Byarni Heryolfsson
Byarni Heryolfsson (966, İslandiya – X əsr) — 986-cı ildə gördüyü Amerika qitəsinin ilk məlum avropalı kəşfçisi olduğu güman edilən morman-island kəşfiyyatçısı.
| Byarni Heryolfsson | |
|---|---|
| Doğum tarixi | 966 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | X əsr |
| Fəaliyyəti | tədqiqatçı-səyyah[d] |
Byarni, Bardi Heryolfssonun ( q.skan. Bárði) oğlu Heryolfr və Thorgerdrin ( q.skan. Þorgerðr) oğlu olaraq İslandiyadada doğulub Yetkinlik illərində Byarni ticarət gəmisinə kapitanlıq etməyə başladı. O Norveçdə yaşayır, lakin hər yay Qrenlandiyada atasını ziyarət edirdi. [1]
Byarninin Şimali Amerikanı görən ilk avropalı olduğuna inanılır. Qrenlendinqa Saqasında ( Grenlanders Saga ) deyilir ki, bir il o, həmişəki kimi valideynlərini ziyarət etmək üçün İslandiyaya getdi, ancaq atasının Kürən Erik ilə Qrenlandiyaya getdiyini gördü. Beləliklə, o, dəstəsini götürüb onu tapmaq üçün yola düşdü. 986-cı ilin həmin yayında nə xəritəsi, nə də kompası olan Bjarni fırtına zamanı saparaq düzgün istiqamətdən kənara düşdü. Onlar bir müddətdən sonra bir torpaq parçası gördülər, hansı ki bura Qrenlandiya deyildi. Heyət üzvləri ağaclar və dağlarla örtülən sahilə çıxmaq istəsələr də dayanıb ətrafa baxmaqdan imtina etdi. Onun heyətindən heç kim əvvəllər Qrenlandiyaya getmədiyi üçün onu axtarmalı oldular. [2] O, öz kursunu bərpa edə bilsə də, qərbə doğru bir qədər aralıda meşələrlə örtülmüş alçaq təpələri gördüyünü bildirdi. Torpaq qonaqpərvər görünürdü, lakin Bjarni valideynlərini görmək üçün Qrenlandiyaya çatmağa can atırdı və yeni torpaqları kəşf etmədi. Nəhayət Qrenlandiyaya gələrək, atası ilə Herjolfsnesdə məskunlaşmaq qərarına gəldi. O, Qrenlandiyadakı tapıntılarını bildirdi, lakin Bjarni atasının ölümündən sonra Norveçə qayıdana qədər heç kim onlara maraq göstərmədi. [3]
Onun səyahətlərindən sonra Avropada qərbdə yerləşən torpaqlar barədə böyük əhvalatlar yayıldı. Avropanın şimal sakinləri arasında qərb torpaqları barədə, ora yenidən getmək barədə müzakirələr yarandı. Byarni həm kəşflərinə görə böyük şöhrət qazansa da, Earl Erik tərəfindən həmin torpaqlarda kəşfiyyat aparmadığına, ərazini araşdırıb öyrənmədiyinə görə tənqid edildi. Qrenlandiyalılar Byraninin səyahətinə və kəşflərinə xüsusi maraq göstərdilər. Tezliklə Qrenlandiya lideri Kürən Erikin oğlu Leyf Eriksson Byarninin səyahət üçün istifadə etdiyi gəmini aldı, 35 nəfərdən ibarət ekipaj təşkil edərək və Byarninin səyahətini izləmək üçün yola düşmüşdü. Leyf Eriksonun həmin marşrut üzrə səyahət edib Nyufaundlenddəki L'Anse aux Meadowsda Vikinq qəsəbəsi saldığı düşünülür. Bu, avropalıların Amerikada ilk məskunlaşma cəhdi olmuşdur. Manitoba Universitetinin professoru Tryggvi J. Oleson, "Byarninin gördüyü üç torpağın Nyufaundlend, Labrador və Baffin adası olduğuna dair güclü arqumentlər var" demişdir. [1]
- ↑ 1 2 "Bjarni Herjólfsson". Bing (ingilis). İstifadə tarixi: 2024-05-10.
- ↑ Sullivan, Steve & Stephen Krensky. (1991) Who Really Discovered America?, Hastingshouse/Daytrips Publ.yp. 36. ISBN 0-8038-9306-XISBN 0-8038-9306-X.
- ↑ (1997) The Encyclopedia of American Facts and Dates 10th Edition, Collins. ISBN 0-06-270192-4ISBN 0-06-270192-4.