Aromunlar - Haqqinda Melumat

Aromunlar
	8.moskopole.jpg
	Aromunların mədəni festivalı
Ümumi sayı
	100 000 - 1 500 000
Yaşadığı ərazilər
Dili
Qohum xalqlar
	rumın

Aromunlar, valaxlar, kutsovlaxlar və ya çinçarlar (yun. Αρμάνοι/Βλάχοι, bolq. Арумъни/Власи) — nümayəndələrinin mütləq əksəriyyəti Balkan yarımadasında yaşayan roman dilli xalq. Aromun qeyri-hökumət təşkilatlarının hesablamalarına əsasən XX əsrin başlanğıcında Balkan yarımadasında təxminən 200.000 etnik aromun yaşayırdı.

Məskunlaşma

Yunanıstanda

Əsas məqalə: Yunanıstan əhalisi

Aromun və Meqlen dillərində danışanların məskunalşma xəritəsi

Ən çoxsaylı aromun toplumu Yunanıstanda yaşamaqdadır. Bu ölkədə yaşayan etnik aromunların sayı haqqında məlumatlar Yunanıstan dövlətinin 1951-ci ildən sonra bu ölkədə keçirilən əhalinin sayımlarının yekunlarını açıqlamaması səbəbindən yalnız müəyyən təxminlərə əsaslanır. Müxtəlif təxminlərə əsasən bu ölkədəki aromunların sayı 50.000-dən 300.000-ə qədərdir. 7 aprel 1951-ci il siyahıyaalınmasına əsasən Yunanıstanda ana dili olaraq arumın dilində danışanların sayı 39.855 nəfər idi. Yunan dövlətinin rəsmi mövqeyinə əsasən Yunanıstanda yalnız dini azlıqlar mövcuddur, etnik azlıqlar isə yoxdur. Beləliklə aromunların etnik azlıq statusu yoxdur.

Albaniyada

Əsas məqalə:

Qeyri-rəsmi təxminlərə əsasən ikinci ən çox aromun yaşayan ölkə Albaniyadır və müxtəlif təxminlərə əsasən bu ölkədəki aromunların sayı 10.000-dən 200.000-ə qədərdir. 1 oktyabr 2011-ci il siyahıyaalınmasının rəsmi yekunlarına əsasən Albaniyada yaşayan etnik aromunların sayı 8.266 nəfər, ana dili olaraq aromun dilində danışanların sayı isə 3.848 nəfərdir.

Rumıniyada

Əsas məqalə:

Qeyri-rəsmi təxminlərə əsasən Rumıniyada yaşayan aromunların sayı 25.000–50.000 nəfərdir. Rəsmi olaraq Rumıniyada 1930, 1956, 1966, 1977, 1992, 2002 və 2011-ci illərdə əhalinin siyahıyaalınması gerçəkləşmişdir. Bu sayımlardan yalnız ikisində, 1977-ci və 1992-ci ildə aromunlar rumınlardan ayrı bir etnik qrup olaraq qeydə alınmışdırlar. 1977-ci ildə həyata keçirilmiş siyahıyaalınmanın yekunlarına əsasən Rumıniyada yaşayan etnik aromunların sayı 982 nəfər, ana dili olaraq aromun dilində danışanların sayı isə 759 nəfər idi. 1992-ci ildə isə əhali sayımının rəsmi yekunlarına əsasən etnik arumunların sayı 21.736 nəfər olsa da bütün aromunların ana dili rumın dili olaraq göstərilmişdir.

Serbiyada

Əsas məqalə: Serbiya əhalisi

1–15 oktyabr 2011-ci il siyahıyaalınmasına əsasən Serbiyada 35.573 nəfər etnik aromun yaşayır. Qeyri-rəsmi təxminlərə əsasən isə bu ölkədə təxminən 40.000 nəfər aromun mövcuddur.

Makedoniyada

Əsas məqalə: Makedoniya əhalisi

2002-ci il sayımına əsasən Makedoniyanın etnik xəritəsi

Makedoniyada aromunlar rəsmən valax adlanırlar. Qeyri-rəsmi təxminlərə əsasən bu ölkədə təxminən 20.000-50.000 nəfər etnik aromun yaşayır. 1994-cü ildə gerçəkləşmiş rəsmi siyahıyaalınmanın yekunlarına əsasən Makedoniyada etnik aromunların sayı 8.601 nəfər, ana dili olaraq aromun dilində danışanların sayı isə 7.036 nəfər olmuşdur.

