Bernard Sanders 1941-ci ilin 8 sentyabr tarixində Bruklində anadan olub. Onun atası Elias Ben Yahuda Sanders Avstriya-Macarıstan (indiki Polşa) ərazisində Qalisiya kəndində yəhudi ailəsində anadan olub. 1921-ci ildə ABŞ-yə köçərək burada boya satıcısı işləyib.Polşa və Rusiyadan köçüb gəlmiş yəhudi valideynlərin övladı olan anası Doroti Sanders Nyu-York şəhərində dünyaya gəlib.

Sanders Bruklinin Midvud bölgəsində 26-cı "East" küçəsində yaşayıb. Bruklində yerləşən 197 nömrəli ibtidai məktəbdə təhsil alıb. Günün ikinci yarısında isə yəhudi məktəbində təhsil alıb və 1954-cü ildə bar mitsva yaşına çatmağını qeyd edib.Ceyms Medison orta məktəbində təhsil aldığı dövrdə yüngül atletika komandasının kapitanı olub və Nyu York şəhəri üzrə üçüncü yerə çıxıb. Ali məktəbdə tələbə cəmiyyətinin prezidentliyi uğrunda seçkilərdə 3 namizəddən biri olub lakin yığdığı səsə görə ən axırıncı yerə çıxıb və məğlub olub. Orta məktəbi bitirdikdən sonra anası 46 yaşında, bir neçə il sonra isə atası 4 avqust 1962-ci ildə 57 yaşında dünyasını dəyişib.

1959–1960-cı illər arasında Bruklin kollecində təhsil alıb. Sonradan Çikaqo universitetinə keçir və 1964-cü ildə oranı bitirərək humanitar elmlər və politologiya ixtisası üzrə məzun olur.

Çikaqo Universitetində təhsil aldığı dövrdə Amerika Sosialist Partiyasının nəzdində yaradılan Sosialist Gənclər İttifaqına üzv olur.Qaradərililərin vətəndaşlıq hüququnu müdafiə edən hərəkatın fəallarından olduğu üçün İrqi Bərabərlik Konqresinin (İBK) və Tələbələrin Qeyri-Zorakı Koordinasiya Komitəsinin (TQKK) üzvü olur. Sandersin rəhbərliyi ilə universitetin İBK rəhbərliyi ilə TQKK rəhbərlikləri birləşir. 1962-ci ilin yanvar ayında Sanders Çikaqo Universitetinin rektoru olan Corc Bidlın yataqxanadakı seqreqasiya siyasətinə qarşı Universitetin mərkəzi binasında baş tutan etiraz aksiyasına qatılır. Sanders etiraz aksiyasında çıxış edərək deyir ki :

Sanderslə birlikdə 32 tələbə binaya daxil olaraq rektorun kabinetinin qarşısında düşərgə qurub oturaq aksiyaya başlayırlar. Bir neçə həftə davam edən oturaq aksiyadan sonra Bidl və universitet ayrı-seçkiliyi araşdıran komissiyanı formalaşdırır.

Berni Sanders Martin Lüter Kinqin təşkil etdiyi İş və azadlıq uğrunda Vaşinqtona yürüş aksiyasında iştirak edib və onun məşhur "Mənim bir arzum var" çıxışını dinləyənlərdən biri olub. Elə həmin yay Çikaqo dövlət məktəblərindəki seqreqasiya siyasətinə etiraz aksiyasında tutularaq həbsinə müqavimət göstərdiyi üçün 25 dollar (2018-ci ilin məzənnəsi ilə bu 205 dollar edir) cərimə edilir.

Vətəndaş hüquqularının müdafiəsi ilə yanaşı 1960–1970-ci illər arası bir sıra sülh və müharibəyə qarşı hərəkatlara da qoşulub. Çikaqo Universitetində oxuduğu müddətdə Tələbələrin Qeyri-Zorakı Koordinasiya Komitəsinin və Tələbə Sülh Birliyinin üzvü olub. O, Vyetnam müharibəsi dövründə vicdani düşüncələrinə görə hərbi xidmətdən imtina ərizəsi yazır, nəticədə onun ərizəsi qəbul edilməsə belə hərbi hazırlığa yaşı çox olduğu üçün xidmətə cəlb olunmur. Müharibəyə qarşı olsa belə heç vaxt döyüşən insanları tənqid etməyib, əksinə müharibə veteranlarına müəyyən güzəştlərin verilməsinin qatı tərəfdarı olub.

