Dağtərxunu (lat. Tanacetum) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
| Dağtərxunu | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
|
Domen:
Klad:
Ranqsız:
Aləm:
Klad:
Klad:
Klad:
Klad:
Klad:
Klad:
Klad:
Klad:
Klad:
Klad:
Klad:
Dəstə:
Fəsilə:
Yarımfəsilə:
Triba:
Cins:
Dağtərxunu
|
||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Botaniki xarakteristikası
Lələkvarı yarpaqları növbəli, bəzən dilimlidir. Çiçəkləri səbət çiçək qrupunda yerləşir və ikicinsli çoxsaylı boruvarı çiçəklərdən ibarətdir. Toxumu beş tilli, meyvəsi toxumcadır. Şimal yarımkürəsinin qeyri-tropik ölkələrində 50-dən çox, Azərbaycanda isə 4 növü bitir. Yarpaq və çiçəklərində efir yağı, flavonoidlər, aşı maddəsi və alkaloidlər var. Tibdə bağırsaq qurdlarına qarşı işlədilir. Dağtərxunundan insektisid kimi istifadə olunan toz (ovuntu) alınır. Dağtərxunu qaramal üçün zəhərlidir. Bəzən Dağtərxunu cinsi xrizantema (payızgülü) cinsi ilə birləşdirilir.
Təbabətdə
Adi dağtərxunu çiçəklərindən qurd əleyhinə vasitə kimi askaridoz və enterobiozda, eləcə də ödqovucu kimi qaraciyərin, öd kisəsinin və öd yollarının xəstəliklərində istifadə olunur.
Əks göstəriş
Hamiləlik.
İstifadə qaydası
10 q (1 x. q.) xammalın üzərinə 200 ml (1 stəkan) qaynar su tökülür, qaynayan su hamamında 15 dəq. dəmlənir, otaq temperaturunda soyudulur, süzülür. Gündə 3 dəfə, hər dəfə 1-2 xörək qaşığı daxilə qəbul edilir.
Sinonimləri
Heterotipik sinonimləri
- Balsamita Mill.
- Gymnocline Cass.
- Hemipappus K.Koch
- Omalanthus Less.
- Omalotes DC.
- Pontia Bubani
- Psanacetum (Less. ex DC.) Spach
- Pyrethrum Zinn
- Spathipappus Tzvelev
Növləri
- Tanacetum abrotanifolium (L.) Druce
- Tanacetum abrotanoides K.Bremer & Humphries
- Tanacetum achilleifolium (M.Bieb.) Sch.Bip.
- Tanacetum akinfiewii (F.N.Alex.) Tzvelev
- Tanacetum alatavicum Herder
- (Markgr.) Barina
- Hub.-Mor. & Grierson
- Tanacetum alyssifolium (Bornm.) Grierson
- Tanacetum archibaldii Podlech
- Tanacetum argenteum (Lam.) Willd.
- Tanacetum armenum (DC.) Sch.Bip.
- Tanacetum artemisioides Sch.Bip. ex Hook.f.
- Tanacetum atkinsonii (C.B.Clarke) Kitam.
- Tanacetum aucheri DC.
- Tanacetum aucherianum (DC.) Sch.Bip.
- Tanacetum audibertii DC.
- Tanacetum aureum (Lam.) Greuter, M.V.Agab. & Wagenitz
- Azərbaycan dağtərxunu (Tanacetum azerbaidjanicum) (Podlech) Sonboli & Behjou
- Mozaff.
- Tanacetum balsamita L.
- Podlech
- Tanacetum bamianicum Podlech
- Tanacetum barclayanum DC.
- Tanacetum bipinnatum Sch.Bip.
- Tanacetum budjnurdense (Rech.f.) Tzvelev
- Tanacetum cadmeum (Boiss.) Heywood
- Tanacetum canescens DC.
- Tanacetum cappadocicum (DC.) Sch.Bip.
- (Krasch. ex Grubov) K.Bremer & Humphries
- (Podlech) K.Bremer & Humphries
- Tanacetum cilicium (Boiss.) Grierson
- Tanacetum cinerariifolium (Trevir.) Sch.Bip.
- Tanacetum coccineum (Willd.) Grierson
- (Tzvelev) K.Bremer & Humphries
- Tanacetum corymbosum (L.) Sch.Bip.
- Tanacetum crassipes (Stschegl.) Tzvelev
- Tanacetum daghestanicum (Boiss.) Chandjian
- Tanacetum densum (Labill.) Sch.Bip.
- Tanacetum depauperatum (Post) Grierson
- Boiss.
- Tanacetum eginense (Hausskn. ex Bornm.) Grierson
- Mozaff.
- Tanacetum emodi R.Khan
- Korkmaz, Kandemir & Ilhan
- Tanacetum falconeri Hook.f.
