Avstriya məktəbi

Avstriya məktəbi (eyni zamanda psixoloji məktəb, Vyana məktəbi) — bazar qiymət mexanizminin özünü təşkil edən gücünün rolunu vurğulayaraq, marjinalizm çərçivəsində iqtisadi nəzəriyyənin bir istiqamətidir.

Bu yanaşma, insan davranışının mürəkkəbliyi və bazarların davamlı dəyişən təbiəti iqtisadiyyatda riyazi modelləşdirməni son dərəcə çətinləşdirir (mümkün deyilsə). Bu vəziyyətdə, iqtisadi siyasət sahəsində sərbəst iqtisadiyyat (laissez-faire), iqtisadi liberalizm və libertarizm prinsipləri əsasdır. Avstriya məktəbinin ardıcılları bazar iştirakçıları (iqtisadi subyektlər) tərəfindən bağlanmış müqavilələrin azadlığının qorunması və əməliyyatlara müdaxilə edilməməsini (xüsusilə dövlət tərəfindən) müdafiə edirlər.

Doktrina

Avstriya məktəbinin xüsusiyyətləri :

  • riyazi tədqiqat metodlarının istifadəsindən imtina;
  • subyektivlik məktəbin demək olar ki, bütün nümayəndələrinin xarakterik bir xüsusiyyəti kimi;
  • istehlakçı davranışının psixoloji xüsusiyyətlərinin öyrənilməsinə vurğu;
  • makroiqtisadi problemlər öyrənilərkən kapitalın quruluşuna və sonuncusunun müvəqqəti dəyişkənliyinə vurğu.

Avstriyalı iqtisadçılar, insan fəaliyyətinin fərdlər nöqteyi-nəzərindən təhlili kimi xarakterizə etdikləri metodoloji fərdiliyə sadiq qalırlar. Avstriya məktəbinin iqtisadçıları, mənalı bir iqtisadi nəzəriyyə qurmağın yeganə yolunu insan fəaliyyətinin əsas prinsiplərindən məntiqi olaraq çıxarmaq olduğunu iddia edərək belə bir metodu praksiologiya adlandırdılar. Bundan əlavə, təbii təcrübələrdən tez-tez iqtisadi axının davamçıları tərəfindən istifadə olunsa da, "avstriyalılar" iqtisadi modellərin eksperimental sınağının demək olar ki, mümkün olmadığını göstərirlər, çünki insanların normal iqtisadi fəaliyyəti — iqtisadi tədqiqat mövzusu süni şəraitdə təkrarlana bilməz.

Əsas nümayəndələr

  • birinci nəsil — Karl Menger (1840−1921) (banis), (1845—1924), və digərləri.
  • ikinci nəsil  — Oygen fon Bem-Baverk (1851−1914), Fridrix fon Vizer (1851−1926), [alm.] (1858−1917), (1845−1927);
  • üçüncü nəsil — Lüdviq fon Mizes (1881−1973), (1889−1938), X. Mayer (1879−1955), (1891−1942), Leo İlli (d. Zenfeld) (1888−1952), (1886−1949), (1863−1949);
  • dördüncü nəsil — Fridrix fon Hayek (1899−1992), Oskar Morqenştern (1902−1977), (1902−1983), (1902−1985), (1900−1995), (1894−1993), (1901−1975), (1895−1949);
  • beşinci nəsil  — Mürrey Rotbard (1926−1995), (d. 1930), (1906−1990), (1903−1992);
  • altıncı nəsil — (d. 1949), (d. 1966), (d. 1956), Kris Koyne (Chris Coyne), Stiven Horvitz (Steven Horwitz, d. 1964), , Frederik Sote (Frederic Sautet), (d. 1944) və digərləri.

Görüşləri ilə müəyyən dərəcədə əlaqəli, ancaq Avstriya məktəbinin alimləri ilə tamamilə əlaqəli olmayan məşhur iqtisadçılar Yozef Şumpeter (1883−1950), Con Beyts Klark (1847−1938) və (d. 1964).

İnkişaf tarixi

Avstriya məktəbi, adını Karl Menger, Oygen fon Bem-Baverk və Lüdviq fon Mizes daxil olmaqla qurucuları və erkən tərəfdarlarının köklərindən götürür. XX əsrin görkəmli Avstriya iqtisadçıları arasında Henri Hazlitt, Mürrey Rotbard və Nobel mükafatı laureatı Fridrix fon Hayek də var.

Klassik iqtisadi nəzəriyyə, əməyin dəyəri onun istehsalına sərf olunan əmək miqdarı ilə təyin olunduğu əsaslanırdı (ing. Labor theory of value). Ancaq XIX əsrin sonunda iqtisadçıların diqqəti marjinal fayda nəzəriyyəsinə yönəldi. Avstriya məktəbi 1870-ci illərdəki marginal inqilabın üç mənbəyindən biri idi və əsas töhfə iqtisadiyyata subyektivist yanaşma idi. 1871-ci ildə nəşr olunan Karl Mengerin İqtisadiyyatın əsasları (ing. Principles of Economics) kitabı bu istiqamətin inkişafı üçün katalizator olmuşdur. Menger ətrafında geniş marjinalizm meyli çərçivəsində "Psixoloji Məktəbi", "Vyana Məktəbi" və ya "Avstriya Məktəbi" adlanan daha dar bir məktəb formalaşdı. Bundan sonra Torştayn Veblen, İqtisadi Elmin Öncül Konsepsiyaları (1900) adlı əsərində Alfred Marşallın ardıcıllarının obyektivist ənənəsindəki marjinalizmi dəyər üçün subyektivist yanaşma olduğunu iddia edən Avstriya məktəbinin marjinalizmindən ayırmaq üçün "neoklasik iqtisadiyyat" terminini xüsusi olaraq təqdim etdi.

