Comon dulusçuluğu (縄文土器, Comon doki?) – Yaponiyada e.ə. 10.000 – e.ə. 300-cü illərdə davam etmiş Comon dövrünün dulusçuluq sənəti. Comon dulusçuluğuna aid nümunələr Kuril adalarından Ryukyu adalarına qədər Yaponiyanın müxtəlif yerlərində tapılmışdır.
Comon dövrünün dulusçuluq məmulatlarının növləri zamandan və yerdən asılı olaraq müxtəlifdir. Qəhvəyi rəng və sap naxışlar bu keramikaların tipik xüsusiyyətləri arasındadır.
Adlandırma
Bu dulusçuluq üslubunun adları əvvəlcə "Qabıq kurqanı dulusçuluğu" və ya "Aynu dulusçuluğu" idi. "Comon dulusçuluğu" termini isə ilk dəfə Edvard Morze tərəfindən 1879-cu ildə yazılmış bir bildirişdə işlədilmişdir. Morze Comon dulusçuluğunu kəşf edən arxeoloq olmuşdur və onu yapon dilindən tərcümədə "sap naxışlı" mənasına gələn "Comon" sözü ilə adlandırmışdır. Bu söz daha sonra Comon dövrünü adlandırmaq üçün də istifadə olunmuşdur.
1937-ci ildə Kanto və Tohoku regionlarının dulusçuluq tipologiyasını öyrənərək Comon dövrünü və dulusçuluğunu 5 dövrə bölmüşdür: ən erkən, erkən, orta, gec və ən gec. Daha sonra bu bölgüyə başlanğıc dövrü də əlavə olunmuşdur.
Tarix
Başlanğıc, ən erkən və erkən
Başlanğıc Comon dövrünə aid ən qədim keramikalar Nara prefekturasında yerləşən Fukui mağarasında kəşf edilmişdir. Bu keramikalar xətti relyef dekorasiyasına malikdir. Bu dekorativ texnik yayılaraq Yamaqata prefekturasının ərazisinə qədər çatmışdır. Xətti relyef dekorasiyası ilə yanaşı Fukui mağarasında dırnaq dekorasiyasına malik keramikalar da tapılmışdır.
Erkən və ən erkən Comon dövrünə aid dulusçuluq məmulatları əsasən iki texnika ilə hazırlanırdı: Yaponiyanın cənubunda oyma çubuq ilə bəzəmə, şimalında isə dəniz qabıqları ilə bəzəmə texnikası yayılmışdır. Erkən Comon dövrünün xarakterik xüsusiyyətlərindən biri Kanto, Çubu və Kansay regionlarında yayılmış bambuk çubuğu ilə bəzəmə texnikası idi. Sap naxışlı keramikaların erkən nümunələri e.ə. 7500-cü ilə kimi peyda olmamışdır və sadə bitki lifləri ilə hazırlanırdı. Erkən Comon dövründə bir çox ipi düyümləmək üçün müxtəlif texnikalar olsa da, gec Comon dövrünün ikinci hissəsində bu texnikalar ümumiləşmişdir.
Ən erkən və erkən Comon dövrlərində qablar qidaları bişirmək üçün istifadə olunurdu. Digər istifadə sahələri isə təsadüfi olurdu. Əvvəlcə qablar uclu özülə malik şəkildə hazırlanırdı. Erkən Comon dövründə ev konstruksiyasındakı nəaliyyətlərdən sonra müstəvi özülə malik qablara keçid baş vermişdir.
Orta
Orta Comon dövrünə aid dağ abidələrində ( kimi) aşkar edilmiş dekorasiyalar çox plastikdir. Katsusaka və bənzər növdə olan qablarda ilan motivləri və digər heyvan növlərinin baş təsvirləri aşkarlanmışdır. Orta Comon dövrünün ikinci hissəsində Yaponiyanın şərq regionlarında Kasori E və Dayqi 8 tipli keramika məhsulları yayılmışdır. Bu keramika məhsulları əyri, sıx sap naxışlarına malik idi.Dəfnetmə işləri üçün böyük qablardan istifadə olunurdu.
Orta Comon dövründəki iqtisadi stabillik dulusçuluq sahəsindəki üslubların müxtəlifləşməsinə və dulusçuluq məmulatlarının daha müxtəlif sahələrdə işlədilməsinə gətirib çıxarmışdır. Bu dövrdə Çubu və Kanto regionlarında böyük miqdarda keramika məhsulları hazırlanmışdır. Dibsiz qablar ocaqda yemək hazırlamaq üçün, qaynatma qazanları düyü bişirmək üçün, böyük qablar isə tərəvəzləri saxlamaq üçün hazırlanırdı.
Orta Comon dövründə yemək hazırlamaq üçün istifadə olunan qablar bir gecə içərisində su tərkiblərinin 10%-ni itirirdilər.Məsaməliyi azaltmaq üçün qabları qırmızı oxra ilə bəzədirdilər və ya qabın səthini hamarlayırdılar. Daha qalın divarlar və inkişaf etdirilmiş yandırma texnikalarından da istifadə olunurdu.
Gec və ən gec
Erkən Comon dövründə ortaya çıxan bəzi texnikalar gec Comon dövrünün ikinci hissəsində ümumiləşmişdir. Gec Comon dövründə dekorasiyanın oyma hissəsinə sap naxışlarının tətbiq olunması texnikası bütün ölkə boyunca yayılmış yeganə dekorativ texnika hesab olunur. Bu ənənə Kanto və Tohoku regionlarında ən gec Comon dövrünə qədər davam etmişdir.
Ən gec Comon dövrünün ən əlamətdar hadisəsi Kameqaoka dulusçuluğunun ortaya çıxmasıdır. Əsasən Yaponiyanın şimalında yayılan bu dulusçuluq İvate prefekturasının Obora qabıq kurqanları əsasında öyrənilmişdir. Kameqaoka dulusçuluğu həm gündəlik ehtiyaclar üçün, həm də dekorasiya məqsədilə istifadə olunan məmulatlar ilə xarakterizə olunur. Bu dulusçuluq nümunələrinə fincanlar, qablar, boşqablar, vazalar daxildir. Onların çoxu oyma və sap naxışları ilə bəzədilmiş, rənglənmiş və hamarlanmışdır.
E.ə. 300-cü ildə Yaponiyanın qərbində ortaya çıxan şərqə doğru yayılaraq Comon dulusçuluğunu sıxışdırmağa başlamışdır. Kameqaoka dulusçuluğu isə bir neçə əsr boyunca şimalda istifadə olunmağa davam etmiş, ən sonda çevrilmişdir.
Qalereya
-
Gec Comon dövrünə aid gil heykəl.
-
Orta Comon dövrünə aid qab.
-
Vaza.
-
Hokkaydoda tapılmış, gec Comon dövrünə aid qab.
-
Heyvan başı formasında keramika məhsulu.
İstinadlar
- ↑
Ədəbiyyat
- (ingiliscə). IV cild. Tokio: Kodansha. 1983. səh. 75. ISBN 0-87011-624-7. İstifadə tarixi: 29 iyun 2022.