Futbol tarixi

Tarixöncəsi (e.ə 7000 — b.e.1200)

E.ə 7000 — İlk top oyunları meydana çıxdı.
E.ə. III əsr — Çində futbola bənzər "Tsutsyu" oyunu yarandı.
E.ə. 100 — Yunanıstanda "Episkires" oyunu ortaya çıxdı.
600 — Kiotoda futbola bənzər "Kemani" oyunun yaradılması.
X əsr — Türklərin "Təpük" oyununu oynamağa başladı.
1170 — İngiltərə arxivləri ilk dəfə futbol oyunundan bəhs etdi.

Orta Əsrlər (1200–1863)

1314 13 aprel — İngiltərə kralı II Edvard Londonda futbolu qadağan etdi.
1365 — İngiltərə kralı III Eduard futbolu qadağan etdi.
1389 — İngiltərə kralı III Riçard futbola qadağa qoydu.
1409 — İngiltərədə futbol oynayan hər şəxs 20 pens ödəməli və 6 günlük həpsə girməli idi.
1424 — Şotlandiya kralı Ceyms futbolu qadağan etdi.
XVI əsr — Florensiya şəhərində "Calcio Fiorentina" oyunu yarandı.
XVII əsr — İngiltərə kralı II Karl`ın "Calcio" futbolunu İtaliyadan İngiltərəyə gətirdi.
1526 — İngiltərə kralı VIII Henri futbol ayaqqabısı sifariş etdi.
1535 — Oksford Universitetində futbol qadağan edildi.
1574 — Kembric Universitetində futbol qadağan edildi.
1739 — Florensiyada son rəsmi futbol oyunu keçirildi.
1747 — Eton Kol Universitetində futbol qadağan edildi.
1749 — Vestminster Universitetində futbol qadağan edildi.
1819 — Hakimlər meydanın qırağında oyunu idarə etməyə başladı.
1823 — Futbolun reqbidən ayrılması.
1830 — İlk dəfə hakimlər meydanda görsənməyə başladı.
1835 — London küçələrində futbol oynamağa qadağa qoyuldu.
1841 — Topun kürə şəklində olması qəbul olundu.
1848 — "Kembric Qanunları"nın yaradıldı.
1848 — İlk dəfə 1-i tribunada, 2-si meydanda 3 hakimdən istifadə edilməyə başlandı.
1855 — İngilislər ilk dəfə Almaniyada futbol oynadı.
1857 24 oktyabr — Dünyada ilk futbol klubu — "Şeffild" klubunun yaradıldı.
1860 26 avqust — İlk derbi — "Şeffild" — "Hallam" oyunu baş tutdu.
1862 — Günümüzə qədər dayanan ən qədim klub — "Nots Kauinti" quruldu.
1862 — "Trinq Qanunları" yaradıldı.

Yeni Dövr (1863–2014)

İbtidai futbol (1863–1904)

