İlk illəri

Ferents Kazintsi Macarıstan krallığının Bihar medyesində yerləşən Erşemyendə (indiki , Rumıniya) anadan olmuşdur. Atası Yojef Kazintsi de Kazints (1732-1784) əsil-nəcabətli ailənin üzvü olub Abov judetsində magistrat kimi işləyirdi. Ferentsin dörd qardaşı və dörd bacısı var idi. Səkkiz yaşına çatanadək onu ana babası Ferents Boşşani böyütmüşdür. Bu yeddi il ərzində xarici dildə bir kəlmə belə eşitməmişdir.

İlk məktubunu 1764-cü ilin dekabrında o zamanlar yaşayan valideynlərinə yazmışdır. 1766-cı ildə xalası xəstələndiyindən onun müalicəsi üçün üç aylıq Debreçenə köçmüşdülər. Kazintsi bu müddət ərzində Debreçen Kollecində təhsil almışdır. Xalasının ölümündən sonra valideynlərinin yanına qayıtmış və burada Kejmark (indiki Kejmarok, Slovakiya) Kollecinin tələbəsindən latın və alman dillərini öyrənmişdir. Nadir hallarda təsirlənən təhsilli və ziyalı atası oğlunun bu hərəkətindən xeyli məmnun olmuş, hətta ona həmin dilləri öyrətməklə yanaşı, bu dillərdə oğlu ilə ünsiyyət də qurmuşdur. Kazintsi 1768-ci ildə Kejmarkda dil məşğələlərinə hazırlıq sinfində davam etmişdir.

Atası Yojef Kazintsi əvvəllər Ferentsin hərbçi olmağını istəsə də, Ferentsin müqavimət göstərməsi və xüsusilə də onun ədəbi qabiliyyətlərinin inkişafı atasını fikrindən daşındırmış və o, öz oğlunu yazıçı kimi görmək istəmişdir. Bununla belə pietist pedaqoq olan atası bir yazıçının dindar olmalı olduğunu düşünürdü; bu səbəbdən on dörd yaşlı oğluna din haqqında dissertasiyalarını latın dilindən macar dilinə tərcümə etməyi tapşırmışdır. Bundan başqa ata oğluna qabaqcıl təhsil də vermişdir: Ferents xarici dillərdə təhsil almış, incəsənət və musiqi ilə məşğul ola bilirdi. O, hətta oğlunu imperator səfər edərkən imperator naharına və yığıncaqlara aparmışdır. 1774-cü ildə atası oğlunu tərcümələrə davam etməyə məcbur etsə də, o, Dyörd Beşşeneyin "Agiş faciəsi"ni (1772), İqnats Meszaroşun "Kártigám"ını (1772) və digər əsərləri oxumağa üstünlük verirdi. O, idilliyaları və Vergili, Horatsi, Anakreonun şeirləri ilə biliklərini genişləndirmişdir.

Ferents dini tədqiqatlarına laqeyd yanaşmırdı və hətta evdə nahar və şam yeməyi zamanı dini mövzularda tez-tez müzakirə edirdilər. 1774-cü ildə atasının ölümündən sonra "De religione" əsərini, Gellertin əsərlərini şərh etməyin çətin olduğunu düşünən din müəllimi onu bu işdən azad edənədək, tərcümə etməyə davam etdi. Ferents artıq yavaş-yavaş dini mövzulardan dünyəvi və milli mövzulara keçid etmiş və ölkənin qısa coğrafi təsvirini hazırlamışdır. İştvan Loşontsi Hanyokinin "Üç balaca güzgü" əsəri onun bu işi üçün nümunə qismində çıxış etmişdir. Bu, sonralar "cızma-qara" olaraq adlandırdığı "Macarıstan coğrafiyası" adlı uşaqcasına tərtibat idi və 1775-ci ildə anasının hesabına Macarıstanın Kaşşa şəhərində (indiki Koşitse, Slovakiya) dərc olunmuşdur.

Şaraşpatak (1769-1779)

11 sentyabr 1769-cu ildə Kollecində təhsil almağa və burada özü qədim yunan dilini öyrənməyə başlamışdır. İlk illərdə fəlsəfə və hüquq oxumuşdur. 1773-cü ildə ritorikanı öyrənməyə başladı. Hətta həmin ilin dekabrında Bugyidə kollecin tikintisinə pul bağışlanması ilə əlaqədar keçirilən xüsusi qəbulda kollecin nümayəndə heyətinin üzvü kimi general-qraf Mikloş Beleznayı qarşılamışdı. Onda Kazintsi ilk dəfə idi ki, görürdü. 1775-ci ilədək kollecdə teologiya kurslarında təhsilini davam etdirən Kazintsi Şaraşpataka gəlmiş fransız əsgərdən fransız dilini öyrənmişdi.

