Beynəlxalq fonetik əlifba - Haqqinda Melumat

Beynəlxalq fonetik əlifba (BFƏ) (ing. International Phonetic Alphabet, fr. Alphabet phonétique international) — latın əlifbası əsasında transkripsiyaların yazılması üçün işarə sistemi. tərəfindən hazırlanıb və dəstəklənir. Bu əlifbadan əsasən xarici dil müəllimləri, tələbələr, dilçilər, loqopedlər, müğənnilər, aktyorlar, leksikoqraflar və tərcüməçilər faydalanırlar.

BFƏ yalnız şifahi nitqdə fərqli olan nitq keyfiyyətlərini göstərmək üçün nəzərdə tutulmuşdur: fonemlər, intonasiya, sözlərin və hecaların ayrılması. Əlavə nitq xüsusiyyətlərini (diş qıcırtması, yırtma, damaq yarığının yaratdığı səslər) çatdırmaq üçün əlavə bir simvol dəsti — BFƏ uzantıları istifadə olunur.

Transkripsiya əlifbası Beynəlxalq Fonetik Birliyi tərəfindən redaktə olunur və dəyişdirilir. 2005-ci ildən etibarən BFƏ 107 hərf simvolu, 52 diakritik simvol və 4 prosodi simvolunu əhatə edir.

Tarixi

1886-cı ildə Fransız dilçi rəhbərlik etdiyi bir qrup Fransız və İngilis dili müəllimləri 1897-ci ildən etibarən (fr. Association phonétique internationale) kimi tanınan bir təşkilat qurdu. Orijinal əlifba, Henri Svit təklif etdiyi İngilis dili üçün Romik əlifbası olaraq bilinən imla islahatı üzərində qurulmuşdu, lakin digər dillər üçün uyğun hala gətirmək üçün simvolların mənaları dildən dilə dəyişə bilər. Məsələn, ingilis dilindəki [ʃ] səsi "c" hərfi ilə, fransız dilində isə "ch" hərf birləşməsi ilə təmsil olunurdu, lakin 1888-ci ildə əlifba müxtəlif dillər üçün vahid formaya gətirildi və bununla da sonrakı bütün düzəlişlərin əsasını qoydu.

Yarandığı gündən bəri DİM-də bir neçə dəfə düzəlişlər edilmişdir. 1900 və 1932-ci illərdə baş verən ciddi dəyişikliklərdən sonra IPA 1989-cu il qədər dəyişməz qaldı. 1993-cü ildə kiçik bir düzəliş edildi — orta yüksəlişin dörd orta sıra səsinin əlavə edilməsi və səssiz implosiv samit simvollarının ləğvi. Son dəyişiklik 2005-ci ildə edildi — labiodental (labiodental) tək vuruşlu samitin simvolu əlavə edildi — . IPA-da işarələrin əlavə edilməsi və silinməsi ilə yanaşı, əsasən simvolların və kateqoriyaların adlarının dəyişdirilməsindən və yazı tiplərinin dəyişdirilməsindən ibarət idi .

BFƏ uzantıları 1990-cı ildə yaradıldı və 1994-cü ildə tərəfindən rəsmi olaraq tanıdıldı.

Təsviri

BFƏ-nın əsas prinsipi hər fərqlənən səs (və ya nitq seqmenti) üçün ayrı bir simvol təmin etməkdir. Yəni bir səsi göstərmək üçün hərf birləşmələrindən istifadə etmir və ya birdən çox səsi göstərmək üçün bir hərf (İngilis dilində [ks] və ya [gz] üçün "x" kimi). Səs dəyərləri kontekstdən asılı olan hərfləri ehtiva etmir (İngilis və digər Avropa dillərində "c" kimi). Nəhayət, BFƏ-da, ümumiyyətlə iki səs üçün fərqli hərflər tapılmır, əgər bunları heç bir dil fərqləndirmirsə (bu xüsusiyyət "seçicilik" kimi tanınır) .

