Gülümbahar

Gülümbahar
Gülümbahar
Elmi təsnifat
	Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superasteridlər Klad: Asteridlər Klad: Kampanulidlər Dəstə: Astraçiçəklilər Fəsilə: Mürəkkəbçiçəklilər Yarımfəsilə: Asteroideae Triba: Calenduleae Cins: Gülümbahar
Beynəlxalq elmi adı
	Calendula L., 1753;
ITIS	36908
NCBI	41495
EOL	59414

Gülümbaharın vətəni Aralıq dənizi sahilləridir. Vətənində il ərzində gül açır. Bitkinin adı calendae sözündən yaranmışdır, mənası hər ayın birinci rəqəmi deməkdir. Azərbaycanda bu cinsin 3 növü geniş yayılmışdır. Gülçülükdə bitkinin bir növü məlumdur. "Dərman gülümbaharı (C.officinalis) "-xalq arasında gülümbahar kimi tanınır. Bu böyük, qollu-budaqlı bitki olub, hündürlüyü 70 sm-ə çatır. Bitkinin çox miqdarda qılçıq gülləri olan çoxləçəkli formaları və bir neçə mədəni sortları vardır. Onların əsasında çoxlu yeni sortlar yetişdirilir. Çoxləçəkli və alçaqboylu formalar xüsusilə geniş yayılmışdır. Kalendulanın çoxaldılması (gülümbahaharın) aprel-may aylarında toxumlarla aparılır. Kalendulanın hamaşçiçəkləri hələ qədimdən dərman bitkisi kimi istifadə olunur. Bitkinin payızın axırlarına qədər çiçəkləməsi üçün yayın axırlarında onu budamaq lazımdır."Klarkiya gülümbaharı"nın (C.inguiculata) vətəni Kaliforniyadır. Növün adı amerikalı gəmi kapitanı V. Klarkın (1770–1836) şərəfinə verilmişdir. Dekorativ gülçülükdə 10 növdən istifadə olunur, onlardan 2 növü xüsusilə geniş yayılmışdır. Bitki 1832-ci ildən yetişdirilir. Müasir gülçülükdə ilk növündən istifadə olunmur, sadə, çoxləçəkli, müxtəlif rəngli çiçəkləri olan sort və hibridlərin mədəni formaları geniş yayılmışdır.

Növləri

Calendula arvensis (Vaill.) L.
Calendula denticulata Schousb. ex Willd.
Calendula eckerleinii Ohle
Calendula incana Willd.
- Calendula incana subsp. algarbiensis (Boiss.) Ohle
- Calendula incana subsp. maderensis (DC.) Ohle
- Calendula incana subsp. maritima (Guss.) Ohle
- Calendula incana subsp. microphylla (Lange) Ohle
Calendula lanzae Maire
Calendula maroccana (Ball) Ball
- Calendula maroccana subsp. maroccana
- miniaturadeimagen|Caléndula sin florecer en huerta educativa.Calendula maroccana subsp. murbeckii (Lanza) Ohle
Calendula meuselii Ohle
Calendula officinalis L.
Calendula palaestina Boiss.
Calendula stellata Cav.
Calendula suffruticosa Vahl
- Calendula suffruticosa subsp. balansae (Boiss. & Reut.) Ohle
- Calendula suffruticosa subsp. boissieri Lanza
- Calendula suffruticosa subsp. fulgida (Raf.) Guadagno
- Calendula suffruticosa subsp. lusitanica (Boiss.) Ohle
- Calendula suffruticosa subsp. monardii (Boiss. & Reut.) Ohle
- Calendula suffruticosa subsp. tlemcensis Ohle
Calendula tripterocarpa Rupr.^[3]

Məlumat mənbəsi

Tofiq Məmmədov (botanik) "Gülçülük ensiklopediyası": Bakı: "Azərbaycan"-2016. http://dendrologiya.az/?page_id=112 Arxivləşdirilib 2019-11-17 at the Wayback Machine

İstinadlar

↑ Linney K. Genera plantarum eorumque characteres naturales, secundum numerum figuram, situm, & proportionem omnium fructificationis partium. 5 Stokholm: 1754. S. 393. doi:10.5962/BHL.TITLE.746
↑ Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 2. S. 921.
↑ http://web.archive.org/web/http://compositae.landcareresearch.co.nz/Default.aspx?Page=NameSearch&searchText=Calendula (#bare_url_missing_title).

[_74e92b299dba12fa-1] Linney K. Genera plantarum eorumque characteres naturales, secundum numerum figuram, situm, & proportionem omnium fructificationis partium. 5 Stokholm: 1754. S. 393. doi:10.5962/BHL.TITLE.746

[_f826fa99bf102887-2] Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 2. S. 921.

[FLANN-3] ttp://web.archive.org/web/http://compositae.landcareresearch.co.nz/Default.aspx?Page=NameSearch&searchText=Calendula (#bare_url_missing_title).

[1]

[2]

[3]