Avstriya məktəbi, XX əsrin birinci yarısında iqtisadi düşüncənin təsirli bir qolu olaraq qaldı və bir müddət iqtisadi məkanın ayrılmaz hissəsi kimi qəbul edildi. İqtisadi düşüncənin inkişafına verdiyi töhfə neoklassik dəyər nəzəriyyəsini (ing. subjective theory of value, subyektiv dəyər nəzəriyyəsi daxil olmaqla), həmçinin iqtisadi hesablama problemini və iqtisadiyyatda mərkəzi planlaşdırmanın mümkünsüzlüyünü dərk edir.

İstinadlar

  1. ↑ Автономов В. С. 2008-01-24 at the Wayback Machine − В кн.: Австрийская школа в политической экономии: К. Менгер, Е. Бём-Баверк, Ф. Визер: Пер. с нем. / Предисл., коммент., сост. В. С. Автономова. − М.: , 1992. − (Экон. наследие.)
  2. Хайек, Фридрих Судьбы либерализма. Глава 1. Австрийская школа теоретической экономики // Московский Либертариум. 2009-03-22 at the Wayback Machine.
  3. Клейн П. Введение // Хайек Ф. Судьбы либерализма в XX веке. — М.: , ; Челябинск: , 2009. — С. 11. Этот сборник является переводом IV тома из Собрания сочинений Хайека «The Fortunes of Liberalism: Essays on Austrian Economics and the Ideal of Freedom» (edited by Peter G. Klein. — Chicago: The University of Chicago Press, 1992. — 287 p.).
  4. Хайек Ф. Йозеф Шумпетер (1883−1950) // Хайек Ф. Указ.соч., с. 195. Чуть ниже Ф. Хайек указывает, что первая [немецкоязычная] книга была написана в менгеровской традиции, однако взгляды Й. Шумпетера в дальнейшем кардинально изменились («были отброшены») и книга так и не была переведена на английский язык.
  5. Хайек Ф. Джон Бейтс Кларк (1847−1938) // Хайек Ф. Указ.соч., с. 51.

Ədəbiyyat

Məktəb nümayəndələrinin əsas işləri

  • К. Менгер. Основания политической экономии. В кн.: Австрийская школа в политической экономии: К. Менгер, Е. Бём-Баверк, Ф. Визер: Пер. с нем. / Предисл., коммент., сост. В. С. Автономова. − М.: , 1992. − (Экон. наследие.) − ISBN 5-282-01471-8.
  • Визер Ф. Теория общественного хозяйства (избр. гл.) − В кн.: Австрийская школа в политической экономии: К. Менгер, Е. Бём-Баверк, Ф. Визер: Пер. с нем. / Предисл., коммент., сост. В. С. Автономова. − М.: Экономика, 1992. − (Экон. наследие.) − ISBN 5-282-01471-8.
  • Мизес Л. Либерализм в классической традиции. − М.: ; Экономика, 2001. − 239 с.
  • Мизес Л. Социализм. − М.: «Catallaxy», 1994.
  • Мизес Л. Теория и история: Интерпретация социально-экономической эволюции. − М.: Юнити-Дана, 2001. − 295 с.
  • Мизес Л. Человеческая деятельность: Трактат по экономической теории / 2-е испр. изд. — Челябинск: , 2005. − 878 с − ISBN 5-901901-29-0.
  • Хайек Ф. Индивидуализм и экономический порядок. − М.: Изограф, 2000. − 256 с.

Avstriya məktəbi haqqında əsərlər

  • Avstriya məktəbi  // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
  • Автономов, Владимир Сергеевич − В кн.: Австрийская школа в политической экономии: К. Менгер, Е. Бём-Баверк, Ф. Визер: Пер. с нем. / Предисл., коммент., сост. В. С. Автономова. − М.: Экономика, 1992. − (Экон. наследие.) − ISBN 5-282-01471-8.
  • Антонович Ю. Н. Австрийская теория капитала и капитальных благ // Посткризисный мир: глобализация, многополярность, модернизация, институты: материалы Международной научно-практической конференции (Ростов-на-Дону, 20-22 мая 2010 г.): в 3 т. Т. 1 / Под ред. А. Ю. Архипова, Ю. М. Осипова, В. А. Алешина, В. Н. Овчинникова.- М.: Вузовская книга, 2010. — С. 87-98. — ISBN 978-5-9502-0573-6.
  • Блауг М. Австрийская теория капитала и процента // Экономическая мысль в ретроспективе. М.: Дело (издательство). 1994 [Economic Theory in Retrospect]. 461–526. ISBN 5-86461-151-4.
  • Блюмин, Израиль Григорьевич. Австрийская школа // . I. Субъективная школа в буржуазной политической экономии (3 200 nüs.). М.: Наука (издательство). 1962. 70–151.
  • Бухарин, Николай Иванович
  • Кэллахан Дж. Экономика для обычных людей: Основы австрийской экономической школы. — Челябинск: Социум, 2006.
  • Туган-Барановский, Михаил Иванович. Австрийская школа // . СПб.: Изд. журнала «Мир божий». 1903. 206–224.
  • Уэрта де Сото Х. Австрийская экономическая школа: Рынок и предпринимательское творчество. — Челябинск: Социум , 2007. — 202 с. — (Серия «Австрийская школа». Вып. 1). − ISBN 978-5-901901-69-4.

Xarici keçidlər

Mənbə — ""

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023