Fəaliyyətə əsaslanan büdcələşdirmə - Haqqinda Melumat

İctimai maliyyədə fəaliyyətə (performansa) əsaslanan büdcələşdirmə (FƏB; ing. Performance-based budgeting) — dövlətin məqsəd, vəzifə və funksiyalarına uyğun və dövlət siyasətinin dəyişən prioritetləri nəzərə alınmaqla büdcə vəsaitlərinin bölüşdürülməsi üsullarından istifadə edən dövlət və yerli büdcələrin planlaşdırılması və icrasına metodoloji yanaşma. Bundan əlavə, yanaşma kəmiyyət və keyfiyyət göstəricilərinə nail olmağın qiymətləndirilməsi yolu ilə büdcə vəsaitlərinin xərclənməsinin səmərəliliyinə nəzarəti nəzərdə tutur. Bununla belə, “FƏB” və “proqram-məqsədli yanaşma” anlayışlarını ayırd etmək lazımdır – onlar məzmunca üst-üstə düşmür.

Haqqında

Karter tərəfindən izah edildiyi kimi “Performans büdcələri pulun niyə xərcləndiyini izah etmək üçün missiya, məqsəd və obyektiv ifadələrdən istifadə edir. Bu, proqram məqsədləri və ölçülə bilən nəticələr əsasında konkret məqsədlərə nail olmaq üçün resursların bölüşdürülməsi üsuludur”. Performansa əsaslanan büdcəni başa düşməyin açarı “performans” sözünün altındadır. Bu üsulda bütün planlaşdırma və büdcə strukturu nəticəyönümlüdür. Bu aspektlərə nail olmaq üçün məqsədlər və fəaliyyətlər mövcuddur və onlar ümumi qiymətləndirmənin əsasını təşkil edir.

Siqal və Sammers tərəfindən daha əhatəli tərifə görə, performansa əsaslanan büdcənin üç elementi var:

nəticə (yekun nəticə)
strategiya (son nəticəyə nail olmaq üçün müxtəlif yollar)
fəaliyyətlər/nəticələr (son nəticəyə nail olmaq üçün əslində nə edilir)

Siqal və Sammers qeyd edir ki, bu çərçivədə konkret hərəkətlərin əsaslandırılması ilə son nəticələr arasında əlaqə mövcuddur və nəticə istisna edilmir, fərdi hərəkətlər və ya nəticələr isə istisna olunur. Bu məlumatla istədiyiniz nəticəni əldə etmək baxımından hansı fəaliyyətlərin sərfəli olduğunu başa düşə bilərsiniz.

Burada istifadə edilən bəzi təriflərdən göründüyü kimi, fəaliyyətə əsaslanan büdcələşdirmə müəyyən məqsədlərə nail olmaq üçün resursların bölüşdürülməsi üsuludur.

Harrison izah edir: “FƏB pulun “bağlandığı” (yəni ayrılmış) bir məqsəd və ya məqsədlər toplusunu müəyyən edir. Bu məqsədlərdən konkret vəzifələr müəyyən edilir, sonra isə onlar arasında vəsait bölüşdürülür.

İstinadlar

Гамукин В. . №2 (Вопросы экономики). М. 2005. 4–22.
K. Carter,The Performance Budget Revisited: A Report on State Budget Reform - Legislative Finance,Paper #91, Denver, National Conference of State Legislatures, pp. 2-3
Richard D. Young, “Performance-Based Budget Systems,” Public Policy & Practice, January 2003, p. 12,
Geoffrey Segal and Adam Summers, Citizens’ Budget Reports: Improving Performance and Accountability in Government, Reason Public Policy Institute, Policy Study No. 292, March 2002, p. 4.
Aristovnik, Aleksander & Seljak, Janko, 2009. "Performance budgeting: selected international experiences and some lessons for Slovenia," MPRA Paper 15499, University Library of Munich, Germany.
Greg Harrison,Performance-Based Budgeting in California State Government: a blue print for effective reform, October 2003

[1] Гамукин В. . №2 (Вопросы экономики). М. 2005. 4–22.

[2] K. Carter,The Performance Budget Revisited: A Report on State Budget Reform - Legislative Finance,Paper #91, Denver, National Conference of State Legislatures, pp. 2-3

[3] Richard D. Young, “Performance-Based Budget Systems,” Public Policy & Practice, January 2003, p. 12,

[4] Geoffrey Segal and Adam Summers, Citizens’ Budget Reports: Improving Performance and Accountability in Government, Reason Public Policy Institute, Policy Study No. 292, March 2002, p. 4.

[5] Aristovnik, Aleksander & Seljak, Janko, 2009. "Performance budgeting: selected international experiences and some lessons for Slovenia," MPRA Paper 15499, University Library of Munich, Germany.

[6] Greg Harrison,Performance-Based Budgeting in California State Government: a blue print for effective reform, October 2003