Ələkbərli Fərid Urxan oğlu 1964-cü il yanvarın 3-də Gəncə şəhərində ziyalı ailəsində anadan olmuşdur. 1981-ci ildə Bakı şəhər 134 №-li orta ümumtəhsil məktəbini bitirmişdir.1980-ci ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin biologiya fakültəsinə daxil olmuş, 1986-cı ildə oranı bitirərək AMЕA Əlyazmalar Fonduna (hal-hazırda Əlyazmalar İnstitutu) təyinat almışdır. Orta əsr tibb əlyazmaları üzərində elmi tədqiqat aparmaq üçün ərəb və fars dillərini müstəqil öyrənmişdir.

1988-ci ildə Azərbaycan Xarici İnstitutu nəzdində ikiillik fars dili kurslarını bitirmişdir.

1988–1989-cu illərdə Məhəmməd Yusif Şirvaninin "Tibbnamə" (1712-ci il) və Məhəmməd Möminin "Töhfətül-möminin" (1669-cu il) əsərlərinin tədqiqi və tərcüməsi üzərində çalışmışdır. Əlyazmalar İnstitutunda fars, ərəb, azərbaycan dillərində yazılmış orta əsr tibb əlyazmaları üzərində geniş tədqiqat işi aparmışdır.

1992-ci ildə "Orta əsr (XII–XVIII əsrlər) və müasir Azərbaycan dərman bitkilərinin müqayisəli təhlili" mövzusunda namizədlik dissertasiyasını müdafiə etmişdir və biologiya elmlər namizədi (biologiya üzrə fəlsəfə doktoru) elmi dərəcəni almışdır.

1993–1994-cü illərdə Bakı Futurologiya Universitetində tibb tarixi, botanika və fitoterapiya üzrə mühazirələr oxumuşdur.

1993–1994-cü illərdə həmçinin Azərbaycan Respublikası Milli Məclisi nəzdində Sosioloji Tədqiqatlar Mərkəzində ekspert vəzifəsində çalışmışdır.

1998-ci ildə "Orta əsr (X–XVIII əsrlər) ərəbyazılı mənbələr Azərbaycanda sağlamlığın qorunması haqqında" dissertasiyanı müdafiə edərək tarix üzrə elmlər doktoru elmi adı almışdır (ixtisasının kodu – 07.00.09. – Tarixşünaslıq, mənbəşünaslıq və tarixi tədqiqatın metodları).

2003-cü ildə Əlyazmalar institutunun tərcümə və informasiya şöbəsinin müdiri təyin edilmişdir (2014-cü ildə həmin şöbənin adı "Beynəlxalq əlaqələr şöbəsi" adı ilə əvəz edilmişdir).

2004-cü ildə mənzil qərargahı Parisdə yerləşən Ümumdünya Tibb Tarixi Cəmiyyətinin (ISHM) idarə heyətinin üzvü seçilmişdir.

2004–2005-ci illərdə AMEA Əlyazmalar İnstitutunda Azərbaycan əlyazmalarının UNESCO-nun Dünya Yaddaşı Proqramına (Memory of the World Programme) daxil edilməsi layihəsi üzərində çalışmışdır. Nəticədə, 29 iyul 2005 ildə UNESCO-nun qərarı ilə, tarixdə ilk dəfə olaraq, Azərbaycana məxsus orta əsr yazılı abidələri (Əlyazmalar İnstitutunun kolleksiyasından 3 unikal əlyazma) UNESCO-nun Dünya Yaddaşı siyahısına əlavə edildi. Bu siyahıya dünyanın ən qiymətli yazılı abidələri daxil edilir

2004-cü ildə həmkarları ilə birlikdə ölkədə tibb tarixini öyrənən ilk qurumu, "Azərbaycan Tibb Tarixçiləri Birliyi"ni, yaratdı və birliyin ilk prezidenti seçildi.

1–2 fevral 2005-ci ildə Azərbaycanda tibb tarixinə aid ilk elmi konfrans təşkil etmişdir: "Azərbaycanda Tibb Elminin Tarixi Problemləri" I Respublika Konfransı.

