Cəfər əl-Əskəri (tam adı: Cəfər Mustafa İbn Əbdürrəhman əl-Əskəri, digər adı: Cəfər paşa d. 1887, Bağdad - ö. 30 oktyabr 1936, Bağdad) — İraqlı zabit və dövlət adamı.
Cəfər əl-Əskəri | |
---|---|
ərəb. جعفر العسكري | |
Doğum tarixi | 15 sentyabr 1885 |
Doğum yeri | |
Vəfat tarixi | 30 oktyabr 1936 (51 yaşında) |
Vəfat yeri | |
Təhsili |
|
Fəaliyyəti | siyasətçi, əsgər |
Partiyası | |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Həyatı
Birinci dünya müharibəsi sırasında və savaşdan sonra, milliyətçi Ərəb hərəkatlarında önəmli rol oynamış, 1921-ci ildə qurulan ən başdan bəri dəstək olmuş və xidmət etmişdir.
Bağdad və İstanbulda təhsil alan Cəfər əl-Əskəri, 1909-cu ildə Osmanlı ordusunda vəzifə aldı. Bacarıqlı, dil sarıdan bilgili və istedadlı bir şəxs kimi diplomatiya meydanında uğur qazandı. Birinci dünya müharibəsi sırasında, 1915-ci iltdə, Osmanlı ordusuna qatılmaq üzrə (Berka) getdi. Orada yaralandı, İngilislərə əsir düşərək Qahirəyə götürüldü. Osmanlıların, Suriyadakı Ərəb milliyətçilərinə basqı uyğulaması görə, İngilislərin də dəstəyiylə Osmanlılara baş qaldıran Məkkə əmiri qatıldı. 1916-cı ildə Hüseyinin ordusunu təşkilatlandıraraq başına keçdi. Osmanlılara qarşı yürüdülən üsyanda, əqrabası və ömür boyu can yoldaşı olan da onun yanında yer aldı. 1916-18 Hicaz və Suriya səfərlərində Hüseynin oğlu Ordu komandanı olaraq önəmli xidmət etdi. 1918-20-ci illər arasında isə Suriyada, Feysəl öndərliyinde qurulan Ərəb dövlətində Hələb valisi oldu və başqa önəmli vəzifələr aldı.
Fransızların əskəri müdaxiləsiylə bu dövlətin yıxılmasından sonra Feysəl, İngilislərin dəstəyiylə I Feysəl adıyla İraq kralı oldu. Buna görə İrağa geden Cəfər əl-Əskəri, Böyük Britaniya təmsilçisi Sir Percy Coxun denetimindeki ilk İraq hökumətində müdafiə nazirliyinə gətirildi. Vəzifəsi sırasında irəlidə "atası" olaraq anılacağı İraq ordusunu qurdu. avqust 1921-ci ildə isə yeni krallığın qurucuları arasında yer aldı.
1936-cı ildə öndərliyinde Bağdadda üsyan edən əsgərlər tərəfindən öldürülüncəyədək, bir çox dəfə nazirlik, baş nazirlik və səfirlik vəzifələrində çalışdı.
Mənbə
- İsyancı Arap Ordusunda Bir Harbiyeli: Cafer el-Askerî ISBN 9789758740703
- Ja'far al-'Askari // (ing.).