Həyat sığortası (ing. life insurance) — sığortalının ölümü, sağlamlığının, iş qabiliyyətinin qocalığa, yaxud əlilliyə görə tamamilə və ya qismən itirilməsi halları üçün aparılan sığorta növüdür. Həyat sığortası üzrə müqavilə müddəti bitdikdə və ya sığorta hadisəsi baş verdikdə sığorta məbləği sığorta müqaviləsində müəyyən edilmiş qaydada və şərtlərlə sığortaçıya və ya onun varisinə ödənilir.

"Sığorta haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa əsasən sığorta iki əsas sahədən: həyat və qeyri-həyat sığortası sahələrindən ibarətdir. Həyat sığortası şəxsə sosial-iqtisadi problemləri həll etməyə imkan verir. Şərti olaraq, bu vəzifələr iki qrupa bölünə bilər: sosial və maliyyə. Birincinin tətbiqi dövlət sosial sığorta və təminat sisteminin qeyri-adekvatlığını aradan qaldırmağa imkan verir (məsələn, sığortaolunanın həyatında baş verən müəyyən hadisələr və s). Digəri isə sığortalının ölümü baş verdikdə maddi müdafiədir.

Həyat sığortasına aid olan sığorta sinifləri

"Sığorta fəaliyyəti haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununun 14.2-ci maddəsinə əsasən, həyat sığortası sığorta obyektinə gorə şəxsi sığortaya aid olan 5 növ sığorta siniflərini özündə birləşdirir:

1. sığortalı və ya sığorta olunan öldükdə sığorta ödənişinin həyata keçirilməsini nəzərdə tutan həyatın ölüm halından sığortası;

2. sığorta müqaviləsinin qüvvədə olduğu müddətdə sığorta olunanın öldüyü, yaxud sığorta müqaviləsində müəyyən edilmiş yaşa, müddətə qədər yaşadığı halda sığorta ödənişinin həyata keçirilməsini nəzərdə tutan həyatın yaşam sığortası;

3. sığorta olunanın müəyyən yaşa çatması, yaşı, əlilliyi o cümlədən, 18 yaşınadək sağlamlıq imkanlarının məhdudluğu və ya xəstəliyi ilə əlaqədar əmək qabiliyyətini itirməsi, ailə başçısını itirməsi, işsiz qalması və şəxsi gəlirlərinin azalmasına, yaxud itirilməsinə səbəb olan digər hallarda pensiya, yaxud renta şəklində dövri sığorta ödənişinin həyata keçirilməsini nəzərdə tutan annuitet sığortası;

4. sığorta olunanın xəstəlik və ya bədbəxt hadisə nəticəsində əmək qabiliyyətini tam və ya qismən itirdiyi halda, onun itirilmiş gəlirinin əvəzini ödəmək məqsədilə vaxtaşırı sığorta ödənişlərinin həyata keçirilməsini nəzərdə tutan əmək qabiliyyətinin itirilməsi hallarından sığorta;

5. sığorta olunanın səhhətində onun həyatını təhlükə altına qoyan xəstəlik müəyyən edildikdə sığorta ödənişlərinin həyata keçirilməsini nəzərdə tutan sağalmaz xəstəliklərdən sığorta.

Həyat sığortası vasitəsilə ödənilən sığorta ödənişləri sığorta şirkətlərinin bazarda daha azad rəqabət aparmasının nəticəsində formalaşması məsələsi həyat sığortasının imkanlarının daha da genişlənməsinə və əhali maraqlarına xidmət göstərən yeni formaların meydana çıxmasına və bu sahədə xidmətlərin çeşidinin artmasına səbəb olur.

Həyat sığortasının inkişaf tarixi

Həyat sığortası Avropada XVII–XVIII əsrlərin sonlarında meydana gəlmişdir. Gəmi və yük sığortası ilə yanaşı, gəmi kapitanlarının həyat sığortası müqavilələri bağlanmağa başlandı. Daha sonra ingilis sahibkarı Ceyms Dodson 1663-cü ildə müxtəlif London qəbiristanlıqları haqqında bütün məlumatları topladı, ölənlərin orta yaşını, bir ildə onların sayını hesabladı və bu statistikadan sığorta haqlarını hesablamaq üçün istifadə etməyə başladı. Sığorta tarixində belə hesab edilir ki, məhz o həyat sığortasının təşkilinə elmi yanaşmanın tətbiqində təsisçi rolunu oynamışdır.

İlk ixtisaslaşdırılmış həyat sığortası şirkəti olan "Ədalətli Həyat Cəmiyyəti" 1740-cı ildə yaradıldı və 1762-ci ildə "Equitable Life Assurance Society" sığorta şirkəti yaranaraq, uğurlu həyat sığortası inkişafının bünövrəsini qoydu. 1765-ci ildə bu şirkət rəsmi olaraq lisenziyalı sığorta şirkəti kimi qeydiyyatdan keçdi. Bu şirkət hələ də həyat sığortası ilə məşğuldur və dünyanın ən qədim həyat sığortası şirkəti hesab olunur.

Azərbaycanda həyat sığortası

Azərbaycanda həyat sığortası və qeyri-həyat sığortası üzrə sığorta ehtiyatlarını təmin edən aktivlərin diversifikasiya səviyyəsinə, etibarlılığına, investisiyaya yönəldilməsinə, rentabelliyinə, likvidliyinə, tərkibinə və digər keyfiyyət meyarlarına dair tələblər nəzərə alınmaqla sığorta ehtiyatlarının formalaşdırılması qaydaları, həmçinin katastrofik risklərin meyarları Mərkəzi Bank tərəfindən müəyyən edilir.

"Sığorta fəaliyyəti haqqında" qanundan irəli gələrək həyat sığortası məhsulunu təklif edən şirkətlər ancaq bu sahədə ixtisaslaşmış şirkətlər ola bilər.

İstinadlar

  1. . 2024-01-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-01-26.
  2. "Equitable Life Assurance Society". 2024-01-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-01-26.
Mənbə — ""

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023