Babək Zəncani
Babək Zəncani (fars. بابک زنجانی; tam adı: Babək Murtuza Zəncani; d. 21 mart 1974, Tehran, İran) — İranlı milyarder, işadamı, "Sorinet Qrup"un idarə heyətinin rəhbəri.[1]
| Babək Zəncani | |
|---|---|
| fars. بابک زنجانی | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Tehran, İran |
| Fəaliyyəti | sahibkar, iş adamı |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Babək Murtuza Zəncani 1974-cü ilin mart ayının 21-də Tehranda anadan olub.[1]
Ailəsi haqqında və uşaqlığına dair məbbələrdə heç bir məlumat yoxdur. Ümumiyyətlə, fantastik zənginliyinə baxmayaraq, ölkəsində belə tanınmır. Bəzilərinin fikrincə, o, İran dərin dövlətinin yetişdirdiyi fədaidir.[1]
Ərəb mənbələrinə görə, İranda konservatoriyanın tələbəsi olan gələcəyin iş adamının karyerası hərbi xidmətdən sonra başlayıb. İran ordusunun baş qərargahında xidmət edən Zəncani sonradan Mərkəzi Bankda işləyib. Belə ki, 1999-cu ildə İran Mərkəzi Bankının rəhbəri Mohsen Nourbakhshın xidməti sürücüsü olub.[1]
Babək Zəncaninin zənginliyə gedən yolu haqqında irəli sürülən birinci versiya onun qoyun dərisi biznesi ilə məşğul olmasıdır. Yəni, Zəncani pulunu bundan çıxarıb. Lakin özü 13-14 yaşlarında ticarətə atıldığını, zərgərlik və valyuta dəyişmə məntəqəsi işlətdiyini iddia edir:
"Ailəm varlıqlı olub. Atam "eBay"ın qurucularındandır. Əsgərlikdə olanda Mərkəz Bankın rəhbəri Mohsen Nourbakhshın xidməti şoferi işləmişəm. Hər gün əlimdən 17 milyon dollar keçirdi. Mində bir komissiya ilə gündə 17 min dolları bazara buraxırdım. Nourbakhsh öləndən sonra Türkiyədə qoyun dərisi satmağa başladım. Yarım dollara alıb 19 dollardan verirdim. Bir iranlının vasitəsiylə heç tanımadığım adama 4 milyon dollarlıq mal göndərdim. Pulumu ala bilmədim və müflisləşdim. Tehrandakı Evin həbsxanasına atıldım".[1]
Kifayət qədər əzimli olan Zəncani iki illik həbsxana həyatı dövründə boş dayanmayıb. Türk dilini öyrənməyə başlayıb. Təbii ki, bu heç də məqsədsiz olmayıb. Azadlığa çıxdıqdan sonra qaçaq yollarla Türkiyəyə qayıdıb. Sırf 4 milyon dollarını geri qaytarmaq ümidi ilə:
"İzmirə getdim. Bir nəfər vasitəsilə bütün çeklərimi geri aldım. Qayıdanda İnqilab Gözətçiləri məni tutaraq yenidən həbsə atdılar. 16 gün yatdıqdan sonra zaminə buraxıldım. Pasport çıxarıb İzmirə yollandım.
Burada böhran idarəçiliyi üzrə həm təhsil aldım, həm də idxal- ixracla məşğul olmağa başladım. Diş pastası, saqqız, ətir, şampun, nə tapsam, İrana göndərirdim. Çox keçmədən Türkiyə pasportu aldım. Kiçik-kiçik onlarla şirkət qurdum. İzmirdə çox böyük bir anbar kirayələyib iş həcmimi 150 milyon dollarlara çatdırdım".[1]
Daha sonra Zəncani İranda kosmetika fabriki qurmaq istəyib. Lakin banklar pul verməyib. Bu zaman zəlzələdənmi, vəlvələdənmi B.Zəncaninin yenə bəxti gətirib. Bir türk bankirlə tanış olub. Həmin şəxs ona ticarəti banklar üzərindən etməyin daha sərfəliliyini başa salıb. Zəncanin dediklərindən:
"Mənə bu işin yollarını, necə bank krediti ala biləcəmin yollarını göstərdi. Türkiyədəki şirkətlərimi genişləndirdim. "Kont Kosmetic" şirkətini qurdum".[1]
Babək Zəncani "Kont Kosmetic" şirkəti ilə bərabər "Dış Ticaret Limited" şirkətini də yaradır. Getdikcə fəaliyyət sahəsini kosmetikadan tekstilə, plastikdən qızıl və ləl-cəvahirat idxalına, banklararası pul transfertlərinə qədər genişləndirir.[1]