1863 — Dünyada ilk futbol qurumu — İngiltərə Futbol Asassosiyasının yaradıldı.
1865 — Ofsayd qərarı qeyri-rəsmi qəbul olundu.
1867 — Futbol ilk dəfə Avropadan kənarda — Argentinada, ingilis dəmiryolçuları tərəfindən oynandı.
1867 12 fevral — Dünyanın ilk futbol turniri — Youdan kuboku başladı.
1867 5 mart — Bremeyl Leyn stadionunda Youdan kubokunun finalı keçirildi: Hallam çempion, Norfolk ikinci oldu.
1868 1 fevral — İkinci ən qədim turnir — Kramvel Kuboku başladı.
1868 15 fevral — Kramvel Kubokunun finalı keçirildi: "Şeffild Yunayted" birinci, Qarrik ikinci oldu.
1869 — Əllə oynamağa qadağa qoyuldu.
1870 — İngilislər futbolu Portuqaliyaya gətirdi.
1870 5 mart — Kenninqton Oval stadionunda ilk beynəlxalq oyun — İngiltərə — Şotlandiya (0:0) oyunu keçirildi.
1870 20 iyul — Londonda keçirilən iclasda Villiam Alkok FA Kuboku məsələsini ortaya atdı.
1871 — Qapıçıya meydanın istənilən yerində əllə oynamağa icazə verildi.
1871 — "Royal Encineyers" klubu tərəfindən futbola "qapıçı", "driblinq", "pas oyunu" terminləri daxil oldu.
1871 — İngiltərə kubokunun başladı.
1872 — FA-nin üzvlərinin sayı 15-ə çatdı.
1872 — Futbol meydanın standart ölçüləri qəbul olundu.
1873 13 mart — Şotlandiya Futbol Federasiyası quruldu.
1874 — İlk baldırqoruyucular yaradıldı.
1874 10 fevral — İFA hakimlərə oyunçuları meydandan qovmaq ixtiyarı verdi.
1874 21 mart — Şotlandiya kubokunun ilk finalı — "Kuinz Park" — "Klayders" (2:0) oyunu keçirildi.
1875 — Uels Futbol Federasiyası quruldu.
1875 — Qapıya üst dirəyin qoyulması və topa başla zərbə endirməyə icazə verilməsi qərara alındı.
1875 — İngilislər futbolu Türkiyəyə — Selanik`ə gətirdi.
1876 — Oyunlar iki hissə şəklində keçirilməyə başlandı.
1876 — Künc zərbələrinin yaradıldı.
1878 — Hakimlər fitdən istifadə etməyə başladı.
1878 14 oktyabr — Dünyada ilk işıqlandırma sistemi Şeffild Birliyi tərəfindən Şeffild şəhərindəki "Bremeyl Leyn" stadionunda quraşdırıldı.
1879 — Qlazqodan Daven`ə futbolçu gəlməsi ilə peşəkarlığın əsası qoyuldu.
1881 — FA-nin üzvlərinin sayı 128-ə çatdı (80-i cənub, 41-i şimal, 6-sı şotland, 1-i avstraliya)
1882 — Futbol qaydalarını dəyişmək hüququna malik "İnternational Board" yaradıldı.
1882 — Qapılarda tordan istifadə edilməyə başlanıldı.
1883 — Aut`un əllə atılması başlandı.
1884 — İngiltərə, Şotlandiya, Uels və Şm. İrlandiyanın qatılımı ilə ilk milli yarış "Vətən çempionatı" ("Home Championship") başladı.
1885 — İngiltərədə peşəkar futbol yaradıldı.
1886 — Ofsaydin tədbiqi qərara alındı.
1888 13 mart — Londonun "Anderson" hotelində Villiam MakQreqor liqa təklif etdi.
1888 17 aprel — İngiltərənin 12 klubu "Mançestr Royal" hotelində toplaşaraq ilk milli liqa yaratmaq qərarını verdilər.
1888 8 sentyabr — İngiltərə çempionatının başladı.
1889 — Hollandiya və Danimarkada futbol federasiyaları yaradıldı.
1890 — Şotlandiya çempionatı başladı.
1890 — Hakimlər meydana çıxmağa başladı.
1891 — Penalti yaradıldı.
1892 — İngiltərədə 2-ci Liqa yaradıldı.
1893 — C. Amerikada ilk futbol federasiyası Argentinada quruldu.
1895 — İngiltərədə qadınlararası ilk oyunun keçirilməsi.
1896 — Futbol Yay Olimpiya Oyunlarının programına qeyri-rəsmi salındı.
1896 16 mart — İngiltərə Uelsə 9:1 qalib gəldi.
1898 8 may — "Cenoa" ilk İtaliya çempionu oldu.
1899 — Futbolun 90 dəqiqə davam etməsi qəbul olundu.
1899 8 yanvar — "Frayburq" Cənubi Almaniya çempionu oldu.
1899 20 mart — "Sürix" ilk İsveçrə çempionu oldu.
1900 28 yanvar — Almaniya Futbol Federasiyası Lipzinq şəhərində quruldu.
1901 — "Şeffild Yunayted" — "Tottenhem" oyununu 110802 nəfər izlədi.
1901 16 may — Cənubi Amerikada ilk rəsmi oyun — Uruqvay — Argentina (2:3) keçirildi.
1902 — İngiltərədən başqa ilk beynəlxalq oyun — Avstriya — Macarıstan (5:0) oyunu keçirildi.
1903 — Top — fərqinin tədbiqi qərara alındı.

Müasirləşmə(1904–1950)

1904 — FİFA quruldu.
1906 — Qitələrarası ilk oyun — CAR — Braziliya (5:0) oyunu keçirildi.
1907 — Futbolçunun öz yarısahasında ofsayda düşməməsi qərara alındı.
1908 — Futbol Yay Olimpiya Oyunlarının proqramına salındı.
1913 — Qapıçıya ancaq cərimə meydanında əllə oynamasına qərar verildi.
1927 — Kornerdən birbaşa qapıya zərbə endirməyə icazə verildi.
1930 — Dünya çempionatı başladı.

Ən yeni futbol(1950–2014)

1991 — Hakimlər ilk dəfə başqa rəngdə forma geyməyə başladı.
1994 — Süni örtüklü meydanda rəsmi oyunların keçirilməsinə icazə verildi.