Bu məqalə Heyratı muğamı haqqındadır. Digər mənalar üçün Heyratı (dəqiqləşdirmə) səhifəsinə baxın. |
Heyratı – Azərbaycan zərbi muğamı və bu muğam üzərində qurulmuş unudulmuş Azərbaycan rəqsi.
Mənası
"Heyratı" sözü Herat coğrafi adının təhrif olunmuş biçimidir. Hazırda Herat İranda şəhər və Əfqanıstanda İranla həmsərhədd olan vilayətin adıdır. Amma vaxtılə orada Səfəvilər dövlətinin önəmli mərkəzlərindən biri olan Herat bəylərbəyliyi olub.Əfrasiyab Bədəlbəylinin "İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti"ndə "Kabili" sözü bu muğamın başqa bir adı kimi göstərilmişdir.
Özəllikləri
Mahur-hindi muğamı kökündə gümrah, nikbin və cəngavər əhvali – ruhiyyəli zərbi muğam. Rast məqamına əsaslanır . Özü də "do" mayeli rast lad-məqamına əsaslanır. Heyratı zərbi muğamı "Mahur – hindi" muğam dəstgahının ayrı-ayrı melodik dönəmlərini özündə birləşdirən sərbəst improvizəyə malikdir. Ölçüsü 4/2-dir. Heyratı nikbin, mərd, qəhrəmani əhval yaradandır. Bütün ifa variantlarında qəzəllə oxunur. Ən mahir ifaçısı Xan Şuşinski hesab olunur. Xanəndə Heyratı oxuyan zaman çox miqdarda nəqarətvari sözlərdən istifadə etmişdir. [mənbə göstərin]
Bu muğam üzərində rəqs də mövcud olub, ancaq unudulub. Xalq musiqisini dərindən bilən Cabbar Qaryağdıoğlu Heyratı rəqsini bilirdi.
Heyratı muğam XX əsrin əvvəllərində Türkiyəli musiqişünas Rauf Yektabəyin təşəbbüsü və Məşədi Cəmil Əmirovun köməyi ilə ilk dəfə nota salınıb.
Heyratı bəstəkar musiqisində
Üzeyir Hacıbəyov heyratı muğamını "Leyli və Məcnun" operasına da daxil etmişdir .
Bəstəkar Əfrasiyab Bədəlbəyli isə simfonik zərbi-muğam Heyratını bəstələmişdir.
Qaynaq
- . 2014-06-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-03-16.
- Əfrasiyab Bədəlbəyli. 2021-04-23 at the Wayback Machine
- ↑ . 2019-09-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-05-11.
- . 2021-04-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-05-11.
- [ölü keçid] “Qobustan”.-2009.-№3.-S.39-46.
- 2022-01-23 at the Wayback Machine. "Musiqi dünyası" jurnalı.
- Əfrasiyab Bədəlbəyli. 2021-10-25 at the Wayback Machine
Video
Xarici keçidlər
- 2016-03-13 at the Wayback Machine