Arteriol — mikrosirkulyasiyada arteriyadan uzanan, budaqlanan və kapilyarlara aparan kiçik diametrli qan damarı.
Arteriolların əzələ divarları var (adətən yalnız bir və ya iki qat hamar əzələ hüceyrəsi) və onlar damar müqavimətinin əsas yeridir. Qan təzyiqində və qan axını sürətində ən böyük dəyişiklik arteriolların kapilyarlara keçidi zamanı baş verir. Bu funksiya son dərəcə vacibdir, çünki o, nazik, bir qatlı kapilyarların təzyiqlə partlamasının qarşısını alır. Arteriollar bu təzyiqin azalmasına nail olurlar, çünki onlar ən yüksək müqavimətin (ümumi periferik müqavimətə ən böyük töhfə) yeridir və nəticədə təzyiqin əhəmiyyətli dərəcədə azalması ilə nəticələnir.
Strukturu
Mikroanatomiya
Sağlam bir damar sistemində endotel qanla təmasda olan bütün səthləri, o cümlədən arteriyaları, arteriolları, damarları, venulaları, kapilyarları və ürəyin kameralarını əhatə edir. Bu sağlam vəziyyət, polifenolların, müxtəlif azot oksidləri sintaza fermentlərinin və L-argininin kompleks balansı ilə tənzimlənən biokimyəvi reaksiya tələb edən endotel tərəfindən azot oksidinin bol istehsalı ilə asanlaşdırılır. Bundan əlavə, endotel hüceyrələri və damar hamar əzələləri arasında boşluq qovşaqları vasitəsilə birbaşa elektrik və kimyəvi əlaqə mövcuddur.
Klinik əhəmiyyəti
Arteriolun diametri yaşla və çirkli havaya məruz qaldıqda azalır.
Xəstəlik
Qan axınını məhdudlaşdıran hər hansı bir patoloji proses, məsələn, stenoz, ümumi periferik müqaviməti artırır və arterial hipertenziyaya səbəb olur.
Ateroskleroz
Ateroskleroz arteriolların divarlarını sərtləşdirmək üçün xüsusi olaraq istifadə olunan bir termindir. Bu, yaşlanma, hipertoniya və ya ateroskleroz kimi patoloji vəziyyətlərlə əlaqəli fibrinogendən elastik liflərin formalaşmasının azalması ilə əlaqədar ola bilər.
Metateriollar
Metarteriol — kapilyar qan dövranını yan keçirən arterioldur.
İstinadlar
- Maton, Anthea; Jean Hopkins; Charles William McLaughlin; Susan Johnson; Maryanna Quon Warner; David LaHart; Jill D. Wright. . Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice Hall. 1993. ISBN 0-13-981176-1.
- Rahman, Masum; Abu Bakar, Siddik. (Updated). Treasure Island (FL): StatPearls Publishing. 4 December 2021. 2–5. İstifadə tarixi: 17 November 2022.
- Adar, SD; Klein, R; Klein, BE; Szpiro, AA; Cotch, MF. . PLOS Med. 7 (11). 2010: e1000372. doi:. PMC . PMID .
- Louwies, T; Int Panis, L; Kicinski, M; De Boever, P; Nawrot, Tim S. . Environmental Health Perspectives. 121 (9). 2013: 1011–6. doi:. PMC . PMID . 2013-11-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-06-26.
- Nosek, Thomas M. // Essentials of Human Physiology. 2016-03-24 tarixində .