107 BFƏ işarəsi samit və saitləri, 31 — səsi daha dəqiq müəyyənləşdirmək üçün istifadə olunan diakritiklər, uzunluq, ton, stress və intonasiya kimi keyfiyyətləri göstərmək üçün 19 daha çox istifadə olunur

Qeydlər

Напротив, в иногда используются комбинации двух букв для обозначения одного звука, например ы sh и th для звуков / и / соответственно.
Например, — два различных вида , но поскольку ни один из известных к настоящему времени языков не различает, например, альвеолярный хлопок и , МФА не обозначает эти звуки специальными символами. Вместо этого он использует единый символ (в этом случае — ) для обоих звуков. Строго говоря, это делает МФА тическим, а не алфавитом.
Kontur tonlarını göstərmək üçün birləşdirilmiş beş əsas ton simvolu var; ümumiyyətlə altı belə kombinasiya var.

İstinadlar

International Phonetic Association (IPA), Handbook.
MacMahon, Michael K. C. Phonetic Notation // The World's Writing Systems. New York: . P. T. Daniels and W. Bright (eds.). 1996. 821–846. ISBN 0-19-507993-0.
Wall, Joan. . Pst. 1989. ISBN 1877761508.
↑ International Phonetic Association. Handbook. P. 194–196
"Originally, the aim was to make available a set of phonetic symbols which would be given different articulatory values, if necessary, in different languages" // International Phonetic Association. Handbook. P. 195–196
Passy, Paul. Our revised alphabet (^[ing.]). 1888. 57–60.
Pullum and Ladusaw. Phonetic Symbol Guide. P. 152, 209
. SIL International (ingilis). 2017-09-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-10-19.
Michael Erard. . The New York Times (ingilis). 2005-12-13. 2017-10-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-10-19.
Scott Simon. . (ingilis). 2005-12-17. 2023-07-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-10-19.
International Phonetic Association. Handbook. P. 186
"From its earliest days…the International Phonetic Association has aimed to provide ‘a separate sign for each distinctive sound; that is, for each sound which, being used instead of another, in the same language, can change the meaning of a word’" // International Phonetic Association. Handbook. P. 27

[13] Напротив, в иногда используются комбинации двух букв для обозначения одного звука, например ы sh и th для звуков / и / соответственно.

[14] Например, — два различных вида , но поскольку ни один из известных к настоящему времени языков не различает, например, альвеолярный хлопок и , МФА не обозначает эти звуки специальными символами. Вместо этого он использует единый символ (в этом случае — ) для обоих звуков. Строго говоря, это делает МФА тическим, а не алфавитом.

[15] Kontur tonlarını göstərmək üçün birləşdirilmiş beş əsas ton simvolu var; ümumiyyətlə altı belə kombinasiya var.

[IPA_1999-1] International Phonetic Association (IPA), Handbook.

[world-2] MacMahon, Michael K. C. Phonetic Notation // The World's Writing Systems. New York: . P. T. Daniels and W. Bright (eds.). 1996. 821–846. ISBN 0-19-507993-0.

[3] Wall, Joan. . Pst. 1989. ISBN 1877761508.

[IPA194-196-4] International Phonetic Association. Handbook. P. 194–196

[5] "Originally, the aim was to make available a set of phonetic symbols which would be given different articulatory values, if necessary, in different languages" // International Phonetic Association. Handbook. P. 195–196

[6] Passy, Paul. Our revised alphabet (^[ing.]). 1888. 57–60.

[Pullum-7] Pullum and Ladusaw. Phonetic Symbol Guide. P. 152, 209

[8] . SIL International (ingilis). 2017-09-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-10-19.

[9] Michael Erard. . The New York Times (ingilis). 2005-12-13. 2017-10-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-10-19.

[10] Scott Simon. . (ingilis). 2005-12-17. 2023-07-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-10-19.

[11] International Phonetic Association. Handbook. P. 186

[12] "From its earliest days…the International Phonetic Association has aimed to provide ‘a separate sign for each distinctive sound; that is, for each sound which, being used instead of another, in the same language, can change the meaning of a word’" // International Phonetic Association. Handbook. P. 27