1990-cı ildə qələbə qazanan Sanders 1950-ci ildə seçilmiş Freyzer Reymsdən sonra Nümayəndələr Palatasına seçilmiş ilk müstəqil namizəd oldu. Vaşinqton Post və digərləri qeyd etdilər ki, o son on ildə Nümayəndələr Palatasına seçilmiş ilk solçudur. Sanders Nümayəndələr Palatasında 1991-ci ildən 2007-ci ilə qədər fəaliyyət göstərib.

1988-ci ildə fəaliyyət göstərən respublikaçı konqresmen Cim Ceffords ABŞ senatına seçilmək məqsədilə Nümayəndələr Palatasında Vermont ştatından olan nümayəndə yerini tərk edir. Boş qalan nümayəndə yerinə keçirilmiş seçkidə keçmiş vitse qubernator olan Piter Smit 41% səs toplayaraq qalib gəlir. Seçkilərə müstəqil nümayəndə kimi qatılan Berni Sanders isə 38% səs toplayaraq ikinci yeri qazanır eyni zamanda Demokratların nümayəndəsi olan Paul Poirier 19% səs toplayır. İki il sonra Sanders seçkilərdə 56% səs toplayaraq 39% səs toplayan Smitə qalib gəlir. Sanders 40 il əvvəl Ohayo şəhərindən seçilən müstəqil nümayəndə Frayzer Reymsdən sonra ABŞ Nümayəndələr Palatasına seçilən ilk müstəqil namizəddir.

Nümayəndələr Palatasında fəaliyyət göstərdiyi ilk ildə Sanders tez-tez hər iki partiyadan olan həmkarlarını varlılar üçün işləməkdə günahlandırırdı. 1991-ci ildə Sanders Proqressiv Konqressmenlər Assembleyasının təsisçilərindən biri olur. Assembleya liberal demokratlardan ibarətdir və Sanders 8 il Assembleyaya rəhbərlik edərək eyni zamanda Demokrat partiyasına qoşulmaqdan imtina edib.

1999-cu ildə Sanders, investisiya banklarını və kommersiya banklarını ayrı-ayrı sahibkarlıq subyekti kimi saxlayan Qlass-Stiqol qanununun müddəalarının ləğv edilməsinə qarşı çıxmışdır. O, Federal Ehtiyatlar Bürosunun o dövrdə olan sədri Alan Qrinspenin ən böyük tənqidçisi idi. 2003-cü ilin iyununda sədrlə baş tutan sual cavablı müzakirə zamanı, Sanders Qrispenin nəzarətdən çıxdığını deyərək onun tutduğu sədr vəzifəsində özünün əsas funksiyasını yalnız böyük və varlı korporasiyaları təmsil etmək kimi gördüyünü deyib.

Sanders, Patriot Aktının tənqidçisi idi. Konqresin üzvü olaraq, o, Patriot Aktının qanunvericiliyinə qarşı səs vermişdir. Bu akt Nümayəndələr Palatasında 357 səs lehinə 66 səs isə əleyhinə olmaqla səsvermə nəticəsində qəbul olunmuşdur. Sander Patriot Aktının qəbul olunmasından sona, Patriot Aktının təsirlərini məhdudlaşdırmağa yönələn düzəlişlər irəli sürmüş və qanunun icra olunmasının dayandırılmasına qarşı səs vermişdir. 2005-ci ilin iyun ayında Sanders, dövlətin vətəndaşların fərdi məlumatlarının və kitab alqı tarixçəsinin əldə etməyə imkan verən Patriot Qanununun müddəalarını məhdudlaşdırmaq üçün bir düzəliş təklif etdi. Düzəliş hər iki partiyanın əksəriyyəti tərəfindən Senatda qəbul edildi, lakin noyabrın 4-də Nümayəndələr Palatası və Senatın danışıqları nəticəsində ilkin qanun layihəsindən çıxarılmış və düzəliş heç vaxt qanunda öz əksini tapmamışdır.

