Frans Şalk
Frans Şalk (alm. Franz Schalk; 27 may 1863[1][2][…], Vyana[3] – 3 sentyabr 1931[1][2][…], Rayhenau-an-der-Raks[d], Aşağı Avstriya[d][3]) — Avstriya opera və simfonik dirijoru və pedaqoqu. 1918-ci ildən 1929-cu ilədək - Vyana Dövlət Operasının direktoru olmuşdur. Alman repertuarının, xüsusilə də Rixard Ştraus ilə birlikdə ən böyük interpretatoru olaraq tanınır, Salzburq Festivalının qurucularından biridir.
| Frans Şalk | |
|---|---|
| alm. Franz Schalk | |
_1927_©_Georg_Fayer_(1891–1950)_OeNB_10449484.jpg) | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 27 may 1863[1][2][…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 3 sentyabr 1931[1][2][…] (68 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vətəndaşlığı |
 Avstriya |
| Musiqiçi məlumatları | |
| Fəaliyyəti | dirijor, pedaqoq |
| Janr | opera |
| Musiqi aləti | skripka |
_1915.png) |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Frans Şalk Vyana şəhərində anadan olub, görkəmli bəstəkarlar Anton Brukner (harmoniya və kontrpop), J. Helmesberger (skripka), Y. Epştein (fortepiano) ilə birlikdə Vyana konservatoriyasında təhsil almışdır. 1889-cu ildə Reyxenberqdə, 1890-cı ildən 1895-ci ilə qədər - Qrats Opera teatrında, 1895-ci ildən 1998-ci ilədək - Praqa Milli Teatrında dirijorluq vəzifəsində çalışıb. Londonda (Covent Garden: 1988, 1907, 1911), Nyu Yorkda (Metropolitan Opera: 1988, 1989), Berlində (Royal Opera: 1898-1901) operaları tamaşaya qoyulmuşdur. Vyanadakı Dövlət Operasında, H. Rixterin istefasından sonra, ilk dirijor vəzifəsini icra etmişdir. 1918-ci ildə, Şalk monarxiyanın devrilməsindən sonra, teatrın direktoru təyin olunub, Vyana Dövlət Opera adını dəyişdi. 1919-cu ildə bu vəzifəni R.Ştraus ilə birgə icra etdi. İki direktorun qeyri-müəyyən mövqeyi 1924-cü ildə Ştrausun istefası ilə sona çatdı və 1929-cu ilə qədər Şalk Vyana operasını tək başına idarə etdi. 1904-cü ildən 1921-ci ilə qədər Vyanada Musiqi Vizual Filarmoniyasına rəhbərlik etmiş[4], 1909-1919-cu illərdə Vyana Konservatoriyasında dirijorluq etmişdir.
Vyana operasında Şalkın rəhbərliyi altında, Pfitzner tərəfindən tamaşaya qoyulan "Palestrina", Erix Kornqoldun "Ölü şəhər", Rixard Ştraus tərəfindən hazırlanan "Kölgəsi olmayan qadınlar"ın dünya premiyeri də daxil olmaqla, operalar nümayiş etdirildi. Şalk Bruknerin 5-ci simfoniyasının premyerasını keçirdi və onun musiqisinin təşəbbüskarı idi. 1917-ci ildən bəri o, 1921-ci ildə "Serialdan oğurluq" adlı opera istehsalını həyata keçirən müntəzəm Salzburq Festivalı yaradılmasında fəal işləmişdir.
1963-cü ildə Frans Şalkın şərəfinə Vyana Filarmonik Orkestri "Frans Şalk medalı" mükafatını təsis etdi. Achtet mir auf meine Philharmoniker devizi ilə verilən qızıl medal orkestrdə xidmətləri olanlara verilir. Vyana operasının müdiri Jon Holender[5], Vyananın bələdiyyə başçısı Maykl Häupl[6] və başqaları bu fərqlənməyə layiq görülənlər arasındadır.
- Thomas Leibnitz: Schalk, Franz. In: Neue Deutsche Biographie (NDB). Band 22, Duncker & Humblot, Berlin 2005, ISBN 3-428-11203-2, S. 549 f. (Digitalisat).
- Ch. Harten: Schalk Franz. In: Österreichisches Biographisches Lexikon 1815–1950 (ÖBL). Band 10, Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Wien 1994, ISBN 3-7001-2186-5, S. 31 f. (Direktlinks auf S. 31, S. 32).
- Franz Schalk at the aeiou Encyclopedia
- An article about Bruckner, written from a pro-Schalk viewpoint
- Available recordings Arxivləşdirilib 2020-03-23 at the Wayback Machine
- ↑ 1 2 3 4 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- ↑ 1 2 3 4 Franz Schalk // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- ↑ 1 2 3 4 Archivio Storico Ricordi. 1808.
- ↑ Gilliam, Bryan. The Life of Richard Strauss. Cambridge University Press. 1999. səh. 112. ISBN 0-521-57895-7.
- ↑ "Franz Schalk Medal Awarded to Ioan Holender" (ingilis). Венский филармонический оркестр. Официальный сайт. 2002-11-07. 2013-10-19 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-10-18.
- ↑ "Franz Schalk Medal for Dr. Michael Häupl" (ingilis). Венский филармонический оркестр. Официальный сайт. 2005-05-01. 2013-10-19 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-10-18.