- (Popov) Nevski
- Tanacetum germanicopolitanum (Bornm. & Heimerl) Grierson
- Tanacetum ghoratense Podlech
- Tanacetum griffithii (C.B.Clarke) Muradyan
- Tanacetum haradjanii (Rech.f.) Grierson
- Tanacetum haussknechtii (Bornm.) Grierson
- Tanacetum heterotomum (Bornm.) Grierson
- Tanacetum hissaricum (Krasch.) K.Bremer & Humphries
- Tanacetum hololeucum (Bornm.) Podlech
- Sonboli & Naderifar
- Sonboli & Kaz.Osaloo
- Tanacetum karelinii Tzvelev
- K.Bremer & Humphries
- (Krylov & Plotn.) Takht.
- Tanacetum kittaryanum (C.A.Mey.) Tzvelev
- Tanacetum kotschyi (Boiss.) Grierson
- (Krasch.) K.Bremer & Humphries
- Maroofi & Rastegar
- Sch.Bip. & Herder
- Tanacetum larvatum (Griseb. ex Pant.) Hayek
- Tanacetum leptophyllum (Steven ex M.Bieb.) Sch.Bip.
- Pamp.
- Tanacetum macrophyllum (Waldst. & Kit.) Sch.Bip.
- Tanacetum marionii (Albov) K.Bremer & Humphries
- Tanacetum maymanense Podlech
- Minyarpaq dağtərxunu (Tanacetum millefolium) (L.) Tzvelev
- Tanacetum mindshelkense Kovalevsk.
- Hub.-Mor. & Grierson
- Tanacetum mucronulatum (Hoffmanns. & Link) Heywood
- Yıld.
- (Velen.) Soldano
- Tanacetum nitens (Boiss. & Noë) Grierson
- Tanacetum nivale Sch.Bip.
- Tanacetum niveum (Lag.) Sch.Bip.
- Tanacetum nuristanicum Podlech
- Tanacetum odessanum (Klokov) Tzvelev
- Tanacetum oltense (Sosn.) Grierson
- Tanacetum oxystegium (Sosn.) Grierson
- Tanacetum paczoskii (Zefir.) Tzvelev
- Tanacetum pakistanicum Podlech
- Tanacetum paradoxum Bornm.
- Tanacetum partheniifolium (Willd.) Sch.Bip.
- Tanacetum parthenium (L.) Sch.Bip.
- (C.Shih) K.Bremer & Humphries
- Tanacetum peucedanifolium (Sosn.) K.Bremer & Humphries
- Tanacetum pinnatum Boiss.
- Tanacetum polycephalum Sch.Bip.
- Tanacetum porphyrostephanum (Rech.f.) K.Bremer & Humphries
- Tanacetum poteriifolium (Ledeb. ex Nordm.) Grierson
- Tanacetum praeteritum (Horw.) Heywood
- (Turcz. ex DC.) Sch.Bip.
- (Ledeb.) Sch.Bip.
- Tanacetum punctatum (Desr.) Grierson
- Tanacetum richterioides (C.Winkl.) K.Bremer & Humphries
- Tanacetum robustum Hook.f. & Thomson ex C.B.Clarke
- (DC.) Podlech
- Tanacetum salsugineum Podlech
- Tanacetum sanguineum (Parsa) Parsa
- Tanacetum santolina C.Winkl.
- Kamelin
- Tanacetum saxicola (Krasch.) Tzvelev
- Tanacetum scopulorum (Krasch.) Tzvelev
- Tanacetum sericeum (Adams) Sch.Bip.
- Tanacetum silaifolium (Steven ex DC.) Sch.Bip.
- Tanacetum silvicola Podlech
- Tanacetum sinaicum (Fresen.) Delile ex K.Bremer & Humphries
- Tanacetum sipikorense (Bornm.) Grierson
- Mozaff.
- (Tzvelev) K.Bremer & Humphries
- Tanacetum sorbifolium (Boiss.) Grierson
- Tanacetum stapfianum (Rech.f.) Podlech
- Tanacetum stoliczkae (C.B.Clarke) R.Khan
- Tanacetum tabrisianum (Boiss.) Sosn. & Takht.
- Tanacetum tanacetoides (DC.) Tzvelev
- Sonboli
- (Bureau & Franch.) K.Bremer & Humphries
- Tanacetum tenuissimum (Trautv.) Grossh.
- Tanacetum tirinense Podlech
- Tanacetum tomentellum (Boiss.) Grierson
- Tanacetum transiliense Herder
- Tanacetum tricholobum (Sosn. ex Manden.) Chandjian
- Tanacetum trifoliolatum Podlech
- Tanacetum ulutavicum Tzvelev
- Tanacetum uniflorum (Fisch. & C.A.Mey. ex DC.) Sch.Bip.
- Tabad, Maroofi & Rastegar
- Tanacetum vahlii DC.
- Adi dağtərxunu (Tanacetum vulgare) L.
- Tanacetum yabrudae (Mouterde) Charpin & Dittrich
- Tanacetum zahlbruckneri (Nábělek) Grierson
- Tanacetum zangezuricum Chandjian