Aysor üsyanı - Haqqinda Melumat

Aysor üsyanı
Aysor üsyanı
Tarix	iyul 1924 – 28 sentyabr 1924
Yeri	Hakkari
Nəticəsi	Türkiyənin qələbəsi
Münaqişə tərəfləri
Aysorlar	Türkiyə Kürd tayfaları;
Komandan(lar)
Məlik Xoşabə ; ; ;	Mustafa Kamal Paşa ; Süleyman Sabri Paşa ; ; Nurəddin Paşa ; Mürsəl Oaşa ; ; Ehsan Nuri
Tərəflərin qüvvəsi
1,000 nəfərdən az	40,000+ nəfər
İtkilər
Az	1,500

Aysor üsyanı (türk. Nasturi Ayaklanması) — 1924-cü ildə aysorların Türkiyə hökumətinə qarşı qaldırdığı üsyan. 1924-cü ilin iyulunda başladı və elə həmin il sentyabrın 28-də başa çatmışdır. Bu, yeni yaranmış Türkiyə Cümhuriyyətində ilk üsyan idi. Üsyan başa çatdıqdan sonra 8000 assuriyalı İraqa sürgün edilmişdir. 3–4 sentyabr 1924-cü ildə aysor icmasının növbəti uğursuz üsyanı baş vermişdi.

Döyüş

Məlik İsmayıla xəbər göndərilən bir elçi Türkiyə ordusu və onların kürd müttəfiqlərinin Hakkari və Lev regionlarını işğal etdikləri üçün onları məhv etmək üçün gözlədiklərini söyləmişdir. Bir neçə aysor kəşfiyyatçı İstanbula gedib elçinin dediklərini təsdiqləmiş, Türkiyə və kürdlərin böyük qoşunlarını görmüşdülər.

Səhər tezdən döyüşlər başlamış və Türkiyə qüvvələri aysorları top və pulemyotlardan tutmuşdular. Aysorlar xeyli sayda və silahsız idilər, Britaniyanın tək atəşli tüfənglərdən istifadə edirdilər. Aysorlar Britaniya ordusundan və ya donanmasından kömək gözləyirdilər, lakin o, heç vaxt çatmamış və onlar daha aşağı silahlardan istifadə edərək döyüşdə mübarizə aparmışdılar. Aysorlar daha sonra İraqa çəkilmişdilər.

Aysorlar daha sonra Diyarbəkirə toplaşmış, Türkiyənin pulemyot atəşi və artilleriyası qarşısında əks hücuma keçmişdilər. Aysorlar bir sıra döyüşlərdə Türkiyə qüvvələrini məğlub edərək İraqda bir neçə şəhəri ələ keçirmiş, Türkiyə qoşunları öz sərhədlərinə çəkilmişdilər.

Daha sonra Britaniya döyüş təyyarələri gəlmiş və bombalar ataraq münaqişəyə son qoymuşdur.

Nəticəsi

Britaniya qüvvələri Çığlını bombaladıqdan sonra aysorlar hücum üçün Türkiyə sərhədini keçməməyi və İraqa qayıtmağı əmr etmişdilər.

İstinadlar

(PDF). نينوس نيراري. 2018-08-12 tarixində (PDF) arxivləşdirilib.
(türk). Kaynak Yayınları. 2011. 49. ISBN 9789753436007. 2023-04-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-03-18.
(türk). Kaynak Yayınları. 2011. 62. ISBN 9789753436007. 2023-04-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-03-18.
Donef, Racho. (ingilis). Tatavla Publishing. 2014. səh. 122. ISBN 978-0-9874239-1-7. 2023-04-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-04-14.
Donef, Racho. (ingilis). Tatavla Publishing. 2014. səh. 31. ISBN 978-0-9874239-1-7. 2023-04-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-04-14.
(türk). Kaynak Yayınları. 2011. 35. ISBN 9789753436007. 2023-04-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-03-18.
Donef, Racho. (ingilis). Tatavla Publishing. 2014. 167–174. ISBN 978-0-9874239-1-7. 2023-04-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-04-14.
Olson, Robert. (ingilis). University of Texas Press. 2013-12-18. ISBN 9780292764125. 19 April 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 3 October 2020. (1) Nestorian (Nasturi) rebellion (12–28 September 1924); (2) Sheikh Said rebellion (13 February–31 May 1925); (3) Raçkotan and Raman pacifying operations
Ismael, Yaqou D'Malik. (ingilis). Ramon Michael. 173. 2023-04-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-05-17.
Dündar, Fuat. . Revue des mondes musulmans et de la Méditerranée (ingilis) (141): 141209–206 –. ISSN . 2023-04-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-04-13.
↑ Ismail, Malek Yakoub. (ingilis). Edessa Publications. 2020-07-20. 253. ISBN 978-0-9837543-5-0. 2023-04-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-09.
↑ Ismail, Malek Yakoub. (ingilis). Edessa Publications. 2020-07-20. 254. ISBN 978-0-9837543-5-0. 2023-04-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-09.

[Senchar-1] (PDF). نينوس نيراري. 2018-08-12 tarixində (PDF) arxivləşdirilib.

[2] (türk). Kaynak Yayınları. 2011. 49. ISBN 9789753436007. 2023-04-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-03-18.

[3] (türk). Kaynak Yayınları. 2011. 62. ISBN 9789753436007. 2023-04-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-03-18.

[4] Donef, Racho. (ingilis). Tatavla Publishing. 2014. səh. 122. ISBN 978-0-9874239-1-7. 2023-04-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-04-14.

[5] Donef, Racho. (ingilis). Tatavla Publishing. 2014. səh. 31. ISBN 978-0-9874239-1-7. 2023-04-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-04-14.

[6] (türk). Kaynak Yayınları. 2011. 35. ISBN 9789753436007. 2023-04-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-03-18.

[7] Donef, Racho. (ingilis). Tatavla Publishing. 2014. 167–174. ISBN 978-0-9874239-1-7. 2023-04-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-04-14.

[8] Olson, Robert. (ingilis). University of Texas Press. 2013-12-18. ISBN 9780292764125. 19 April 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 3 October 2020. (1) Nestorian (Nasturi) rebellion (12–28 September 1924); (2) Sheikh Said rebellion (13 February–31 May 1925); (3) Raçkotan and Raman pacifying operations

[9] Ismael, Yaqou D'Malik. (ingilis). Ramon Michael. 173. 2023-04-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-05-17.

[10] Dündar, Fuat. . Revue des mondes musulmans et de la Méditerranée (ingilis) (141): 141209–206 –. ISSN . 2023-04-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-04-13.

[Ismail_253-11] Ismail, Malek Yakoub. (ingilis). Edessa Publications. 2020-07-20. 253. ISBN 978-0-9837543-5-0. 2023-04-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-09.

[:0-12] Ismail, Malek Yakoub. (ingilis). Edessa Publications. 2020-07-20. 254. ISBN 978-0-9837543-5-0. 2023-04-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-09.