Etnik aromunlar	Makedoniyada əhalinin siyahıyaalınma illəri
Etnik aromunlar	1948-ci il	1953-cü il	1961-ci il	1971-ci il	1981-ci il	1991-ci il	1994-cü il	2002-ci il
Sayı	9 511	8 668	8 046	7 190	6 392	7 764	8 601	9 695

Bolqarıstanda

Əsas məqalə: Bolqarıstan əhalisi

İstinadlar

Stateless Nations and minority Peoples Association for the Promotion of European Minorized Peoples: 2014-11-22 at the Portuguese Web Archive
James Minahan. Encyclopedia of the Stateless Nations: Ethnic and National Groups Around the World Volume I, A-C, Greenwood Press, 2002:
↑ 2015-02-13 at the Wayback Machine: 2022-03-19 at the Wayback Machine (fr. Resultats du recensement de la population effectue le 7 Avril 1951. Volume II. Tableaux des Caractéristiques Démographiques et Sociales de la Population, Athènes: Imprimerie nationale, 1947. Table des matières —> Tableaux. 7. Population de fait par religion, langue maternelle et sexe, page 184)
Minorities in Greece. Aspects of a plural society. First published in the United Kingdom by C. Hurst & Co. (Publishers) Ltd, 38 King Street, London WC2E 8.JZ in association with the Centre of Contemporary Greek Studies 2002 selection, editorial material and introduction, Richard Clogg. : Contents —> Notes on the contributors —> İntroduction, page XI
↑ Republika e Shqipërisë - Instituti i Statistikës: Censusii popullsisë dhe banesave 2011, Pjesa 1—Përmbajtja e tabelave—Rezultatet kryesore në nivel kombëtar— 2017-06-30 at the Wayback Machine
↑ 2022-08-12 at the Wayback Machine: 2019-03-23 at the Wayback Machine
↑ 1-15 oktyabr, 2011-ci il sayımda özünü Valax olaraq göstərənlər 35.330 nəfər (bax: Републички завод за статистику Србије: 2018-12-22 at the Wayback Machine ISBN 978-86-6161-023-3) Çinçar olaraq göstərənlər isə 243 nəfər (bax: Републички завод за статистику Србије: 2014-08-09 at the Wayback Machine) olmuşdur və bu səbəbdən etnik aromunların sayı toplam 35.573 nəfər olaraq ortaya çıxır.
Population statistics of Eastern Europe (pop-stat.mashke.org): 2022-04-03 at the Wayback Machine and 2022-03-21 at the Wayback Machine
Национален Статистически Институт: Преброяване на населението и жилищният фонд в Република България 2011: 2018-04-08 at the Wayback Machine
Национален Статистически Институт: Преброяване на населението и жилищният фонд в Република България 2011: 2019-08-15 at the Wayback Machine
Jeffrey E. Cole. Ethnic Groups of Europe: an Encyclopedia, Santa Barbara, California, USA. Published by ABC-CLIO in 2011,
1995-ci ildə edilən təxmin, bax: , page 414
Ethnologia Balkanica Journal for Southeast European Anthropology, Volume 6, Prof. Marin Drinov Academic Publishing House, Sofia Waxmann Verlag, Münster, New York, 2002. Contents: Thede Kahl, Münster. The Ethnicity of Aromanians after 1990: the Identity of a Minority that Behaves like a Majority,
Ancaq bəzi mənbələr Yunanıstandakı etnik aromunların sayının 600.000 (2003-cü ildə edilən təxmin, bax: 2007-08-08 at the Wayback Machine) və ya 700.000 nəfər (2007-ci ildə edilən təxmin, bax: 2022-08-29 at the Wayback Machine) olduqlarını iddia edirlər.
↑ 2022-03-03 at the Wayback Machine: 2014-03-27 at the Wayback Machine + 2014-03-27 at the Wayback Machine
Arno Tanner. The forgotten minorities of Eastern Europe : the history and today of selected ethnic groups in five countries. Helsinki : East-West Books, 2004,
Ancaq bəzi mənbələr Albaniyadakı etnik aromunların sayının 200.000 nəfər (1993-cü ildə edilən təxmin, bax: 2017-02-23 at the Wayback Machine) və ya 400.000 nəfər (bax: 2022-08-29 at the Wayback Machine) olduqlarını iddia edirlər.
↑ The Forgotten Minorities of Eastern Europe: The History and Today of selected ethnic groups in five countries, edited by Arno Tanner, published by East-West Books, Helsinki, Finland, 2004,
1993-cü ildə edilən təxmin, bax: UNESCO Red Book on Endangered Languages: Europe—> 2018-01-14 at the Wayback Machine, Tapani Salminen (Lecturer in Finno-Ugrian Language Studies, University of Helsinki), Helsinki, 1993
2017-11-16 at the Wayback Machine: 2022-03-21 at the Wayback Machine

[Aromanians-1] Stateless Nations and minority Peoples Association for the Promotion of European Minorized Peoples: 2014-11-22 at the Portuguese Web Archive

[Aromanians,_page_174-181-2] James Minahan. Encyclopedia of the Stateless Nations: Ethnic and National Groups Around the World Volume I, A-C, Greenwood Press, 2002:

