Dizaltı arteriya (lat. Arteria poplitea) — bud arteriyasının ardı olub, dizaltı çuxurda yerləşmişdir. aşağı dəliyi səviyyəsində başlayaraq və kapsulunun arxa səthi ilə aşağıya doğru gedir və dizaltı əzələnin aşağı kənarına çatır. Dizaltı arteriya dizaltı çuxurda vena və sinirlərə nisbətən ən dərində yerləşmişdir. Dizaltı vena — lat. V. poplitea dizaltı arteriyanın bayır və arxa tərəfində, qamış siniri — lat. N. tibialis isə bir az səthdə və bayır tərəfdə yerləşmişdir. Belə ki, səthdən getsək, əvvəlcə bayır tərəfdə və səthdə qamış sinirinə, bir az içəri tərəfdə və dərində dizaltı venaya və ondan da bir az dərində və içəri tərəfdə dizaltı arteriyaya rast gəlinir.
| Dizaltı arteriya | |
|---|---|
 | |
| Dizaltı çuxurda yerləşmiş dizaltı arteriya | |
 | |
| Dizaltı çuxurun limfa düyünləri | |
| Latınca | Arteria poplitea |
| Qrey | |
| Təchizatı | |
| Başlanır | Bud arteriyası |
| Şaxələri | , . Əzələ şaxələri. Dizaltı arteriyanın oynaq şaxələri:
|
| Vena | Dizaltı vena |
| MeSH | |
| Dorlands/Elsevier | |
Şaxələri
Uc şaxələri
Dizaltı arteriya aşağı kənarında iki uc şaxəyə bölünür:
Dizaltı arteriya uc şaxələrdən başqa dahaiki növ: əzələ və oynaq şaxələri verir.
Əzələ şaxələri
Əzələ şaxələri özlüyündə iki qrupa bölünür: yuxarı və aşağı. Yuxarı əzələ şaxələri baldırı bükücü əzələlərin, və enli əzələnin aşağı uclarını qidalandırır və lat. aa. perforautes ilə anastomozlaırlar. Aşağı əzələ şaxələri isə (lat. aa. surales) , yuxarı hissəsini, dizaltı çuxur fassiyasını və dərini qidalandırır.
Oynaq şaxələri
Dizaltı arteriyanın oynaq şaxələri beşdir:
- Dizin bayır yuxarı arteriyası — lat. arteria genus superior lateralis;
- Dizin içəri yuxarı arteriyası — lat. arteria genus superior medialis;
- Dizin orta arteriyası — lat. arteria genus media;
- Dizin bayır aşağı arteriyası — lat. arteria genus inferior lateralis;
- Dizin içəri aşağı arteriyası — lat. arteria genus inferior medialis.
Bu damarlar diz oynağı kapsulunda şaxələnərək bir-birilə anastomozlaşırlar və diz oynağı torunda iştirak edirlər.
Klinik əhəmiyyəti
Təcili surətdə qanaxmanı saxlamaq üçün dizaltı arteriya əl ilə dizaltı çuxurun ortasına sıxılır, ya da dizaltı çuxura tampon qoyduqdan sonra qıç diz oynağında bükülmüş vəziyyətdə sarınır. Dizaltı arteriyada nəbzi təyin edərkən bir qədər bülülməlidir. Cərrahi müdaxilə zamanı dizaltı arteriyanı əldə etmək məqsədilə kəsik boylama oxu üzrə vertikal istiqamətdə 10-12 sm uzunluğunda aparılmalıdır.
İstinadlar
Mənbələr
- Prof. Kamil Əbdülsalam oğlu Balakişiyevin, İnsanın Normal Anatomiyası, II cild, "MAARİF" Nəşriyyatı, Bakı – 1979
- – Endoscopic views of beating hearts – Cardiac anatomy
- Р. Д. Синельников. Атлас анатомии человека (4 тома)
- Anatomy: Embryologie[ölü keçid]