O, Dyörd Beşşeneyin alman dilində yazılmış "Die Amerikaner" qısa hekayəsini macar dilinə tərcümə etmiş və 1776-cı ildə Kaşşada "Az amerikai Podoc és Kazimir keresztyén vallásra való megtérése" adı altında dərc etdirmişdir. Bu əsər sayəsində o, deizm və dini tolerantlıq prinsipləri haqqında məlumatlara yiyələnmişdir. Tərcüməsində Kazintsi macar dili tarixində ilk dəfə világosság (aydınlıq, anlaşıqlılıq deməkdir) sözündən istifadə etmişdir. Beşşeney tərcüməni xoş qarşılamış və onun bu cavabı Kazintsini fərəhləndirmişdir. Kazintsi o dövrün ən görkəmli müəlliflərindən biri ilə əlaqə yaratdığına görə çox sevinirdi. Lakin Kazintsi Beşşeneyin ardıcılı olmadı; çünki Beşşeney mədəni siyasətçi və filosof kimi ədəbi məktəb yaradacaq qədər əsərlərini təkmilləşdirməmişdi.

Ferentsin əmisi Vyana kral məhkəməsində medyesinin nümayəndəliyinin üzvü idi və gənc Kazintsini də özü ilə aparırdı. Bu səfər onda böyük təəssürat yaratmışdı. İlk dəfə idi ki, Kazintsi imperatorun yaşadığı şəhəri görürdü və onun möhtəşəm kolleksiyaları, xüsusilə də rəsmləri tamamilə onun diqqətini cəlb etmişdi.

Həmin dövrdə Kazintsi , və David Baroti Sabonun düşüncələrini izləyirdi. Sonralar o, kitabxanasından Şandor Barotsi tərəfindən tərcümə olunmuş "Contes Moraux" əsərini tapmış və bu, onun ən sevdiyi kitaba çevrilmişdi; hətta sonralar Kazintsi onu özü ilə həbsxanaya da aparmışdı. Beləliklə də daha əvvəl Beşşeneydən ruhlanan Kazintsi həyatda əsas məqsədinin tərcüməçi və macar dilinin inkişafına yardım edən şəxs olduğunu aşkar etmişdi.

Kaşşa (1779-1780)

Təhsilini başa vurduqdan sonra 9 sentyabr 1779-cu ildə medyesinin prokuroru Şamuel Milets ilə görüşmək məqsədilə Kaşşaya getmiş, burada hüquqşünas kimi çalışmış və gənclik eşqi Erjibet Rozqoni və nümunə götürmək istədiyi şəxslərdən olan David Baroti Sabo ilə ilk dəfə tanış olmuşdu. O, burada oktyabrın 18-dək qalmışdı.

Kaşşada qaldığı müddətdə onun dünyagörüşündə dəyişikliklər baş vermişdi. O, dini tezislərdən və "lazımsız" teoloji dərslərdən üz döndərmişdi. 1779-1781-ci illərdə Kazintsi dünyəvi, deist dini görüşlərə qoşulmuş və onun baxışları ehkamlardan tamamilə təmizlənmişdi. Bədii gözəlliyə olan vurğunluq itmiş dini təcrübəni əvəz etmişdi. Gözəlliyə olan həvəsi onun bütün fərdiliyini və dünyagörüşünü zəbt edən ehtirasa çevrilmişdi. Təxminən 1780-ci ildə digər işlərlə yanaşı özünün ilk bədii əsəri olan əsərinin tərcüməsinə başladı. Tezliklə 1783-cü ildə "Siegwart" əsərini macar dilində dərc etdirdi. Tərcümələrinə görə bir neçə əcnəbi müəlliflə əlaqə saxlayır və Gessner, və ilə yazışırdı. Görkəmli Avropalı alimlərlə əlaqələri onda seçilmək hissini oyatmışdı. Beləliklə də, Russodan sonra o da özünün adi insanlardan şüurlu olaraq ayrıldığını qeyd etmişdi.

Eyni zamanda 1779-cu ildə o, Macarıstanın (indiki , Rumıniya) şəhərində Mikloş Revai ilə tanış olmuşdu. O, sözlərin təhlilini macar dilindəki morfologiya qaydalarına müvafiq uyğunlaşdıran dilçi idi. Onlar dostlaşmışdılar və tez-tez ədəbiyyat və qrammatika barədə fikirlərini bir-biri ilə bölüşürdülər.

Eperyeş (1781-1782)

11 yanvar 1781-ci ildən 2 iyun 1782-ci ilədək Macarıstanın (indiki Preşov, Slovakiya) kəndində hüquqşünas kimi fəaliyyətinə davam etmişdir. Öz işindən əlavə, vaxtının əksər hissəsini incəsənətlə, rəqs etmək, fleyta çalmaq, rəsm çəkmək və mütaliə ilə keçirirdi. Xüsusilə alman yazıçıları çox sevirdi. Eperyeşdə olduğu müddətdə o, Ninoş Şteynmetzin qızına, ona böyük təsir etmiş "təhsilli xanım"a aşiq olmuşdu.