Sanders 1991 və 2002-ci illərdə İraqa qarşı güc tətbiq etməyə icazə verən qətnamələrə qarşı səs verib və İraqın 2003-cü ildə işğalına qarşı çıxmışdır.

Senator Cimmi Ceffords seçkilərə qatılıb dördüncü dəfə seçilməyəcəyini bəyan etdikdən sonra 21 aprel 2005-ci ildə Sanders senata seçilmək üçün mübarizəyə başlayıb. Demokratik Senatorların Kampaniyası Komitəsinin sədri Çak Şumer də Sandersi dəstəklədi. Bu çox kritik addım idi çünki bu o demək idi ki, Sandersə qarşı çıxan demokratların heç biri partiyadan maaliyyə dəstəyi ala bilməyəcəklər. Senatın azlıq lideri Nevada ştatından Harri Reyd və Demokratik Milli Komitənin sədri, Vermont ştatının keçmiş qubernatoru Hovard Din də onu dəstəklədilər. 2005-ci ilin may ayında Hovard Din Sandersi öz müttəfiqi saydığını və Sandersin vaxtının 98%-i demokratlarla birgə səsverməyə sərf etdiyi bildirib. O vaxt senator olan Barak Obama da 2006-cı ilin mart ayında Vermont ştatında Sandersə dəstək kampaniyası keçirib.

Vermont tarixində baş tutmuş ən bahalı siyasi kampaniyada Sanders biznesmen Riç Tarranta 2:1 nisbətində qalib gəlib. Bəzi yerli telekanallar Sandersin seçki məntəqələri bağlanan kimi səslər sayılmadan qalib elan olunacağını proqnoz verirdilər. Sanders 2012-ci ildə 71% səslə və 2018-ci ildə isə 67% səslə yenidən seçilib.

Senatorlar müəyyən qanunvericiliyə aid komitə və fraksiyalarda təmsil olunaraq iclaslarda iştirak edib, komitə və fraksiya üzvlərinin marağını təmin edərək qanunların formalaşmasına təsir edirlər.

2015-ci ilin yanvar ayında Sanders Maliyyə Komitəsində azlıqların nümayəndəsi oldu. Bundan əvvəl isə o, iki il müddətində Senatın Veteranların işi üzrə Komitəsinə rəhbərlik etmişdi. 2017-ci ilin yanvar ayında o, senatın Demokratik Təbliğat Komitəsinin sədri olur. O, müasir pul nəzəriyyəsi sahəsində mütəxəsis olan professor Stefan Keltonu komitənin demokrat azlığında maliyyə məsələləri üzrə baş məsləhətçi təyin edərək "itən orta sinfin bərpası" mövzusunda hesabat hazırlayıb. Hesabatda orta sinfi bərpa etmək üçün minimum əmək haqqının qaldırılması, infrastruktur xərclərinin artırılması və sosial təminat ödənişlərini artırmaq kimi təkliflər irəli sürülüb.

Üzv olduğu komitələr:

• Maliyyə Komitəsi
• Ətraf mühit və İctimai işlər Komitəsi
  • Təmiz hava və Nüvə təhlükəsizliyi alt komitəsi
  • "Yaşıl" işlər və Yeni iqtisadiyyat alt komitəsi
  • Nəqliyyat və İnfrastruktur alt komitəsi
• Enerji və Təbii ehtiyatlar Komitəsi
  • Enerji alt komitəsi
  • Milli parklar alt komitəsi
• Səhiyyə, Təhsil, Əmək və Təqaüdlər Komitəsi
  • Uşaqlar və Ailələr alt komitəsi
  • Tibbi yardım və Yaşlanma alt komitəsi
• Veteranların işi üzrə Komitə