[Αποτελέσματα_της_απογραφής_του_πληθυσμού_της_7ης_Απριλίου_1951-3] 2015-02-13 at the Wayback Machine: 2022-03-19 at the Wayback Machine (fr. Resultats du recensement de la population effectue le 7 Avril 1951. Volume II. Tableaux des Caractéristiques Démographiques et Sociales de la Population, Athènes: Imprimerie nationale, 1947. Table des matières —> Tableaux. 7. Population de fait par religion, langue maternelle et sexe, page 184)

[page_XI-4] Minorities in Greece. Aspects of a plural society. First published in the United Kingdom by C. Hurst & Co. (Publishers) Ltd, 38 King Street, London WC2E 8.JZ in association with the Centre of Contemporary Greek Studies 2002 selection, editorial material and introduction, Richard Clogg. : Contents —> Notes on the contributors —> İntroduction, page XI

[1.1.13._Popullsia_banuese_sipas_përkatësisë_etnike_dhe_kulturore-5] Republika e Shqipërisë - Instituti i Statistikës: Censusii popullsisë dhe banesave 2011, Pjesa 1—Përmbajtja e tabelave—Rezultatet kryesore në nivel kombëtar— 2017-06-30 at the Wayback Machine

[Hungarians_in_Transylvania_between_1870_and_1995:_Supplementary_Tables-6] 2022-08-12 at the Wayback Machine: 2019-03-23 at the Wayback Machine

[1-15_oktyabr-7] 1-15 oktyabr, 2011-ci il sayımda özünü Valax olaraq göstərənlər 35.330 nəfər (bax: Републички завод за статистику Србије: 2018-12-22 at the Wayback Machine ISBN 978-86-6161-023-3) Çinçar olaraq göstərənlər isə 243 nəfər (bax: Републички завод за статистику Србије: 2014-08-09 at the Wayback Machine) olmuşdur və bu səbəbdən etnik aromunların sayı toplam 35.573 nəfər olaraq ortaya çıxır.

[Ethnic_composition_of_Macedonia_2002-8] Population statistics of Eastern Europe (pop-stat.mashke.org): 2022-04-03 at the Wayback Machine and 2022-03-21 at the Wayback Machine

[Население_по_местоживеене,_пол_и_етническа_група-9] Национален Статистически Институт: Преброяване на населението и жилищният фонд в Република България 2011: 2018-04-08 at the Wayback Machine

[Население_по_местоживеене,_възраст_и_етническа_група_1-10] Национален Статистически Институт: Преброяване на населението и жилищният фонд в Република България 2011: 2019-08-15 at the Wayback Machine

[page_16-11] Jeffrey E. Cole. Ethnic Groups of Europe: an Encyclopedia, Santa Barbara, California, USA. Published by ABC-CLIO in 2011,

[page_414-12] 1995-ci ildə edilən təxmin, bax: , page 414

[page_153-13] Ethnologia Balkanica Journal for Southeast European Anthropology, Volume 6, Prof. Marin Drinov Academic Publishing House, Sofia Waxmann Verlag, Münster, New York, 2002. Contents: Thede Kahl, Münster. The Ethnicity of Aromanians after 1990: the Identity of a Minority that Behaves like a Majority,

[14] Ancaq bəzi mənbələr Yunanıstandakı etnik aromunların sayının 600.000 (2003-cü ildə edilən təxmin, bax: 2007-08-08 at the Wayback Machine) və ya 700.000 nəfər (2007-ci ildə edilən təxmin, bax: 2022-08-29 at the Wayback Machine) olduqlarını iddia edirlər.

[Aromanians/Vlachs-15] 2022-03-03 at the Wayback Machine: 2014-03-27 at the Wayback Machine + 2014-03-27 at the Wayback Machine

[page_209-16] Arno Tanner. The forgotten minorities of Eastern Europe : the history and today of selected ethnic groups in five countries. Helsinki : East-West Books, 2004,

[17] Ancaq bəzi mənbələr Albaniyadakı etnik aromunların sayının 200.000 nəfər (1993-cü ildə edilən təxmin, bax: 2017-02-23 at the Wayback Machine) və ya 400.000 nəfər (bax: 2022-08-29 at the Wayback Machine) olduqlarını iddia edirlər.

[page_207,_218-18] The Forgotten Minorities of Eastern Europe: The History and Today of selected ethnic groups in five countries, edited by Arno Tanner, published by East-West Books, Helsinki, Finland, 2004,

[Tapani_Salminen-19] 1993-cü ildə edilən təxmin, bax: UNESCO Red Book on Endangered Languages: Europe—> 2018-01-14 at the Wayback Machine, Tapani Salminen (Lecturer in Finno-Ugrian Language Studies, University of Helsinki), Helsinki, 1993

[Macedonia:_Ethnic_composition_by_1994_census-20] 2017-11-16 at the Wayback Machine: 2022-03-21 at the Wayback Machine