Artur Henderson
Artur Henderson (13 sentyabr 1863[1][2][…], Qlazqo[3] – 20 oktyabr 1935[1][2][…], London[4]) — İşçi Partiyasını təşkilatlandıran başlıca siyasət adamlarından biri olmuşdur. 1929 iyun-1931 avqust arasında Xarici İşlər Naziri olmuş, 1934-cü ildə Nobel sülh mükafatını almışdır.
| Artur Henderson | |
|---|---|
| ing. Arthur Henderson | |
 | |
Muxalifət lideri[d] | |
| 1 sentyabr 1931 – 25 oktyabr 1932 | |
| Əvvəlki | Stenli Bolduin |
Birləşmiş Krallığın xarici işlər naziri[d] | |
| 7 iyun 1929 – 24 avqust 1931 | |
| Əvvəlki | Ostin Çemberlen |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 13 sentyabr 1863[1][2][…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 20 oktyabr 1935[1][2][…] (72 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Dəfn yeri | |
| Partiya | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi, sindikatçı[d] |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Robert Stephensonun Newcastle upon Tynedakı(Northumberland) parovoz təsislərində çuğunəridən olan Henderson, Çuğunəridənlər İttifaqının Newcastle şöbə katibi oldu.Darlington,Durham və Newcastle bələdiyyə yığıncaqlarında Liberal Partiya üzvü olaraq vəzifə aldı.1903də Darlington icra numayəndəsi seçildi. Eyni ilin sonunda Durhamdakı Bernard Castle`dən İşci Partiyasının nazizədi olaraq Avam Kamrasına girdi. Beləcə ilk dəfə həm İşci Partiyası üzvü həm Mühavizəkarların, həm də Liberalların namizədliyi qarşısında seçimlərdə müvəffəqiyyət təmin edirdi. Henderson Natiq olmaqla bərabər 1914, 1921–23 və 1925–27də Avam Kamrasında Partiyasının qabaqcıl idarəçiləri arasına girdi.1908–1910 və 1914–1917 vaxtlarənda İşci Partiyasına umumi başcılıq edən Henderson,1911dən 1934-ə qədər Partiya katibəliyi vəzifəsini icra etdi.
Henderson, Avam Kamarasındaki İşci Partiyalı namizədlərin əksəriyyəti ilə birlikdə Birləşmiş Krallıqın Birinci Dünya müharibəsindəki mövqeyini dəstələdi. Beləcə o sırada İşçi Partiyasındaki sülhsevər azlığın öndəri Ramsey MaCDonalddan partiyanın parlament qrup başcılığını götürdü. Müharibə vaxtlarında Herbert Henry Asquith`in koalisyalı hökuməti vaxtlarında(May1915-Dekabr1916) əvvəl təhsil heyətə başçısı, daha sonra da dövlət mühasibi və işçi problemləri mövzusunda ümumi məsləhətçi olaraq vəzifəyə alındı. Asquithin yerinə David Lloyd George keçincə yeni başçını dəstəkləyən Herson, beş nəfərlik müharibə kabinetində kürsüsüz başcı oldu.1917nin yazında Rusiyaya getdi. Stockholmda beynəlxalq bir sosialist konfrans hazırlanması istiqamətində Aleksandr Kerenskinin inqilabçı keçici hökumətinin liderliyi planını qəbul etdi . Lloyd George əvvəl bu liderliyə qatıldığı baxışını göstərsə də sonradan baxış dəyişdirdi. Henderson bu səbəbdən kabinetdən istehfa verdi(12 avqust).
Henderson 1918 ərində bütünlüklə partiya katiblikliyi ilə məşğul oldu. Sosialist islahatçı Sidney Webblə partiya qanunlarının böyük hissəsini qələmə aldı. Bu qanun, İşçi Partiyasını ilk dəfə seçim yerlərində təsirli təşkilatları olan açıqca sosilaist bir partiya mövqeyinə çatdırdı. İşçi Partiyası 6 il sonra ilk dəfə olaraq iqtidara(yanvar-noyabr1924) MacDonald hökumətində Henderson daxili işlər naziri oldu.
MacDonaldın II. İşçi Partiyasın hökumətində xarici işlər naziri olan Henderson Millətlər Cəmiyyətini hərarətlə dəstəklədi.1931 Mayda Dünya tərksilah başcısı seçildi. İşsizlərə verilən ödəmələrin azalması qərarə səbəbilə münasibətlərinin pisləşdiyi MacDonald 1931 Avqustda Milli hökuməti qurunca, Henderson xarici işlər nazirliyindən istehfa etdi. Artıq bütünlüklə tərksilah işləri ilə maraqlanırdı;Nobel sülh mükafatını da bu işlərdən ötrü aldı. Son vacib vəzifəsini 1933 iyulda yerinə yetirdi.Paris Roma Berlin Prag v Münhenə(burda Adolf Hitlerlə görüşdü) gedərək silahların sərhədləndirməsinə istiqamətli bir planı müdafiə etməyə çalışdı.
Mary Anger Hamiltonun qələmə aldığı Artur Henderson 1938də nümaiş olunmuşdur.
- ↑ 1 2 3 4 Arthur Henderson // Encyclopædia Britannica (ing.).
- ↑ 1 2 3 4 Arthur Henderson // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- ↑ 1 2 Who's who (brit. ing.). (untranslated), 1849. ISSN 0083-937X
- ↑ 1 2 3 Find a Grave (ing.). 1996.