Peşt (1782-1783)

1782-ci ilin avqustunda Peştdə hüquq üzrə iş təcrübəsinə davam edən Kazintsi burada Yojef Bernatın muzdlu dəftərxanaçısı kimi and içmişdi. Peştdə olarkən o, iki nəfər yaşlı, görkəmli ədib Lörints Ortsi və Gedeon Radai ilə əlaqə yaratmışdı. Radai ona daha çox Qərb ədəbiyyatına dair biliklər verir, həm də qədim macar yazıçıları, xüsusilə də qiymətləndirməyə dəvət edirdi. Bu dostluq Kazintsinin estetik görüşünü çox inkişaf etdirdi və üfüqlərini genişləndirdi. Kazintsi hələ də Salomon Gessnerin idilliyalarının tərcüməsi üzərində işləyirdi və onları Radai və Barotsiyə göstərirdi. Onların həvəsləndirməsi yazıçını daha da həvəsləndirirdi. Kazintsinin Gessnerin maudlin, sentimental idilliyalarının tərcümələri üzərində çox işləməsi qismən həmin dövrdə sentimental trendin gətirdiyi ənənə ilə əlaqələndirilir. Digər tərəfdən Kazintsi emosiyaların və düşkün əhval-ruhiyyənin təsviri fonunda Macar nəsri ilə məşğul olmaq niyyətində idi.

Tezliklə Kazintsi özünü daha aydın bir intellektual və siyasi həyatda tapdı və absolutizm ruhunda doğulmuş II İosifin kilsə siyasəti ilə maraqlanmağa başladı.

Kazintsi Macarıstanın ədəbi həyatını formalaşdırarkən, Sofi daha çox ev işləri ilə məşğul olur və uşaqların qeydinə qalırdı. Sofi öz uşaqlarından başqa, rəfiqələrinin uşaqlarının da dərsləri ilə məşğul olurdu. Kazintsinin yazdıqlarına görə, Sofinin təbabətdən anlayışı var idi və evdə dərman hazırlaya bilirdi; ona görə də 1831-ci ildə vəba pandemiyası zamanı bir çox infeksiyaya yoluxmuş şəxslərə kömək edə bilmişdi.

11 noyabr 1804-cü ildə Kazintsi keçmiş rəhbəri Qraf Layoş Törökün qızı ilə Natkazimirdə (indiki , Slovakiya) evləndi. Həyat yoldaşı Sofi Török Kazintsidən 21 yaş cavan idi və varlı və tanınmış ailədən gəlirdi. Kazintsi illərlə elə hesab edirdi ki, ona layiq davranmayıb. Öz gündəliyində nəyə görə Sofini seçdiyini yazırdı:

"Qərar verildi ki, evlənim (...) Amma niyə? harada? necə? Düşüncəm dinclik tapa bilmirdi. Sonra ağlımdan belə bir fikir keçdi ki, özümə Sofidə olduğunun heç olmasa yarısı qədər mədəniyyəti, yetkin ruhu və nəzakəti olan birini tapa bilsəydim. Sofini xəyal etməyə cəsarət edə bilmədim (...) Sofi haqqında xatirələrimi ağlımdan çıxarmaq istədikcə, daha inadkar bir düşüncə içərisində qalırdım."

Orijinal mətn  (mac.)  

„el vala végezve, hogy megházasodom (…) De kit? hol? miként? – Nem tudtam elmémet senkin megnyugtatni. Sokára az a gondolat repült végig fejemen, hogy bárcsak valakit lelhetnék, akiben félannyi kultúra, érett lélek s kedvesség volna, mint Sophie-ban ismerek. Sophie felől nem mertem álmodni. (…) Azonban Sophie-nak emlékezetét elmémből elűzni akarván annál makacsabbul tapadott beléje a gondolat.”

Sofi Kazintsini sevdiyinə görə evlənmişdi. Sofinin atası qızının həyat yoldaşı ilə dostu kimi davranırdı.

Birlikdə 27 il yaşadılar. Həmişə ciddi maliyyə problemləri ilə mübarizə aparsalar da, hər ikisinin gündəliyi və məktublarına əsasən, birlikdə xoşbəxt həyat tərzi keçirdiblər. Dörd oğlu və dörd qızı vardı. Bədbəxtlikdən, 1806-cı ildə ilk qızı körpə ikən tələf olmuşdu.

• Ayfigeniya (1805 - 1806)
• Evgeniya (1807 - 1903)
• Taliya (1809 - 1866)
• Mark Emil Ferents (1811 - 1890)
• Antal Sofron Ferents (1813 - 1885)
• Anna Ayfigeniya (1817 - 1890)
• Balint Sesil Ferents (1818 - 1873)
• Layoş (1820 - 1849)