12–14 iyun 2006-cı ildə Heydər Əliyev Fondu tərəfindən keçirilmiş Azərbaycanda tibb tarixinə aid ilk beynəlxalq konfransın həmsədri olmuşdur: "Orta Əsr Əlyazmalarında Ənənəvi Tibb və Əczaçılıq" 1-ci Beynəlxalq Konfrans.

2011–2013-cü illərdə Vatikana baş tutmuş səfərləri müddətində Vatikan Arxivlərində Azərbaycan tarixinə aid çoxsaylı sənədlər aşkar etmiş və onların surətlərini Bakıya gətirmişdir. Vatikan Apostol Kitabxanasında və Vatikan Məhfi Arxivlərində uzunmüddətli araşdırmalar aparan ilk Azərbaycanlı olmuşdur.

Orta əsr tibb əlyazmaları. Orta əsr Şərqində tibb və əczaçılıq. Mədəniyyət tarixi, mənbəşünaslıq.

Fərid Ələkbərli 200-dən artıq elmi və elmi-kütləvi əsərin, o cümlədən Azərbaycan, rus, ingilis, alman və italyan dillərində 23 eimi və elmi-kütləvi monoqrafiya və kitabın müəllifidir. Azərbaycan və rus dilində olan kitablardan bəziləri aşağıda göstərilir.

1. Məhəmməd Yusif Şirvani. Tibbnamə. Şərhlər, lüğətlər və mətnin elmi redaktəsi Fərid Ələkbərovundur. Bakı, 1990, 192 səh.
2. Алекперов Ф.У. Сравнительный анализ лекарственных растений средневекового (XIII–XVIII вв.) и современного Азербайджана. Баку, Орнак, 1992, 88 С.
3. Şərabnamə (Оrta əsr mənbələri şərabın müalicəvi xüsusiyyətləri haqqında). Bakı, Elm, 1993, Ön sözün müəllifi, tərcüməçi, tərtibçi və çapa hazırlayanı Fərid Ələkbərovdur. Bakı, Elm, 1993, 48 səh.
4. Şərq təbabəti cinsi həyat haqqında. Ön söz, tərtibi, tərcüməsi, lüğəti və çapa hazırlanması Fərid Ələkbərovundur. Bakı, Elm, 1993, 96 səh.
5. Şərq təbabəti və milli xörəklərimiz. Ön söz, tərtibi, tərcüməsi, lüğəti və çapa hazırlanması Fərid Ələkbərovundur. Bakı, Elm, 1994, 212 səh.
6. Алекперов Фарид. Охрана здоровья в средневековом (X–XVIII вв) Азербайджане. Баку, Иршад, 1999, 88 С.
7. Ələkbərov Fərid. Şərqdə ailə və nikah. Bakı, "Tural" Nəşriyyat-Poliqrafiya mərkəzi, 2001, 196 s.
8. Алекперов Фарид. Тысяча и один секрет Востока. Том 1. Баку, Турал, 2001, 505 °C.
9. Ələkbərov Fərid. Orta əsr əczaçılıq terminləri lüğəti. Bakı, Mütərcim, 2002, 52 s.
10. Средневековые азербайджанские трактаты по медицине. Мухаммед Юсиф Ширвани. Тиббнаме (Медицинская Книга). Мухаммед Мумин Тухфат аль-Муминин (Дары Мумина). Предисловие, перевод со староазербайджанского и персидского, комментарии и словарь Фарида Алекперова и Акифа Фарзалиева. Санкт-Петербург, Издательство Санкт-Петербургского Государственного Университета, 2002, 212 С. (Yusif Şirvanini "Tibbnamə" (1712 il) əsərinin rus dilinə tərcüməsi Rusiyada Sankt-Peterburq Dövlət Universiteti tərəfindən kitab şəklində nəşr edilmişdir. Bu, Rusiada nəşr olunmuş ilk orta əsr Azərbaycan tibb qaynağıdır)
11. Алекперли Фарид. Тысяча и один секрет Востока, т. II. Дополненное и исправленное издание. Баку, Нурлан, 2008, 490 С.
12. Ələkbərli Fərid. Şərq təbabətinin min bir sirri. Cild 1–2. Bakı, Məlhəm NPM, 2008.
13. Fərid Ələkbərli. Ortaçaq Şərq təbabəti. Bakı, "Elgün", 2013, 320 səh.
14. Fərid Ələkbərli. Vatikan arxivlərində saxlanan Azərbaycana aid əlyazmalar. Bakı, "Elm və təhsil", 214, 76 S.
15. Fərid Ələkbərli Azərbaycan Milli Enciklopediyasının xüsusi cildində yer alan Azərbaycanda ən qədim zamanladan XX əsrin əvvəllərinə qədərki dövrdı elmi biliklərin tarixi haqqında bölümün müəllifidir.
16. М.Ф.Ахундов. "Человеческий разум — этот божественный дар…" Избранные произведения на русском и азербайджанском языках. Составители: Ф.Алекберли и И.Зайцев. Москва: Центр книги "Рудомино", 2012 г. — 128 С. (2012-ci ilə Moskvada, Rudomino ad. Ümumrussiya Xarici Ədəbiyyat Kitabxanası tərəfindən məşhur XIX əsr Azərbaycan filosofu və dramaturqu Mirzə Fətəli Axundzadənin (Axundovun) indiyə qədər nəşr olunmamış əsərlər toplusu işıq üzü görmüşdür. Kitabın tərtibçiləri Fərid Ələkbərli və İlya Zaytsevdir).