2011-ci ilin avqust ayında ictimai fikri öyrənmək məqsədilə keçirilən sorğuda iştirak edənlərin 67%-i Sandersə qarşı müsbət fikirdə 28%-i isə mənfi fikirdə olub. Bu sorğuya görə o ölkədə ən populyar üçüncü senatordur. Sanders senatda olduğu müddətdə Rəngli Əhalinin İnkişafına Yardım Milli Assosiasiyası və Milli İspanik Liderlik Proqramı tərəfindən 100% səs əldə edib. 2015-ci ilin noyabr ayında keçirilmiş Morning Consult sorğusunda Sanders seçicilərindən 83% müsbət rəy alıb, bu isə onu ölkənin ən populyar senatoru edir. Foks Nyusun 2017-ci ilin mart ayında keçirdiyi sorğuya əsasən bəlli olub ki, Sanders 28 balla ən təmiz və yüksək populyarlığa malik siyasətçidir. O keçirilən eyni sorğuda 2014-cü ildə üçüncü, 2015 və 2016-cı illərdə isə birinci yerə çıxıb.

6 mart 2014-cü ildə "The Nation" qəzetinə verdiyi müsahibəsində Berni Sanders bəyan edirki, 2016-cı ildə keçiriləcək ABŞ Prezident seçkilərinə namizədliyini vermək üçün hazırdır. 30 aprel 2015-ci ildə isə o Demokrat Partiyasının partiyadaxili seçkilərində (praymeriz) iştirak etmək üçün namizədliyini irəli sürdüyünü açıqlayıb. 9 fevral 2016-cı ildə Nyu-Hempşir ştatında keçirilən praymerizdə xristian olmayan namizədin ilkin seçkilərdə qalib gəlməsi ABŞ tarixində bir ilk idi. Öz bəyanatında Sanders deyir ki:

Və o bu çıxışını daha sonra bütün seçki kompaniyasının əsas ideyası seçir. 12 iyul 2016-cı ildə Sanders rəsmi olaraq respublikaçı Donald Trampa qarşı mübarizə aparan Hilari Klintona dəstək verərək onun uğursuz seçki kampaniyasını dəstəklədi. Bununla yanaşı o, tərəfdarlarını öz seçki kampaniyasının başlatdığı "siyasi inqilab"-ı davam etdirməyə çağırdı.

Digər əsas namizədlərdən fərqli olaraq, Sanders nə Super SHK-dən (Siyasi Hərəkətlər Komitəsi) nə də, varlı donorlardan maliyələşməyə çalışmayaraq kiçik şəxsi ianələrə üstünlük verdi. Seçkilərə qatılmasını rəsmi şəkildə bəyan etdikdən sonra seçki kampaniyası 24 saat ərzində 1.5 milyon dollar yığa bilmişdi. İlin sonunda kampaniya 2.5 milyon insanın verdiyi ianə ilə ümumilikdə 73 milyon dollar topladı. Bu orda hesabla hər şəxsin 27.16 dollar ianə verməsi deməkdir. 2016-cı ilin yanvar ayının sonunda Berni Sandersin seçki kampaniyasına 3.25 milyon insan ianə vermişdi. Təkcə yanvar ayı ərzində isə 20 milyon dollar toplanmışdı.

Sanders təbliğat aparmaq üçün sosial şəbəkələrdən istifadə edirdi. Beləki o, Tvitter və Facebook kimi sosial şəbəkələrdə paylaşımlar edir Reddit sosial şəbəkəsində isə sualları cavablandırırdı. O internet məkanında çox böyük təşkilati dəstək əldə etmişdi. 29 iyul 2015-ci ildə onlayn təşkil edilmiş görüş ölkədə həmin vaxta təyin edilmiş 3500 tədbirin olmasına baxmayaraq 100.000 tərəfdarı toplaya bilmişdi.

Sandersin seçki kampaniyası özünün belə gözləmədiyi halda çoxlu insanları cəlb etdi. 1 iyul 2015-ci ildə Viskonsin ştatının mərkəzi Medison şəhərində keçirilən təbliğat kampaniyası 2016-cı ildə bu tarixə qədər keçirilmiş bütün namizədlərin təbliğat kampaniyalarından daha çox insanı cəlb etmişdi. Təxmini hesablamalara görə bu şəhərdə keçirilən seçkiqabağı kampaniyaya 10 min sonrakı həftələrdə Arizonada 11 min, Sietlda 15 minPortlenddə isə 28 min insan iştirak etmişdir.

