Baluan Şolaq
Baluan Şolaq (qaz. Балуан Шолақ) və ya Nurməhəmməd Baymırzaulı (qaz. Нұрмағанбет Баймырзаұлы; d. 1864, Karaoktel, indiki Aqmola vilayəti, Qazaxıstan – 1919, Kayraktı, indiki Cambul vilayəti, Qazaxıstan) — Qazaxıstan musiqiçisi, bəstəkarı, dombraçalanı, igidi və döyüşçüsü.
| Baluan Şolaq | |
|---|---|
| qaz. Балуан Шолақ | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Doğum adı |
Nurməhəmməd Baymırzaulı qaz. Нұрмағанбет Баймырзаұлы |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Karaoktel, indiki Aqmola vilayəti, Qazaxıstan |
| Vəfat tarixi | (55–56 yaşında) |
| Vəfat yeri | Kayraktı, indiki Cambul vilayəti, Qazaxıstan |
| Dəfn yeri | |
| Vətəndaşlığı |
 Rusiya İmperiyası |
| Milliyyəti | qazax |
| Musiqiçi məlumatları | |
| Fəaliyyəti | Musiqiçi, bəstəkar, dombraçalan, igid və döyüşçü |
| Fəaliyyət illəri | 1878–1919 |
| Janr | xalq |
| Musiqi aləti | Dombra |
| Əlaqələri | |
Əslən ulu juzlardan biri olan dulatların Sambet tayfasından olan Nurməhəmməd Baymırzaulı 1864-cü ildə indiki Qazaxıstanın Aqmola vilayətində, Şu çayının sahillərində yerləşən Karaoktel kəndində anadan olmuşdur.[1] Atasının adı Baymırza, anasının adı isə Qaynıkey olub. Uşaqlıqda xalq mahnıları oxuyar və dombra ifa edərdi. Gənc yaşlarında Baluan Şolaq (azərb. Rəqibsiz güləşçi) ləqəbini qazanmışdır. Daha sonra Şolaq müxtəlif aullar gəzmiş, istedadlı gənc dombraçalanları öz yanına almış və o dövrün adət-ənənələrinə uyğun əyləncə yığıncaqları qurmuşdur. Baluan Şolaq onun müəllimləri hesab edilən Birjan-sal və Axan Serinin əsərlərini ifa edər, onları xalq arasında məşhurlaşdırırdı. O, özünün bəstələdiyi və yazdığı mahnıları da oxuyardı.[2]
Baluan Şolaq Kokçetau, Karaotkel, Bayanaul, İrtışətrafı və Sarısuətrafı kəndləri gəzmiş və Sarıarka və Yeddisu vilayətlərinin xalq mahnıları yayırdı. Onlar arasında «Aşılı-Ayrık», «Baluan Şolaq», «Dikildek», «Kokşetau», «Qosalka», «Qos baraban», «Qos perne», «Qulan kisines», «Kenje qonır» «Jeldirme» var. Rusiya musiqi etnoqrafı Aleksandr Viktoroviç Zatayeviç Baluan Şolaqın bəzi xalq mahnılarını qeydə almış və onları «Qazax xalqının 1000 mahnısı» və «500 qazax mahnısı və kyuyu» adlı kolleksiya kitablarına daxil etmişdir.[2]
Baluan Şolaq yaxşı at sürücüsü idi. O, əyləncə üçün at belində olarkən çoxlu akrobatik hərəkətlər göstərərdi. Baluan Şolaq həmçinin güclü bir pəhləvan olaraq tanınırdı. O, on dörd yaşında ikən 20 yaşlı pəhləvanları məğlub edərdi. Baluan Şolaq Omsk şəhərində keçirilən bir müsabiqədə Sevr adlı məşhur bir güləşçini məğlub etmişdir. O, 49 yaşında ikən Karon adlı bir güləşçi ilə güləşmiş və onun belini qırmışdır.[3]
- ↑ Жолдасбекұлы М., Салғараұлы Қ., Сейдімбек А. Баймырзаұлы Балуан Шолақ. Елтұтқа. Ел тарихының әйгілі тұлғалары. Astana: KÜL TEGIN. 2001. səh. 250–252. ISBN 9965-441-26-X
- ↑ 1 2 Язык. Литература. Фольклор. Искусство. Архитектура. Казахской советской энциклопедии. 4. Almatı: Казахская ССР: краткая энциклопедия. 1991. səh. 152–153. (#first_missing_last) ISBN 5-89800-023-2
- ↑ "Певец и борец Балуан Шолак" (rus). Neonamad. 25 mart 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 noyabr 2018.