoyulması zamanı hüceyrələrin kiçilməsi nəticəsində əmələ gələn boşluqlardır. İzogen hüceyrə qrupları arasındakı ərazilərarası boşluq nisbətən daha çox kollagen lifləri ehtiva edir ki, bu da onun formasını saxlamağa imkan verir, faktiki hüceyrələr kiçilir və lakunalar yaradır. Hər bir boşluq adətən bir hüceyrə tərəfindən tutulur, lakin mitoz bölünmə zamanı iki, dörd və hətta səkkiz hüceyrə ola bilər.

Oynaq qığırdaqları

 
Oynaq qığırdaq zonalarının histologiyası.

Oynaq qığırdaqları sümüklərin oynaq səthlərində olan hialin qığırdaqdır və sinovial oynaqların oynaq boşluğunun içərisində yerləşir, sinovial membranın yaratdığı sinovial maye ilə yuyulur və boşluğun divarlarını əhatə edir.

Orqanizmin ömrü boyu anabolik faktorlar və katabolik amillər ümumiyyətlə tarazlıqda olur, lakin orqanizm yaşlandıqca katabolizm üstünlük təşkil edir və qığırdaq parçalanmağa başlayır. Oynaq qığırdaqının biokimyəvi parçalanması osteoartrozla nəticələnir.

Oynaq qığırdaqlarının saxlanması anabolik (qığırdaq əmələ gətirən) və katabolik (qığırdaqları deqradasiya edən faktorlar) tarazlığı əsasında sümüyün saxlanmasına bənzər şəkildə idarə olunur.

Əlavə şəkillər

İstinadlar

  1. Sophia Fox AJ, Bedi A, Rodeo SA. . Sports Health. 1 (6). November 2009: 461–8. doi:. PMC . PMID .
  2. Zhao, Feng; Bautista, Catherine A.; Park, Hee Jun; Mazur, Courtney M.; Aaron, Roy K.; Bilgen, Bahar. . PLOS ONE. 11 (7). 2016: e0158976. Bibcode:. doi:. ISSN . PMC . PMID .
    -"The work is made available under the Creative Commons CC0 public domain dedication."
  3. Davidson, David; Blanc, Antoine; Filion, Dominic; Wang, Huifen; Plut, Paul; Pfeffer, Gerald; Buschmann, Michael D.; Henderson, Janet E. "Fibroblast growth factor (FGF) 18 signals through FGF receptor 3 to promote chondrogenesis". The Journal of Biological Chemistry. 280 (21). 2005-05-27: 20509–20515. doi:. ISSN . PMID .
  4. Takahata, Yoshifumi; Hagino, Hiromasa; Kimura, Ayaka; Urushizaki, Mitsuki; Yamamoto, Shiori; Wakamori, Kanta; Murakami, Tomohiko; Hata, Kenji; Nishimura, Riko. . International Journal of Molecular Sciences. 23 (9). 2022-04-23: 4672. doi:. ISSN . PMC  (). PMID  ().
  5. Alvaro-Gracia, J. M. . Rheumatology. 43 (Suppl 1). February 2004: i21–25. doi:. ISSN . PMID .
  6. Li, Ting; Peng, Jie; Li, Qingqing; Shu, Yuan; Zhu, Peijun; Hao, Liang. . Biomolecules. 12 (7). 2022-07-08: 959. doi:. ISSN . PMC  (). PMID  ().
  7. Maeda, Kazuhiro; Kobayashi, Yasuhiro; Koide, Masanori; Uehara, Shunsuke; Okamoto, Masanori; Ishihara, Akihiro; Kayama, Tomohiro; Saito, Mitsuru; Marumo, Keishi. . International Journal of Molecular Sciences. 20 (22). 2019-11-06: 5525. doi:. ISSN . PMC . PMID .

Xarici keçidlər

Mənbə — ""

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023