Dunqan dili (öz adları Xueyzü üyyan, jin-yan xua)— çin dilində danışan Çin müsəlmanları dunqanların dili. 1862–1877-ci illərdə Çinin şimal-qərbində yaşayan çinli müsəlmanların qiyamının yatırılmasından sonra müsair Qırğızıstan, QazaxıstanÖzbəkistan ərazisinə köşmüş əhalidir. Çin-Tibet dilləri ailəsinə aiddir. SSRİ-də 1924-cü ildə zamanı köçkün müsəlman çinlilərə rus dilində dunqan etnonimi adı verilmişdir. Çində bu ad məlum deyildir. Bir versiyaya görə sözün türk mənşəyi vardır.

Dunqan dili
Ölkələr
Danışanların ümumi sayı
  • 41.400 nəf. (2001)
Təsnifatı
[d]
Çin-Tibet dilləri
Çin dili
mandarin çincəsi
[d]
Yazı kiril əlifbası
Dil kodları
ISO 639-1
ISO 639-2
ISO 639-3
ELCat
IETF dng
Glottolog dung1253
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Yaşadıqları ərazi və sayları

Əsasən Qırğızıstanda, Qazaxıstanda və Özbəkistanda yaşayırlar. Sayları təxminən 100 min nəfərdirlər (2000-ci illərin ortalarına olan qiymətləndirmə), o cümlədən

  • Qırğızıstanda 52 min nəfər. (siyahıyaalma, 1999),
  • Qazaxıstanda 46 min nəfər. (qiymətləndirmə, 2006),
  • Özbəkistanda təxminən 3 min nəfər. (qiymətləndirmə, 2006),
  • Rusiyada 502 nəfər. (siyahıyaalma, 2010).

Həmçinin bax

Ədəbiyyat

  • Вопросы дунганской лексикологии и лексикографии. Бишкек, 1991.
  • Вопросы орфографии дунганского языка. Фрунзе, 1937.
  • Драгунов А. А. Исследования в области дунганской грамматики // Труды Института востоковедения АН СССР. Т. 27. М.; Л., 1940.
  • Завьялова О. И. Тоны в дунганском языке // Народы Азии и Африки. 1973. № 3. С. 109–119.
  • Завьялова О. И. Тоны в шэньсийском диалекте дунганского языка // Проблемы реконструкции. М.: Наука, 1978.
  • Завьялова О. И. Диалекты Ганьсу. М., 1979. С.20–34, 65. Рис. 17–43 на с. 92–38.
  • Завьялова О. И. Сино-мусульманские тексты: графика — фонология — морфонология // Вопросы языкознания. 1992. № 6. С. 113–122.
  • Завьялова О. И. Диалекты китайского языка / РАН. ИДВ. М.: Научная книга, 1996. С. 52, 53,114, 143–157.
  • Завьялова О. И. Китайские мусульмане хуэйцзу: язык и письменные традиции // . 2007. № 3. C. 153–160.
  • Зевахина Т. С. Паремиологические единицы в дунганском и китайском языках: параметризация, эксперимент, базы данных // "Лингвистика. Язык и общество. Язык и сознание", выпуск 21. Москва, МАКС Пресс,
  • Зевахина Т. С., Олейникова Е. Е. Искусство убедительной аргументации: ценности и оценки (От семантики слова к семантике дискурса) // "Лингвистика. Язык и общество. Язык и сознание", выпуск 21. Москва, МАКС Пресс,
  • Зевахина Т. С., Имазов М. Х. Дунганский язык // Языки Российской Федерации и соседних государств. Энциклопедия. Т. 1. С. . 349–362. М., 1997. ISBN 5-02-011237-2.
  • // "Лингвистика. Язык и общество. Язык и сознание", выпуск 20. Москва, МАКС Пресс, 2001 г. Стр. 69–86.
  • Имазов М. Х. Очерки по синтаксису дунганского языка. Фрунзе, 1987.
  • Калимов А. А. Несколько замечаний о путях развития дунганского языка // Социолингвистические проблемы развивающихся стран. М., 1975.
  • Сушанло М. Я. У истоков дунганской фонетической письменности // Ориенталистика в Киргизии. Фрунзе, 1987. С. 3–11.
  • Янщянсын Ю. Хуэйзў йүянди Тохма фон-ян (Токмакский диалект дунганского языка). Фрунзе, 1968.
  • Zavjalova Olga I. Some Phonological Aspects of the Dungan Dialects // Computational Analyses of Asian and African Languages. Tokyo, 1978. No. 9. pp. 1–24.
  • 杜松寿。 东干语拼音文字资料 (Ду Суншоу. Дунганьюй пиньинь вэньцзы цзыляо — Материалы по алфавитной письменности дунганского языка). // 拼音文字研究参考资料集刊 (Пиньинь вэньцзы яньцзю цанькао цзыляо цзикань — Исследования и справочные материалы по алфавитной письменности). Т. 1. Пекин, 1959.
  • 海峰。 中亚东干语言研究 (Хай Фэн. Чжунъя дунгань юйянь яньцзю — Исследование языка среднеазиатских дунган). Урумчи, 2003. 479 с.
  • 海峰。"东干"来自"屯垦" (Хай Фэн. "Дунгань" лай цзы "тунькэнь" Термин дунгань "дунгане" восходит к термину тунькэнь "военные поселения пограничных земель") // 西北民族研究 (Сибэй миньцзу яньцзю). Вып. 1. 2005.

Lüğətlər

  • Краткий дунганско-русский словарь / Җеёди хуэйзў-вурус хуадян, под редакцией М.Сушанло. Академия наук Киргизской ССР. Фрунзе, 1968. (тираж 500 экз., нет ISBN).
  • Русско-дунганский словарь. Т. 1–3. Фрунзе, 1981.
  • Яншансин Ю. Краткий дунганско-русский словарь. Фрунзе, 1968.

Mənbə

  • на "Кругосвет"е
  • Olli Salmi. Central Asian Dungan as a Chinese Dialect. 2008-04-18 at the Wayback Machine
  1. .
  2. .
Mənbə — ""

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023