Həmçinin, Fərid Ələkbərli Azərbaycanda tibb tarixi və qədim əlyazmalar haqqında ingilis dilində ilk kitabların müəllifidir.

1. Farid Alakbarli. Azerbaijan: medieval manuscripts, history of medicine, medicinal plants. Baku,2005
2. Farid Alakbarli. Medical Manuscripts of Azerbaijan. Baku, 2006
3. Azerbaijani manuscripts. Text by Farid Alakbarli. Baku, Heydar Aliyev Foundation, 2012. 2013-cü ildə Nyu-Yorkda "Marquand Books" nəşriyyatı tərəfindən "Memories of Baku" ("Bakı xatirələri") kitabı nəşr olunmuşdur. Kitabın Bakının ən qədim zamanlardan XX əsrin əvvəllərinə qədərki tarixindən bəhs edən fəslin müəllifi Fərid Ələkbərlidir. Kitab XIX əsrin sonu – XX əsrin əvvəllərinə aid tarixi fotolarla zəngindir.

Fərid Ələkbərlinin Azərbaycan əlyazmalarına aid kitabları alman və italyan dillərində də nəşr olunub.

1. Kulturelles Erbe Aserbaidschans. Manuskripte. Baku, Heydär Äliyev Stiftung, Gebundene Ausgabe, 2013
2. Manoscritti. Beni culturali dell'Azerbaigian.

Fərid Ələkbərlinin uşaqlar üçün yazdığı elmi-kütləvi hekayələri və kitabları Azərbaycanda, Rusiyada və ABŞ-da nəşr olunmuşdur.

1. "Qoca meşəbəyinin əhvalatları", Bakı, 1986
2. "Биологические сказки", Москва, 1989–1990
3. "Elmi nağıllar, Bakı, 1996
4. "Дервиш", Москва, 2010.
5. "Scientific Tales, Los Angeles, 2011.
6. "Yaşıl Boya", Bakı, 2012

F. Ələkbərli biologiya üzrə fəlsəfə doktoru, tarix üzrə elmlər doktoru, professor, 200-dən artıq elmi və elmi-kütləvi əsərin, o cümlədən 23 kitab və kitabçanın müəllifidir. F. Ələkbərli tərəfindən yüzə yaxın orta əsr tibb əlyazması ilk dəfə olaraq tədqiqata cəlb edilmişdi. Bu araşdırmalar nəticəsində ilk dəfə olaraq bir sıra qədim tibb əlyazmaları aşkar edilmiş və araşdırılmışdır. Bunlar, Kəmaləddin Kəşaninin "Ərvahül-əcsad" (XIV əsr), Murtuza Qulu Şamlunun "Xirqə" (XVII əsr), "Əbülhəsən Mərağayinin "Müalicəti-münfəridə" (XVIIII əsr) və sair əsərlərdir.