2016-cı ildə Demokrat Partiyasından prezidentliyə namizədin seçilməsi üçün debatlar keçirildi. Demokratların Milli Komitəsi (DMK) 2015-ci ilin may ayında elan etdi ki, 6 debat baş tutacaq. Tənqidçilər hesab edirlər ki, debat sayının azlığı və qrafiki, debatların yarısının altıncı gün və ya bazar günü axşam olması Demokratların Milli Komitəsi tərəfindən lider Hilari Klintonu qorumaq məqsədilə qəsdən belə təşkil edilmişdi. 2016-cı ilin fevral ayında Sandersin və Klintonun seçki kampaniyaları daha dörd debatın, ümumilikdə isə on debatın keçirilməsi ilə bağlı razılığa gəlmişdilər. Lakin Hilari Klinton Kaliforniaydakı praymerizdən qabaq baş tutacaq sonuncu debatda Kaliforniyalı seçicilərlə birbaşa əlaqənin vacibliyini vurğulayaraq eləcə də ümumi seçkilərə hazırlığı səbəb göstərərək iştirak etmədi. Sanders isə öz növbəsində Klintonun ən böyük və ən vacib praymerizdən qabaq debatlardan imtina etməsinə görə məyus olduğunu bildirdi.

/Voll Strit Jurnalnın mayda keçirdiyi sorğuya əsasən məlum olur ki, respublikaçılardan olan Donald Trampla Hilari Klinton "ölü istilikdədirlər"(hər iki mübarizə aparanın eyni səviyyədə olması). Lakin elə həmin sorğu həm də bunu göstərdi ki, əgər Sanders Demokrat partiyasının namizədi olsaydı onu seçicilərin 53%-i Trampı isə seçicilərin 39%-i dəstəkləyəcəkdi. Klinton və Tramp sorğunun tarixində çox da tanınmış namizəd deyildilər bununla yanaşı Sanders bu sorğuda 43% müsbət 36% mənfi reytinq qazanıb. Sorğular həm də bunu göstərdi ki, 50 yaşdan yuxarı olan seçicilərin böyük əksəriyyəti Klintonu yaşı əlliyə çatmayanlar isə Sandersi dəstəkləyirdilər.

Bəzi tərəfdarlar Nyu-York Tayms kimi nəşrlərin Sandersin kampaniyasını digər namizədlərin xüsusilə də Tramp və Klintonun xeyrinə daha az işıqlandırmaları ilə bağlı narahatlıqlarını ifadə edirdilər. Tayms qazetinin "ictimai redaktoru" ombudsmanı qazetin Sanders haqqında yazdıqlarını araşdırarkən aşkar etdi ki, qəzet 2015-ci ilin sentyabr ayından onun haqqında yazılara önəm verməyib. Yazıların bəziləri istehzalı, təəssüf doğuran yazılar idi. Məqalələr namizədin danışdıqları haqda deyil, daha çox onun yaşı, görünüşü və üslubu haqda idi. O həm də, Tayms qəzetinin Sandersin kampaniyasını Trampın kampaniyasına nəzərən daha solğun daha zəif işıqlandırdığını da aşkar etdi. Beləki qəzet Trampın seçki kampaniyası haqqında 63 Sandersin seçki kampaniyası haqqında isə 14 məqalə çap edib. 2015-ci ilin dekabr ayına olan hesabata görə baxmayaraq ki, Sanders və Tramp sorğularda eyni nəticə göstərmişdilər üç böyük telekanal CBS, və ABC-nin Tramp haqqında hazırladıqları reportajların ümumi müddəti 234 dəqiqə Sanders haqqında hazırladıqları reportajların müddəti isə 10 dəqiqə olmuşdur. Hesabatda həm də qeyd olunurdu ki, ABC Bu Axşam Dünya Xəbərlərində verilişində Trampla bağlı 81 dəqiqə Sanders haqqında isə bir dəqiqədən daha az danışılmışdır.

