Hərbi büdcə və ya hərbi xərclər, həmçinin müdafiə büdcəsi — dövlət tərəfindən silahlı qüvvələrin və ya müdafiə məqsədləri üçün vacib olan digər üsulların artırılması və saxlanması üçün ayrılmış maliyyə resurslarının məbləği. 2022-ci ilə qədər qlobal hərbi xərclər 2,3 trilyon ABŞ dollarını ötmüşdür. ABŞ-nin hərbi büdcəsi 877 milyard dollardır və o, bu sahədə liderdir.
Maliyyələşdirilmə
Hərbi büdcələr çox vaxt bir ölkənin ona qarşı təhdid ehtimalını və ya təxribat etmək istədiyi təcavüzün həcmini nə dərəcədə güclü şəkildə qəbul etdiyini əks etdirir. Bu, həm də qarşıdan gələn maliyyə ili üçün nə qədər maliyyələşmənin təmin edilməsi barədə fikir verir. Büdcənin ölçüsü həm də ölkənin hərbi fəaliyyəti maliyyələşdirmək qabiliyyətini əks etdirir. Faktorlara həmin ölkənin iqtisadiyyatının ölçüsü, həmin quruma qarşı digər maliyyə tələbləri və həmin qurumun hökumətinin və ya xalqının bu cür hərbi fəaliyyəti maliyyələşdirməyə hazır olması daxildir. Daxili hüquq-mühafizə orqanlarına və əlil veteranların reabilitasiyasına edilən xərclər ümumiyyətlə hərbi xərclərdən xaric edilir. Hərbi xərclərin bir ölkənin iqtisadiyyatına və cəmiyyətinə təsiri və hərbi xərcləri müəyyən edən şeylər siyasət elmində və iqtisadiyyatda diqqət çəkən məsələlərdir. Bu mövzularla bağlı mübahisəli tapıntılar və nəzəriyyələr mövcuddur. ABŞ hərbi analitikləri hərbi xərclərin yerli iqtisadiyyatlara təkan olduğunu düşünürlər. Yenə də digərləri hərbi xərclərin inkişafa mane olduğunu düşünürlər.
Qlobal və ölkələr üzrə
Dünyanın ən böyük hərbi büdcələrinə sahib olan ölkələr arasında Çin, Hindistan, Fransa, Almaniya, Yaponiya, Rusiya, Birləşmiş Krallıq və ABŞ tez-tez böyük dövlətlər kimi tanınır.
Stokholm Beynəlxalq Sülh Araşdırmaları İnstitutunun məlumatına görə, 2018-ci ildə dünya hərbi xərcləri 1,822 trilyon ABŞ dolları təşkil etmişdir.
2022-ci ilə qədər qlobal hərbi xərclər 2,3 trilyon ABŞ dollarını ötmüşdür. Ötən illə müqayisədə bu, 3,7 faiz artmışdır. Rusiya–Ukrayna müharibəsi səbəbilə Avropada müdafiə xərcləri 13 faiz artmışdır ki, bu da Soyuq müharibənin bitməsindən bəri ən böyük artımdır.
İstinadlar
- 2018 data from: . World Bank. 2010-04-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-03-08.
- 2017-12-21 at the Wayback Machine, NATO, April 2012.
- Nef, J.U. . Cambridge: Harvard University Press. 1950.
- Baron, Joshua. Great Power Peace and American Primacy: The Origins and Future of a New International Order. United States: Palgrave Macmillan. 22 January 2014. ISBN 978-1137299482.
- 2020-03-08 at the Wayback Machine Stockholm International Peace Research Institute.
- Tian, Nan; Silva, Diego Lopes da; Liang, Xiao; Scarazzato, Lorenzo; Béraud-Sudreau, Lucie; Assis, Ana. . Stockholm International Peace Research Institute, SIPRI (ingilis). 2023-04-01. doi:. 2023-05-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-05-07.
Xarici keçidlər
- Hicks, Louis; Raney, Curt. . . 29: 3.
- Hicks, Louis; Raney, Curt. . . 29: 3.