Cumğur — Çingizilər sülaləsindən olan şahzadə və Hülakü xanın ikinci oğlu. Bəzi tarixçilər onun əslində Hülakü xanın ən böyük oğlu olduğunu bildirirlər.
| Cumğur | |
|---|---|
| Doğum tarixi | 1234 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1264 |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Atası | Hülaku xan |
| Tanınır | Elxanın oğlu və Çingiz xanın nəticəsi kimi |
Həyatı
O, 1234-cü ildə Hülakü xanla onun Oyrat tayfasından olan arvadı Güyük Xatunun evliliyindən dünyaya gəlmişdir. O, hər iki tərəfdən Çingiz xanın soyundan gəlməkdə idi. Onun atası Çingiz xanın oğlu Toluy idi. Anası Güyükün anası isə Çingiz xanın qızı idi. Onun ana tərəfdən babası olan Turalçı Güregen oğlanlarından biri idi.
Hülakü xan yeni fəthlər üçün 1253-cü ildə Monqolustanı tərk etdiyi zaman Cumğur ali xaqan Münke ilə birlikdə qalmışdı. Atasının digər arvadlarına əmanət edilən Cumğur orda ilə birlikdə Almalıq adlı yerdə düşərgə salmışdı. Lakin tez bir zamanda o, özünü vərasət savaşının ortasında tapdı. Bu vərasət savaşı onun əmiləri olan Xubilayla Arıq Bökə arasında getməkdə idi və Cumğur Bökəni dəstəklədi. Bökənin Alquya qarşı 1263-cü ildə yürüşə başlamasından və bir il sonra təslim olmasından sonra Cumğur ailəsinin yerdə qalanı ilə birlikdə atasının yanına qaçdı. Onunla birlikdə qardaşları Tarağay, Tekudar, atasının atvadı Qutuy Xatun da yola çıxmışdı. Bundan xəbər tutan Hülakü onları qarşılamaq üçün özünün generallarından biri olan Abatay Noyonu göndərdi. Lakin Cumğur yolda ikən xəstələndi və Səmərqənddə vəfat etdi. Ailəsi Hülakü xanın yanına Cumğur olmadan gəlib çatdı. Cumğurun ölməsini eşidən Hülakü qəzəbləndi və Abatayı Cumğurun qayğısına kifayət qədər baxmamaqda ittiham edərək 60 ədəd qırmanc cəzası verdi.
Ailəsi
Cumğurun iki əsas arvadı və bir neçə kənizi var idi:
- Tolun Xatun — Buğa Teymurun qızı. Buğa Teymur Cumğurun anası Güyük Xatunun qardaşı idi.
- Orghudaq — Şadayla evlənmişdir. Şaday Çilaunun nəticəsi idi.
- Günjişkab — əvvəlcə Qazan xanla, daha sonra Olcaytu ilə evlənmişdir.
- Orghudaq — Şadayla evlənmişdir. Şaday Çilaunun nəticəsi idi.
- Ja'urchi Khatun — Buluğan Xatunun bacısı.
- Kənizlərdən olan övladları:
- Juşkab (ö. iyun 1289)
- Kingşu (ö. 1289)
- Şiremun (1307-cü ildən sonra ölüb)
- Toğacaq Xatun (ö. 19 yanvar 1291) — Təkudarla evlənmişdir.
- İncitay — Hülakü xanın oğlu Məngu Teymurla evlənmişdir.
Ailəsi Elxanilər dövlətinə gəldikdən sonra onlara mülk verilmişdir. Ailənin mlkü Cənubi Azərbaycan ərazisində yerləşən Salmasda olmuşdur.
Qeydlər
- Çingiz xanla onun əsas arvadı olan Börtənin övladı.
- Oyratların XIII əsrdəki rəhbərlərindən biri. Böyük Monqol imperiyasının qurulmasında mühüm rol oynamışdır.
- Çingiz xanın əsas 4 sərkərdəsindən biri olmuşdur. O. Elxanilər və Azərbaycan tarixində mühüm rol oynamış Çobanilər sülaləsinin əcdadı olmuşdur.
Həmçinin bax
İstinadlar
- ↑ . səh. 121–135
- ↑ . deepblue.lib.umich.edu. 2020-04-06 tarixində . İstifadə tarixi: 4 dekabr 2022.
- . səh. 154
- . səh. 175-182
- ↑ . səh. 153
- . səh. 291
- . səh. 35
- . səh. 496–502
Mənbə
- Nobuhiro Uno. . Indiana University Uralic and Altaic Series. 2009.
- Qingzhi Zhao George. Marriage as Political Strategy and Cultural Expression: Mongolian Royal Marriages from World Empire to Yuan Dynasty. 2001.
- Charles Melville və ʿAbbās Zaryāb. . V. Encyclopaedia Iranica. 1991.
- Anne F. Broadbridge. . Journal of the Royal Asiatic Society. 2016. ISBN 1356-1863.
- Ishayahu Landa. . Mamlūk Studies Review. 2018.
- Ann K. S. Lambton. . SUNY Press. 1988. ISBN 978-0-88706-133-2.
- Timothy Brook; Michael van Walt van Praag; Miek Boltjes. . University of Chicago Press. 2018. ISBN 978-0-226-56293-3.