Bharatnatyam və yaxud Sadir — klassik hind rəqs sənətinin ən qədim forması.
Tarixi
Bharatanatyam sənətinin nəzəri əsasları ən qədim hind mətni olan "Natyaşastra"da tapılmışdır.
İlkin dassiatam adını devadasilərin (allahların kənizləri) e.ə. I minilliyin sonu – eramızın I minilliyinin əvvəllərində Hindistanın cənubunda yaranmış məbəd rəqsindən götürmüşdür. Tədricən bütün Hindistana yayılaraq (və İndoneziya, Kamboca, Yaponiyaya da keçərək), cənub rayonlarında ayin səciyyəli olmuş, şimal rayonlarında isə (təqr. XIII–XIV əsrlərdən) dünyəvi rəqs kimi populyarlıq qazanmışdır.
Bharatnatyam müasir şəklini XIX əsrin əvvəlində almışdır.
XX əsrin sonlarında Bharatnatyamın çoxsaylı məktəb və üslubları formalaşmışdır. Bharatnatyam "Natyaşastra" sanskrit traktatında əksini tapan kanonlara uyğundur; belə ki, rəqs iki əsası: tandava (kişilər üçün Şivanın çılğın rəqsi) və lasyanı (qadınlar üçün ilahə Parvatinin incə rəqsi) simvolizə edir. Klassik rəqsin əsasını üç mütləq komponent təşkil edir: natya (dramatik), nritta (ritmik rəqs hərəkətlərinin özü) və nritya (emosional vəziyyətin və müvafiq ovqatın ifadəsi). B. sənətində bilavasitə rəqs süjetli pantomim və musiqili-poetik əsasla birləşir. Burada bədən hərəkətləri sistemi (angik) ətraflı işlənilmişdir. Fiqurların bir-birini əvəz etməsindən istifadə edərək, rəqqas sözsüz hekayə danışa bilər. Bharatnatyam müğənni və musiqiçilərin müşayiəti ilə bir neçə hissədən ibarət solo rəqs-tamaşadır: üç növ salamlama ilə (Allahı, həmkarları və musiqiçilərlə tamaşaçıları) başlayır, cəld, həm də asta və yüksək texnikalı lirik bölmələrlə davam edir, sakit reçitativli epizod ilə sona yetir. Bharatnatyamda ifaçının cinsindən asılı olmayaraq incəliklə mərdlik, heykələbənzərliklə rəvanlıq uyuşur, obrazlı ifa dəliliyə isə poeziya (teluqu, tamil dillərində, sanskritdə) və raqaya əsaslanan musiqi səbəb olur. Dini bayramlar zamanı məbədlər qarşısında oynanılan xoreoqrafik dramların əsasını Bharatnatyam təşkil edir.
Ardıcıllıq
Puşpanjali
Tamaşanın başlanğıcı "puspandjali" adlanır ki, bu zaman girişin bir hissəsini oynayan rəqqas "çiçəklərlə salam" verilir. Rəqs ifaçısı tanrılar, müəllim və tamaşaçıları simvolik bir çiçək təqdim edir, sonra kaotubamı təqlid edir. Hansı ki, "kaotubam" tanrı Qaneşa, Şiva və ya Karttikeyeyə dua edən bir ünvandır.
Alaripu
Jatisvaram
Şabdam
Varnam
Padam
Tilana
Şlokam və Manqalam
Cavali
Bəzən Bharatnatyam da "Javali" hekayə rəqsini özündə birləşdirir; adətən bu hekayədə bir sevgilisi ilə görüşə gedən bir qız haqqında danışılır.
Filmlər
- "Paattum Bharathamum" (Tamil)
- "Thillaanaa Mohanambal" (Tamil)
- "Salangai Oli" (Tamil)
- "Senthamarai" (Tamil; 1962)
- "Mayuri" (Telugu)
- "Manichitrathazhu" (Malayalam; 1993)
- "Kamaladalam" (Malayalam)
İstinadlar
- Meduri, Avanthi. "Bharatha Natyam-What Are You?". Asian Theatre Journal. University of Hawaii Press. 5 (1). 1988: 1–2, for context: 1-22. doi:.
- ↑ 2022-08-15 at the Wayback Machine. ensiklopediya.gov.az (az.)
- Khokar, Mohan. Traditions of Indian Classical Dance. India: Clarion Books. 1984. 73–76.
- Eugenio Barba; Nicola Savarese. . Routledge. 2011. səh. 208. ISBN 978-1-135-17634-1. 2022-08-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-11-01.
- Peter Fletcher; Laurence Picken. . Oxford University Press. 2004. 262. ISBN 978-0-19-517507-3. 2021-11-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-11-01.
Biblioqrafiya
- Natarajan, Srividya. Another Stage in the Life of the Nation: Sadir, Bharatanatyam, Feminist Theory. Unpublished Ph. D Thesis, Dept of English, University of Hyderabad, 1997.
- "Revealing the Art of Natyasastra" by Narayanan Chittoor Namboodiripad ISBN 9788121512183
- Rao, Vijaya (1987), Abbild des Göttlichen. Bharata Natyam. Der klassische Indische Tanz. Freiburg (Germany)
- Ragini Devi. . Motilal Banarsidass. 1990. ISBN 978-81-208-0674-0.
- Natalia Lidova. "Natyashastra". Oxford University Press. 2014. doi:.
- Natalia Lidova. . Motilal Banarsidass. 1994. ISBN 978-81-208-1234-5.
- Williams, Drid. (PDF). Visual Anthropology. Routledge. 17 (1). 2004: 69–98. doi:. 2016-03-04 tarixində (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-11-01.
- Tarla Mehta. . Motilal Banarsidass. 1995. ISBN 978-81-208-1057-0.
- Fergusson, James. . W. H. Allen. 1880. İstifadə tarixi: 2 April 2016.
- Michell, George l. . Niyogi Books. 15 October 2014. ISBN 978-93-83098-33-0.
- Emmie Te Nijenhuis. . BRILL Academic. 1974. ISBN 90-04-03978-3.
- Kapila Vatsyayan. . Sahitya Akademi. 2001. ISBN 978-81-260-1220-6.
- Kapila Vatsyayan. Classical Indian dance in literature and the arts. Sangeet Natak Akademi. 1977. OCLC .,
- Kapila Vatsyayan, Indian classical dance, Sangeet Natak Akademi, 1974, OCLC
- Kapila Vatsyayan. Aesthetic theories and forms in Indian tradition. Munshiram Manoharlal. 2008. ISBN 978-8187586357. OCLC .
- Kapila Vatsyayan. . Abhinav Publications. ISBN 978-81-7017-153-9.
- Wallace Dace. "The Concept of "Rasa" in Sanskrit Dramatic Theory". Educational Theatre Journal. 15 (3). 1963: 249. doi:. JSTOR .
Xarici keçidlər
- DMOZ-da