Dizaltı arteriya
Dizaltı arteriya (lat. Arteria poplitea) — bud arteriyasının ardı olub, dizaltı çuxurda yerləşmişdir. Yaxınlaşdırıcı kanalın aşağı dəliyi səviyyəsində başlayaraq dizaltı əzələnin və diz oynağının kapsulunun arxa səthi ilə aşağıya doğru gedir və dizaltı əzələnin aşağı kənarına çatır. Dizaltı arteriya dizaltı çuxurda vena və sinirlərə nisbətən ən dərində yerləşmişdir. Dizaltı vena — lat. V. poplitea dizaltı arteriyanın bayır və arxa tərəfində, qamış siniri — lat. N. tibialis isə bir az səthdə və bayır tərəfdə yerləşmişdir. Belə ki, səthdən getsək, əvvəlcə bayır tərəfdə və səthdə qamış sinirinə, bir az içəri tərəfdə və dərində dizaltı venaya və ondan da bir az dərində və içəri tərəfdə dizaltı arteriyaya rast gəlinir.
| Dizaltı arteriya | |
|---|---|
 | |
| Dizaltı çuxurda yerləşmiş dizaltı arteriya | |
 | |
| Dizaltı çuxurun limfa düyünləri | |
| Latınca | Arteria poplitea |
| Qrey | subyekt 159 632 |
| Təchizatı | Diz oynağı |
| Başlanır | Bud arteriyası |
| Şaxələri | Ön qamış arteriyas, dal qamış arteriyas. Əzələ şaxələri. Dizaltı arteriyanın oynaq şaxələri:
|
| Vena | Dizaltı vena |
| MeSH | Popliteal+Artery |
| Dorlands/Elsevier | 12155539 |
Dizaltı arteriya dizaltı əzələnin aşağı kənarında iki uc şaxəyə bölünür:
- Ön qamış arteriyas — lat. a. tibialis anterior;
- Dal qamış arteriyas — lat. a. tibialis posterior.
Dizaltı arteriya uc şaxələrdən başqa dahaiki növ: əzələ və oynaq şaxələri verir.
Əzələ şaxələri özlüyündə iki qrupa bölünür: yuxarı və aşağı. Yuxarı əzələ şaxələri baldırı bükücü əzələlərin, budu yaxınlaşdırıcı böyük əzələnin və enli əzələnin aşağı uclarını qidalandırır və lat. aa. perforautes ilə anastomozlaırlar. Aşağı əzələ şaxələri isə (lat. aa. surales) dizaltı əzələni, baldırın üçbaşlı əzələsinin yuxarı hissəsini, dizaltı çuxur fassiyasını və dərini qidalandırır.
Dizaltı arteriyanın oynaq şaxələri beşdir:
- Dizin bayır yuxarı arteriyası — lat. arteria genus superior lateralis;
- Dizin içəri yuxarı arteriyası — lat. arteria genus superior medialis;
- Dizin orta arteriyası — lat. arteria genus media;
- Dizin bayır aşağı arteriyası — lat. arteria genus inferior lateralis;
- Dizin içəri aşağı arteriyası — lat. arteria genus inferior medialis.
Bu damarlar diz oynağı kapsulunda şaxələnərək bir-birilə anastomozlaşırlar və diz oynağı torunda iştirak edirlər.
Təcili surətdə qanaxmanı saxlamaq üçün dizaltı arteriya əl ilə dizaltı çuxurun ortasına sıxılır, ya da dizaltı çuxura tampon qoyduqdan sonra qıç diz oynağında bükülmüş vəziyyətdə sarınır. Dizaltı arteriyada nəbzi təyin edərkən baldır bir qədər bülülməlidir. Cərrahi müdaxilə zamanı dizaltı arteriyanı əldə etmək məqsədilə kəsik dizaltı çuxurun boylama oxu üzrə vertikal istiqamətdə 10-12 sm uzunluğunda aparılmalıdır.
- Prof. Kamil Əbdülsalam oğlu Balakişiyevin, İnsanın Normal Anatomiyası, II cild, "MAARİF" Nəşriyyatı, Bakı – 1979
- Atlas of Human Cardiac Anatomy – Endoscopic views of beating hearts – Cardiac anatomy
- Р. Д. Синельников. Атлас анатомии человека (4 тома)
- Anatomy: Embryologie[ölü keçid]