Cümə məscidi — Azərbaycanın Salyan rayonunun inzibati mərkəzində yerləşən tarixi-memarlıq abidəsi.
Cümə məscidi | |
---|---|
39°35′54″ şm. e. 48°59′06″ ş. u. | |
Ölkə | Azərbaycan |
Status | Ölkə əhəmiyyətli tarixi abidə |
Şəhər | Salyan |
Yerləşir | AZ5200 Salyan şəhəri, Təbriz Xəlilbəyli küçəsi 83. |
Memar | Kərbəlayi Əli Əkbər |
Tikilmə tarixi | 1865 |
Üslubu | islam memarlığı |
Günbəzləri | 18 |
Vəziyyəti | Restavrasiya olunub (2012—2013) |
İstinad nöm. | |
Kateqoriya | Məscid |
Əhəmiyyəti | Yerli əhəmiyyətli |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Haqqında
Cümə məscidi 1283-cu ildə (miladi təqvimi ilə 1865-ci il) Hacı Mehdinin oğlu Ağahüseynin şərəfinə usta Kərbəlayi Əli Əkbər tərəfindən inşa edilib. Əsas giriş qapısının sol tərəfində divara vurulmuş dəmir lövhədə yazılmışdır:
"1865. Məscidi usta Kərbəlayı Əli Əkbər Hacı Mehdinin oğlu Ağa Hüseynin adına tikmişdir."
Cümə məscidinin ustası Kərbəlayı Əli Əkbər Hindistanda, eləcə də Ərdəbildə də məscid tikmişdir. O, əslən ərdəbillidir.
18 günbəzdən ibarət olan Cümə məscidi sovetlər dönəmində repressiya qurbanına çevrilib. Yol çəkilişi adı altında abidənin bir hissəsi sökülüb və məscid kimi fəaliyyət göstərilməsinə qadağa qoyulub.
1969-cu ildə tarixi abidə statusu alan bu məsciddən anbar, və digər məqsədlər üçün istifadə olunub.
Cümə məscidi 2003-cü ildə Kür daşqınlarına məruz qalıb. Nəticədə 15 günbəzdən 9-u uçub, 6-sı isə qəzalı vəziyyətə düşüb.
8 il qapıları bağlı qalan Cümə məscidi tamamilə uçulub yox olmaq təhlükəsi qarşısında qalıb. Nəhayət 2012-ci ildə dövlət səviyyəsində bu tarixi abidənin əsaslı təmir və bərpasına başlanılıb. Təmir və bərpa işləri Respublika Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin 5 saylı tikinti idarəsi tərəfindən həyata keçirilib.
Tikinti xüsusiyyətləri
Divarları daş plitələrlə üzlənmiş məscidin həyətyanı sahəsi 21x20 metr, iç sahəsi isə 21x12 metrdir. Məscid vaxtilə 18 günbəzə malik olduğu halda, indi 15 günbəz qalmışdır. Həmin 3 günbəz 1930-cu ildə sökülmüşdür. Məscidin günbəzləri 10 ədəd daş sütun üstündə dayanıb. Sütunlar isə sal daşlardandır.
Məscidin iç divarları qırmızı kərpiclə işlənib. Salyan Cümə məscidi əsasən olduğu kimi saxlanılsa da, vaxtilə tikilmiş minarəsi sökülmüşdür. İndiki minarənin hündürlüyü isə 8 metrdir. Minbəri taxtadandır və beşpilləlidir.
Kitabələr
Giriş qapısının yan tərəflərində 2 daş kitabə, habelə giriş qapısından içəridə daha bir daş kitabə həkk olunub.
Mehrabının kənarlarında ərəbcə kitabələr həkk edilib.
İstinadlar
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq istinad şablonları ilə göstərilməlidir.
|
- . 2014-11-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-11-12.
- ↑ . (az.). anspress.com. 11 Fevral, 2013. İstifadə tarixi: 2015-11-12. [ölü keçid]
- ↑ (az.). gomap.az. 2016-03-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-11-12.