Babək Zəncaninin İran hökuməti ilə əlaqələrinə gəlincə, əslində hər şey 2010-cu ildə İnqilab Gözətçilərinin mühəndislik bölümü olan Xatəm əl Ənbiyanın ona müraciət etməsiylə başlayır. Zəncani öz bankı vasitəsilə 40 milyon dollar pulu xaricə çıxarır. O gündən sonra da dövlət təşkilatları Zəncaniyə müraciət etməyə başlayır. Özünün etirafına görə, bu işi bir neçə gün içində həll edir. Mində 7 komissiya ilə pul transferləri 1 milyard dolları aşır. Beləliklə, İran hökuməti ilə işgüzar əlaqələrin yolları açılır. Hətta bundan sonra Zəncaninin İranın kabinet yığıncaqlarına qatıldığı, neft naziri Rüstem Kasiminin işləri onunla birlikdə icra etdiyi deyilir.[1]
Zəncani Türkiyədəki şirkətlərdən qazandığı pullarla Tacikistanda, Ərəb Əmirliyində, Malaziyada, Çində iş qurur. İranda "Qeshm Air" hava şirkətinə, eləcə də "Sorinet Group"a (holdinq kosmetika, infrastruktur, bank, otelçilik, kommersiya aviasiya, tikinti materialları, məlumat texnologiyaları və beynəlxalq əmlakın inkişaf etdirilməsi sahələrində fəaliyyət göstərir), "Rah Ahan" Tehran futbol klubuna, Malaziyada "First İslamic Bankına", "International Safe Oil"ə, Ərəb Əmirliklərində Sorinet "Commercial Trust Bankers"ə, Tacikistanda "Kont Building" şirkətinə sahiblənir.[1]
Qeyd edək ki, "Kont Building" şirkətinə "Kont Bank investment" bankı, Düşənbə avtovağzalı olan "Asian Express Terminal"ı, "Asian Express Airline" hava şirkəti, "Kont tourism Tajikistan" daxildir. Bundan əlavə şirkət Tacikistanda "Mərkəzi savdo" qipermarketləri tikməyə başlayıb. Ərazisi 3 hektar olan layihəyə 30 milyon dollar investisiya qoyduğu bildirilir. Yeri gəlmişkən, B.Zəncani ipinin üstünə odun qoyulmayanlardandır. Məsələn, ötən ilin yayında "Kont Building" şirkətinin yetkililəri Zəncaninin holdinqlə heç bir əlaqəsinin qalmadığını, səhmlərin "Kont Kosmetic" və "Dis Ticaret Limited Sirketi"nə satdığını açıqlayıblar. Hansıki, bu şirkətlər də iş adamının özünə məxsusdur.[1]
Kifayət qədər sirli olan "Bəy Z"nin (kübar cəmiyyət onu belə adlandırır) əlinin böyük pullara çatdığı, Türkiyədə isə onlarla maliyyə şirkəti, hava şirkətində səhmləri, eləcə də bir flot neft tankeri olduğu məlumdur. İddialara görə, Zəncani bütün əlindəki vasitələrdən sanksiya altındakı İran neftini xaricə satmaq üçün yararlanıb. Belə ki, o, Dubay,Türkiyə və Malayziyadakı 64 şirkətdən ibarət olan "hörümçək toru"nu istifadə edərək milyonlarla barel İran neftini xaricə (Siqapur, Malaziya, Hindistan) satıb. Əldə edilən gəlir Zəncaniyə məxsus Malaziyada "First İslamic Bank"ı üzərindən leqallaşdırılıb.[2] Bütün bu əməliyyatlar isə Avropa Birliyi və Amerikanın əllərini qulaqlarının ardına qoyub sanksiyalarla İranı çökdürəcəklərini düşündükləri zamanda baş verib:
"Mərkəzi Bank pulsuz qalmışdı. Məndən neft pulunu İrana gətirməmi, beləcə sistemin bu pulu istifadə edə bilər hala gətirnəyimi istədilər. İşim sanksiya əleyhdarı əməliyyatlar idi. Mən işini bacarıqla icra edən adamamış. Lakin məni də sanksiya altına aldılar. Ona görə də 3 milyon barel neft belə sata bilməyiblər".[1]
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Leyla Əliyeva. 9 canlı Zəncani "hörümçək toru"nu necə qurdu? - FOTOLAR Arxivləşdirilib 2016-03-10 at the Wayback Machine. publika.az, 24.01.2014 (az.)
- ↑ "Businessman sees upside of sanctions". News (in English). Radio Zamaneh. 13 April 2013. 17 August 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 April 2013.