Nyusvik jurnalının analizinə əsasən praymerizdə Sandersi dəstəkləyənlərin 12%-i ümumi seçkilərdə Trampa səs veriblər. Məhz bu faiz seçkiləri Trampın xeyrinə dəyişməyə bəs edib. Ancaq müqayisə üçün qeyd edək ki, 2008-ci ildə demokratların ilk seçkilərində Klintona səs verənlərin 25%-i ümumi seçkilərdə respublikasçıların namizədi olan Con Makkeynə səs vermişdilər.

İlkin seçkilərdən sonra Klinton demokratların vahid namizədi oldu. 12 iyul tarixində Sanders rəsmi olaraq Klintonu vahid namizəd kimi tanıdı və Demokratların Milli Konfransının təşkilatçıları ilə birlikdə əvvəlki mübarizəsinə davam etdi. Sanders 25 iyul 2016-cı ildə Demokratların Milli Konfransında çıxış edərkən Klintona öz dəstəyini bildirib. Sandersin bəzi tərəfdarları Klintonun vahid namizəd kimi seçilməsinə etiraz əlaməti olaraq fit çalıblar, Sanders isə öz növbəsində onları partiya birliyini qorumağa çağırıb. Və çıxışında bunları deyib:

2016-cı ilin noyabr ayında Sandersin "Bizim inqilab: bizim inandığımız gələcək" adlı kitabı işıq üzü görüb. Kitab çap olunduqdan sonra Nyu-York Tayms qəzetinin ən yaxşı satılan kitablar siyahısında üçüncü yerə çıxıb. Kitabın audio kitab versiyası isə "Ən yaxşı danışan albom" nominasiyasında Qremmi mükafatına layiq görülüb. Sonradan elə 2016-cı ildə Sanders seçiciləri problemlərlə tanış etmək, insanları siyasi prosesə cəlb etmək, proqressiv namizədləri seçmək üçün "Bizim inqilab" adlı siyasi təşkilat qurub. 2017-ci ilin fevral ayından etibarən Sanders Facebook sosial şəbəkəsindən "Berni Sandersin şousu" adlı video çıxışlara başlayıb. 2017-ci ildə keçirilən sorğular göstərib ki, Sanders ABŞ-də ən tanınmış siyasətçidir.

19 fevral 2019-cu ildə Vermont İctimai Radiosuna müsahibə verən Sanders, 2020-ci il ABŞ prezidentliyinə seçkilərdə Demokrat Partiyasından namizəd olmaq istəyini açıqladı. Sanders, 2006, 2012 və 2018-ci illərdə ABŞ Senatına Vermont Demokrat Partiyasının üzvü kimi qatılmaqdan imtina etmişdir və müstəqil nümayəndə kimi seçkilərə qatılmışdır. Bu hal 2016-cı ildə Demokratik partiyasından prezidentliyə namizəd olmasına problemlər yaratmışdır. 2019-cu ildə prezident seçkilərini kampaniyasının elan etməklə yanaşı, Sanders Demokrat Partiyasının üzvü olduğunu da elan etmişdir. 5 mart 2019-cu ildə o, "sadiqlik vədi" kimi tanınan rəsmi bir bəyanatla Demokrat Partiyanın üzvü olub və seçildiyi təqdirdə Demokrat kimi xidmət edəcəyini bəyan etmişdir.

2015-ci ilin noyabr ayında Sanders, Corctaun Universitetində demokratik sosializmə dair öz baxışları haqqında çıxış etmişdir. Çıxış zamanı sosialist proqramların və baxışların Franklin D. Ruzveltin və Lindon Consonun siyasətinə necə təsir etdiyi haqda dinləyiciləri məlumatlandırıb.

Sanders, demokratik sosializmin onun üçün nə demək olduğunu belə izah etmişdir:

Demokrat Partiyasından namizədliyi Hillari Klinton qazandıqdan sonra Berni Sanders demişdir:

2016-cı il seçkilərində Berni Sanders Klintona dəstək verəcəyini bildirərək bunları demişdir:

Donald Tramp prezident seçildikdən sonra demokratların haqq-ədalət naminə sadə vətəndaşlara əsaslanan hərəkat başlamalı olduqlarını bildirərək bunları demişdir: