Arnoşt Muka
Arnoşt Muka (a.sorb Arnošt Muka; 10 mart 1854[1][2] – 10 oktyabr 1932[1][2], Bautzen[3]) — Sorb pedaqoqu və ictimai xadim. Sorb muzeyinin və Bautzendəki Sorb Evinin yaradıcısı.
| Arnoşt Muka | |
|---|---|
| y.sorb Arnošt Muka | |
 Arnoşt Muka (1896) | |
| Doğum tarixi | 10 mart 1854[1][2] |
| Doğum yeri | Qrosqenxen |
| Vəfat tarixi | 10 oktyabr 1932[1][2] (78 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Elm sahəsi | Dilçilik |
| Təhsili |
|
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları |
   |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
.jpg)
Arnoşt Muka 19-20-ci əsrlərin ən görkəmli sorb humanistlərindən biri hesab olunur və Sorb milli şüurunun inkişafına əhəmiyyətli töhfələr verir. 1874-1879-cu illərdə Leypsiq Universitetində oxuyub, burada klassik filologiya və slavyanşünaslıq üzrə təhsil alıb. 1875-ci ildə Sorb gimnaziyasının şagirdləri üçün "Schadźowanka" adlı ilk gənclərin yay düşərgəsi-festivalını təşkil edib. 1879-cu ildən Zittauda, daha sonra Bautzendə gimnaziyada müəllim olub. Gənc yaşlarından Lusatian mədəni və elmi hərəkatında iştirak etməyə başladı. 1882-86-cı illərdə " Łužica " jurnalının redaktoru, 1884-1932-ci illərdə isə " Časopis Maćicy Serbskeje " jurnalının redaktoru olub. 1884-1886-cı illərdə bu jurnalın səhifələrində o, sorblərinin sayı, məskunlaşması, sosial quruluşu və təhsil səviyyəsi haqqında statistik məlumatları təqdim edən "Statistika Łužiskich Serbow" demoqrafik tədqiqatını dərc edib. Onun qətiyyəti və təşkilatçılıq istedadı sayəsində 1904-cü ildə Bautzendə Sorb evi açıldı. O, bir sıra akademiyaların və elmi cəmiyyətlərin üzvü (o cümlədən Peterburq Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü seçilmiş) olmuşdur. Sorbia ətrafında səyahət edərək, sorbların dili, folkloru və mədəni irsi ilə bağlı araşdırmalar aparmışdır. Sorb ziyalılarına böyük təsir göstərən bir çox elmi əsərlərin müəllifi idi və almanlaşmaya qarşı çıxırdı. Alman səlahiyyətliləri tərəfindən iki dəfə millətçi fəaliyyətə görə sürgünə göndərilmişdi. Arnoşt Muka Bautzendəki Tuxorsky qəbiristanlığında dəfn edilib.[4]
- Szczątki języka połabskiego Wendów Luneburskich, Materiały i prace Komisyi językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, t. I, Kraków 1904, s. 313—569.
- Mucke K.E. Historische und vergleichende Laut- und Formenlehre der Niedersorbischen (niederlausitzisch-wendischen) Sprache. Lipsk (Leipzig), 1891
- Słownik dolnoserbskeje rěcy a jeje narěcow, St. Petersburg — Praga 1911
- Statistika łužiskich Serbow, 1980. На основе этой работы в современной Германии были определены границы культурно-территориальной автономии «Лужицкая поселенческая область».
- Мука Э. Словарь нижнелужицкого языка. Пг.; Praga, 1921-1928. Т. 1-3.
- Trudla Malinkowa: Sorbische Denkmale. Handbuch sorbischer Gedenk- und Erinnerungsstätten. Domowina Verlag, Bautzen 2022, ISBN 978-3-7420-2647-7, S. 35f., S. 45f.
- Peter Kosta, Madlena Norberg (Hrsg.): Arnošt Muka – ein Sorbe und Universalgelehrter (= Podstupimske Pśinoski k Sorabistice. Band 6). Universitätsverlag, Potsdam 2004, ISBN 3-937786-26-0
- Gerhart Schröter: Mucke, Ernst. In: Neue Deutsche Biographie (NDB). Band 18, Duncker & Humblot, Berlin 1997, ISBN 3-428-00199-0, S. 256 f.
- Gunter Spieß: Muka, Arnost. In: Friedrich Beck und Eckart Henning (Hrsg.): Brandenburgisches Biographisches Lexikon (= Einzelveröffentlichung der Brandenburgischen Historischen Kommission e.V., Band 5). Verlag für Berlin-Brandenburg, Potsdam 2002, ISBN 3-935035-39-X, S. 288–289.
- Muka, Arnošt. In: Ernst Eichler (Hrsg.): Slawistik in Deutschland von den Anfängen bis 1945. Domowina-Verlag, Bautzen 1993, ISBN 3-7420-1538-9, S. 275–277 (mit Bild)
- Frantisek Pastrnek und Josef Páta: Arnošt Muka. Nákladem České akademie věd a umění, Praha 1933 (mit Bild und Bibliographie)
- Otto Lehmann: Nachruf. In: Neues Lausitzisches Magazin. Band 108, 1932, S. 189–195
- Schwela: Professor Dr. Ernst Mucke † 10. 10. 1932. In: Niederlausitzer Mitteilungen. Band 21, Guben 1933, S. 136–137
- Serbski biografiski słownik Sorbisches Biographisches Lexikon. Ludowe nakładnistwo Domowina, Bautzen 1970, S. 187–188
- Jan Petr: Muka, Arnošt. In: Nowy biografiski słownik k stawiznam a kulturje Serbow. Domowina, Bautzen 1984, S. 400–401 (mit Bild)
- Bruno Volger: Sachsens Gelehrte, Künstler und Schriftsteller in Wort und Bild nebst einem Anhang: „Nichtsachsen“. Volger, Leipzig-Gohlis 1908, S. 107–108 (mit Bild, Digitalisat)
- Deutschlands, Österreich-Ungarns und der Schweiz Gelehrte, Künstler und Schriftsteller in Wort und Bild. 2. Ausgabe, Steinhage, Hannover 1910, S. 506 (mit Bild)
- Гугнин А. А., Введение в историю серболужицкой словесности и литературы от истоков до наших дней, Российская академия наук, Институт славяноведения и балканистики, научный центр славяно-германских отношений, Moskva, 1997, стр. 19, 50, 70, 106—107, 110, 120—121, 123—124, 127, 130, 132—133, 136, ISBN 5-7576-0063-2
- Супрун А.Е. Введение в славянскую филологию. - Minsk, 1989. - С. 76-81
- ↑ 1 2 3 4 Karl Ernst Mucke // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- ↑ 1 2 3 4 The Fine Art Archive. 2003.
- ↑ 1 2 Deutsche Nationalbibliothek Record #118585614 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2023-04-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-04-18.