FTTx
Fiber to the x və ya FTTx (ing. fiber to the x — X nöqtəsinə optik lif) — son mil telekommunikasiya üçün istifadə edilən lokal halqanın hamısını və ya bir hissəsini təmin etmək üçün fiber-optikdən istifadə edən hər hansı genişzolaqlı şəbəkə arxitekturası üçün ümumi termin. Fiber-optik kabellər mis kabellərə nisbətən, xüsusən də uzun məsafələrə daha çox məlumat daşıya bildiyinə görə XX əsrdə qurulmuş mis telefon şəbəkələri liflə əvəz olunur.[1]
FTTX iki qrupa bölünmüş bir neçə lif yerləşdirmə konfiqurasiyası üçün ümumiləşdirmədir: FTTP/FTTH/FTTB və FTTC/N.
Artıq balanslaşdırılmış cüt paylama zavodunun xidmət etdiyi yaşayış sahələri xərc və tutum arasında uyğunlaşma tələb edir. Fiber başlığı nə qədər yaxın olarsa, tikinti xərcləri bir o qədər yüksəkdir və kanalın tutumu da bir o qədər yüksəkdir. Metal qurğuların xidmət göstərmədiyi yerlərdə evə lif verilməməsi xərcin azalmasına gətirib çıxarır.
"Fiber to the x" yeni nəsil girişi (NGA) idarə etmək üçün istifadə olunan əsas üsuldur. Burada xidmətin sürətində və keyfiyyətində addım dəyişikliyi etməklə mövcud genişzolaqlı şəbəkəyə əhəmiyyətli təkmilləşdirmə nəzərdə tutulur. Bu adətən 24 Mbit/s-dən çox yükləmə sürəti ilə asimmetrik hesab edilir.[2] "Ofcom" super sürətli genişzolaqlı interneti "24 Mbit/s-dən çox maksimum yükləmə sürətini təmin edən genişzolaqlı məhsullar" kimi müəyyən etmişdir. Bu hədd adətən cari nəsil (mis əsaslı) şəbəkələrdə dəstəklənə bilən maksimum sürət hesab olunur.[3]
Yüksək dəqiqlikli videolar, həmçinin "YouTube", "Netflix", "Roku" və "Facebook LIVE" kimi video striminq proqramlarının və cihazların populyarlığının artması nəticəsində getdikcə daha çox insan bu xidmətlərdən istifadə etməyə başlamışdır. Bu səbəbə görə də etibarlı ötürmə qabiliyyətinə tələb də artmışdır.[4]
Fiber-optik kabellər uzun məsafələrə yüksək sürətlə məlumat ötürə bilməsinə baxmayaraq, ənənəvi telefon xətlərində və ADSL-də istifadə edilən mis kabellər bunu edə bilmir. Məsələn, "Gigabit Ethernet"in ümumi forması (1Gbit/s) nisbətən qənaətcil kateqoriya 5e, kateqoriya 6 və ya 6A qorunmamış, burulmuş cüt mis kabellər üzərində 100 metr (330 ft) məsafəyə qədər işləyir. Bununla belə, fiber üzərindən 1 Gbit/s Ethernet asanlıqla onlarla kilometrə çata bilir. Buna görə də uzun dünyanın hər bir əsas rabitə provayderi tərəfindən 1 Gbit/s simmetrik bağlantılar üzərindən məlumatları birbaşa istehlakçı evlərinə daşımaq üçün FTTP seçilmişdir. Fiberi birbaşa binaya gətirən FTTP konfiqurasiyaları ən yüksək sürəti təklif edir, çünki qalan seqmentlər standart Ethernet və ya koaksial kabeldən istifadə edirlər.
Yüksək dəqiqlikli videolar, həmçinin "YouTube", "Netflix", "Roku" və "Facebook LIVE" kimi video striminq proqramlarının və cihazların populyarlığının artması nəticəsind, getdikcə daha çox insan bu xidmətlərdən istifadə etməyə başlamışdır. Bu səbəbə görə də etibarlı ötürmə qabiliyyətinə tələb də artmışdır.[4]
- ↑ "How Fiber Optics Work". https://computer.howstuffworks.com/fiber-optic4.htm Arxivləşdirilib 2023-07-19 at the Wayback Machine. How Stuff Works. Retrieved 2 June 2020.
- ↑ Mark Jackson, "The Definition of UK Superfast Next Generation Broadband", ISP Review, 25 October 2010, 27 September 2011 tarixində arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 3 May 2012
- ↑ "Review of the wholesale local access market" (PDF). Ofcom.org.uk. 2010-06-01. 2021-06-24 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2021-06-18.
- ↑ 1 2 "FTTx". OFS Optics. 2017-07-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-07-17.
