Başınağacı - Haqqinda Melumat

Başınağacı
Başınağacı
Elmi təsnifat
	Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superasteridlər Klad: Asteridlər Klad: Kampanulidlər Dəstə: Fırçaotuçiçəklilər Fəsilə: Adoksakimilər Cins: Başınağacı
Beynəlxalq elmi adı
	Viburnum L., 1753;
ITIS
NCBI
EOL
FW

Başınağacı (lat. Viburnum) — bitkilər aləminin fırçaotuçiçəklilər dəstəsinin adoksakimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.

Azərbaycanda yabanı halda 3 növü yayılıb, təbabətdə adi başınağacı (lat. Viburnum opulus) istifadə edilir.

Adi başınağacı – yaşıltəhər, qonur – boz rəngdə qabıqlı gövdəyə malik koldur. Qarşı-qarşıya düzülmüş, yumurtaşəkilli, kənarı iri dişli yarpaqları vardır. Çiçəkləri ağdır, çətir formada yerləşir. Al qırmızı rəngli yumurtavari – girdə formada bir çəyirdəkli yeməli meyvələri var. Bitki may – iyun aylarında çiçəkləyir, meyvələri avqust – sentyabrda yetişir.

Başınağacı Azərbaycanda Böyük və Kiçik Qafaqzın meşəliklərində və Talışda – ovalıqdan başlayaraq orta dağ qurşağına kimi geniş yayılıb. Ona daha çox meşələrdə, çayların kənarında və kolluqlarda rast gəlinir. Bundan əlavə – bağlarda, parklarda bəzək bitkisi kimi də becərilir.

Başınağacının meyvələrindən daha çox istifadə edilir. Meyvələrini tamam yetişəndə toplayır, onlardan həm təzə-tər, həm də xüsusi quruducularda qurudub istifadə edirlər.

Meyvələrinin tərkibində çoxlu miqdarda şəkər – (32 %-ə qədər), aşı maddələri (3 %), ursol və xlorogen turşuları, üzvi turşular (3-4 %), C və K vitaminləri vardır.

Elmi təbabətdə başınağacının qabıqlarından sulu dəmləmə, bişirmə və duru ekstrakt formada preparatlar hazırlayıb, daxili qanaxmalarda, eləcə də uşaqlıq və mədə-bağırsaq qanaxmalarında qankəsici dərman kimi işlədilir.

Sinonimləri

Heterotipik sinonimləri

Actinotinus Oliv.
Iraupalos Raf.
Lentago Raf.
Microtinus Oerst.
Opulus Mill.
Oreinotinus Oerst.
Solenolantana (Nakai) Nakai
Solenotinus Spach
Thyrsosma Raf.
Tinus Mill.
Tynus J.Presl

