Chimonanthus praecox

*Chimonanthus praecox*
Chimonanthus praecox
Elmi təsnifat
	Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Maqnolidlər Dəstə: Dəfnəçiçəklilər Fəsilə: Calycanthaceae Cins: Chimonanthus Növ: Chimonanthus praecox
Beynəlxalq elmi adı
	Chimonanthus praecox Lindl., 1819;
NCBI	13419
EOL	5392977

Chimonanthus praecox (lat. Chimonanthus praecox) — bitkilər aləminin dəfnəçiçəklilər dəstəsinin calycanthaceae fəsiləsinin chimonanthus cinsinə aid bitki növü.

Təbii yayılması

Mərkəzi və Şərqi Çində, Yaponiyada geniş yayılmışdır.

Botaniki təsviri

2–3 metr hündürlükdə yarpağını tökən koldur. Gövdələri yuxarıya doğru düz qalxır. Cavan budaqları tüklü, birillik budaqları isə çılpaq, bozumtul-yaşıl və ya qəhvəyi rəngdədir. Tumurcuqları iti, kirəmit şəklində düzülmüş pulcuqludur. Yarpaqları yumurtavari və ya yumurtavari-neştərvari, uc tərəfdən sivri, qaidəsi dairəvi və ya pazvaridir, uzunluğu 7–20 sm, eni isə 3,5–7 sm-dir. Təzə əmələ gəlmiş yarpaqları tüklü olub, sonradan çılpaqlaşır, hər iki tərəfdən parıldayan açıq-yaşıl rəngdədir. Saplaqları 0,5–0,8 sm uzunluqdadır. Zəngçiçəklərin diametri 2,5 sm olub, pulcuqlarla örtülü olur. Çiçəkləri xaricdən sarı, içəridən isə qonur-qırmızı rəngli olub, xoş ətirə malikdir. Erkəkcikləri 5–6 ədəddir. Dekabr ayında çiçəkləyir. Meyvələri silindrik, uzunluğu 5–7 sm-dir. Toxum və çiliklərlə artılır.

Ekologiyası

Havanın quraqlığına və suyun çatışmazlığına pis dözür. İşıqsevəndir, ancaq kölgəyə dözür. Gilli, qidalı, yumşaq, orta nəmişli torpaqlarda yaxşı inkişaf edir.

Azərbaycanda yayılması

Gəncə, Zaqatala və Abşeronda mədəni şəraitdə becərilir.

İstifadəsi

Tez çiçəkləməsinə, ətirli, gözəl və rəngli çiçəklərinə görə park və bağlar üçün qiymətli koldur

Sinonimləri

Homotipik sinonimləri

Beureria praecox (L.) Kuntze
Calycanthus praecox L.
Meratia praecox (L.) Rehder & E.H.Wilson

Heterotipik sinonimləri

Calycanthus suaveolens Salisb.
Chimonanthus caespitosus T.B.Chao, Z.X.Chen & Z.Q.Li
Chimonanthus fragrans (Loisel.) Lindl.
Chimonanthus fragrans var. grandiflorus Lindl.
Chimonanthus grandiflorus (Lindl.) Steud.
Chimonanthus luteus (G.Don) Biel.
Chimonanthus parviflorus Raf.
Chimonanthus praecox var. concolor Makino
Chimonanthus praecox f. grandiflorus (Lindl.) Rehder
Chimonanthus praecox var. grandiflorus (Lindl.) Makino
Chimonanthus praecox var. intermedius Makino
Chimonanthus praecox f. intermedius (Makino) Okuyama
Chimonanthus praecox f. luteus (G.Don) Okuyama
Chimonanthus praecox var. luteus G.Don
Chimonanthus praecox var. reflexus B.Zhao
Chimonanthus praecox f. versicolor B.Zhao
Chimonanthus verus Biel.
Chimonanthus yunnanensis W.W.Sm.
Meratia fragrans Loisel.
Meratia praecox var. grandiflora (Lindl.) Rehder & E.H.Wilson
Meratia yunnanensis (W.W.Sm.) Hu