F. U. Ələkbərli tibb və əczaçılıq üzrə X–XVIII əsrlərə aid türk (o cümlədən, Azərbaycan), ərəb və farsdilli abidələrin üzərində apardığı tədqiqatlar nəticəsində ilk dəfə olaraq bu mənbələrdə təsvir edilmiş 724 növ dərman bitkisini müəyyən etmiş və araşdırmışdır. Bu növlərin siyahısını hazırlanmışdır. Tədqiqatlar nəticəsində müəyyən edilmişdir ki, 724 növ bitkidən ancaq 256 növü (60.7%) müasir tibb elmində istifadə olunur. Bu unudulmuş dərman bitkiləri laborator və kniniki yoxlamalardan sonra müasir tibb elminin istifadəsinə qaytarıla bilər. Bitkilərdən başqa, orta əsrlər zamanı tibbdə istifadə olunmuş 150 növ heyvan, və 115 növ mineral, 866 növ mürəkkəb dərman nüsxələri tədqiq edilmişdir. Onların tərkibi və orta əsr tibbində istifadə üsulları müəyyənləşdirilmişdir. Araşdırılmalar nəticəsində orta əsrlər zamanı Azərbaycanda mövcud olmuş "sağlamlığın qorunması konsepsiyası" aşkar, tədqiq və bərpa edilmişdir. Bu konsepsiya sağlam həyat tərzi, xəstəliklərin profilatikası və müalicəsini təbliğ edirdi.

Fərid Ələkbərli Azərbaycanda diyetologiyanın və şərabçılığın tarixinə dair kitabların müəllifidir. O, Azərbaycanda ilk orta əsr əczaşılıq terminləri lüğətini tərtib etmişdır.

Fərid Ələkbərli Vatikan Arxivlərində uzunmüddətli elmi araşdırmalar aparan ilk azərbaycanlı olmuşdur. Vatikanda Apostol Kitabxanasında və Vatikan Məhfi Arxivlərində apardığı tədqiqatlar nəticəsində çoxsaylı orta əsr Azərbaycan əlyazmaları aşkar edilmiş, araşdırılmış, və onların surətləri Azərbaycana gətirilmişdir. Bu sənədlərin arasında orta əsr Azərbaycan hökmdarlarının (İlxani, Səfəvi, Əfşar, Qacar və s.) Roma Papaları ilə diplomatik yazışmalarını əks etdirən məktublar vardır. Başqa sənədlər Vatıkan kilsəsinin Azərbaycanda apardığı dini fəaliyyət və təbliğatla bağlıdır. Sənədlər italian, latın, yunan, fransız, ərəb, fars, türk, mongol və sair dillərdədir.

Vatikan Apostol Kitabxanasında da araşdırmalar aparılmışdır və orta əsr Azərbaycan müəlliflərinə məxsus 60 qədim əlyazma əsəri aşkar edilmışdir. Onların arasında həm məşhur Azərbaycan müəlliflərinin — Nizaminin, Füzulinin, Nəsiminin, Şəbüstərinin, Sührəvərdinin, və s., — əsərləri, həm də indiyə qədər məlum olmamış 9 orta əsr Azərbaycan müəlliflərinin kitabları vardır. Vatikandan gətirilmiş bu və başqa əlyazma nüsxələrinin surətləri AMEA Əlyazmalar İnstitutunun fonduna təhvil verilmişdir. Tədqıqatın nəticələri kitab şəklində nəşr olunmuşdur..

Fərid Ələkbərli bir sıra nəşrlərin, o cümlədə Bolqarıstanda işıq üzü görən "Asklepios" Beynəlxalq Tibb Tarixi Jurnalının və ABŞ-da dərc olunan "Azerbaijan International", "Biomedicine International", "International Journal of History and Philosophy of Medicine" jurnallarının redaksiya heyətinin üzvüdür..

• 2015-07-10 at Archive.today