Növləri

Viburnum acerifolium L.
Benth.
(McAtee) Sorrie
Gilli
J.Kern
Rehder
Graebn.
Fukuoka
Killip & A.C.Sm.
Viburnum arboreum Britton
C.B.Clarke
C.V.Morton
K.Koch
Kunth
Gamble
Batalin
C.V.Morton
(Makino) Koidz. ex Nakai
Nakai
Hemsl.
Rehder
(P.S.Hsu) P.S.Hsu
C.H.Wright
Regel & Herder
Hemsl.
Ashe
L.
Greenm.
P.S.Hsu
Graebn.
P.S.Hsu
Greenm.
Rehder
J.Kern
Wall. ex DC.
Rehder
Blume
Merr.
Hook.f. & Thomson
P.S.Hsu & S.C.Hsu
Urb.
Viburnum costaricanum (Oerst.) Hemsl.
D.Don
Urb.
Buch.-Ham. ex D.Don
W.W.Sm.
Rehder
Franch.
(Rehder) Bush
Viburnum dentatum L.
Thunb.
Benth.
C.V.Morton
Viburnum divaricatum Benth.
Viburnum edule (Michx.) Raf.
Viburnum elatum Benth.
Viburnum ellipticum Hook.
Thunb.
Wall. ex DC.
Standl. & Steyerm.
J.M.H.Shaw, Wynn-Jones & V.D.Nguyen
Stearn
Z.H.Chen, P.L.Chiu & L.X.Ye
Killip & A.C.Sm.
Wall.
Hance
(Hance) Hayata
Killip & A.C.Sm.
Blume ex Maxim.
Craib
Merr.
Kunth
Maxim.
Killip & A.C.Sm.
Wall. ex DC.
(Kurz) C.B.Clarke
Merr. & Chun
(Oerst.) Killip & A.C.Sm.
Maxim.
Rehder
Benth.
I.M.Turner
Wight & Arn.
Tsiang
Hemsl.
J.Kern
Hatus.
J.M.H.Shaw, Wynn-Jones & V.D.Nguyen
Viburnum hondurense Standl.
Rehder
Graebn.
Craib
(Oerst.) Killip & A.C.Sm.
(Thunb.) Spreng.
Zahlbr.
C.V.Morton
Miq.
Batalin
E.T.Geddes
Hatus.
Nakai
P.S.Hsu
Lantana başınağacı (Viburnum lantana L.)
Viburnum lantanoides Michx.
Benth.
Rehder
C.V.Morton
Killip & A.C.Sm.
P.S.Hsu
Viburnum lentago L.
Graebn.
Graebn.
(P.S.Hsu) P.S.Hsu
P.S.Hsu
Blume
Rolfe
Matuda
Fortune
(Oerst.) Killip & A.C.Sm.
Diels
P.S.Hsu
Schltdl. & Cham.
(Oerst.) Hemsl.
Viburnum molinae Lundell
Michx.
(Pall.) Rehder
Viburnum mortonianum Standl. & Steyerm.
Buch.-Ham. ex D.Don
D.Don
Aiton
Viburnum nudum L.
Viburnum obovatum Walter
J.H.Vargas
D.N.Gibson
Ker Gawl.
Batalin
P.S.Hsu
Adi başınağacı (Viburnum opulus L.)
Şərq başınağacı (Viburnum orientale Pall.)
Hayata
Siebold & Zucc.
Benth.
S.S.Ying
Merr.
Viburnum plicatum Thunb.
Hemsl.
Viburnum prunifolium L.
Buch.-Ham. ex D.Don
Rehder
Cuatrec.
Schult.
Fernald
Qırışvariyarpaqlı başınağacı (Viburnum rhytidophyllum Hemsl.)
Viburnum rufidulum Raf.
Pers.
Reinw. ex Blume
Koehne
(Torr. & A.Gray) Chapm.
Maxim.
Graebn.
K.Koch
Viburnum setigerum Hance
W.W.Sm.
Viburnum sieboldii Miq.
Rusby
P.S.Hsu
Viburnum stellatotomentosum (Oerst.) Hemsl.
(Oerst.) Hemsl.
J.H.Vargas
Hand.-Mazz.
Viburnum subpubescens Lundell
Killip & A.C.Sm.
(Oerst.) Hemsl.
Killip & A.C.Sm.
Lindl.
Graebn.
Hayata
Hayata
Nakai
(W.W.Sm.) P.S.Hsu
Rehder
(Oerst.) Hemsl.
L.f.
Həmişəyaşıl başınağacı (Viburnum tinus L.)
Killip & A.C.Sm.
C.Y.Wu
Gand.
C.E.C.Fisch.
Viburnum tridentatum Killip & A.C.Sm.
Viburnum trilobum Marshall
Benth.
Hand.-Mazz.
(Oerst.) Killip & A.C.Sm.
Graebn.
Siebold & Zucc.
Hemsl.
Britton
C.V.Morton
Gibbs
Viburnum villosum Sw.
W.W.Sm.
Graebn.
Graebn.
Miq.
T.R.Dudley
Rehder

İstinadlar

Linney K. . 5 Stokholm: 1754. S. 129.
Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 267.

Həmçinin bax

[_7f7718c592cf0495-1] Linney K. . 5 Stokholm: 1754. S. 129.

[_64bee5f2cfc3b959-2] Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 267.