Alman lüteran kilsəsi — Azərbaycanın Şəmkir şəhərində tarixi-memarlıq abidəsi.
| Alman lüteran kilsəsi | |
|---|---|
 | |
| 40°49′59″ şm. e. 46°01′23″ ş. u. | |
| Ölkə |
 Azərbaycan
|
| Şəhər | Şəmkir |
| Yerləşir | Ü.Hacıbəyov küçəsi, 57 |
| Aidiyyatı | Qafqaz almanları |
| Memar | Ferdinand Lemkul |
| Tikilmə tarixi | 1909 |
| Üslubu | neoqotika |
| Vəziyyəti | restavrasiya olunub |
| İstinad nöm. | |
| Əhəmiyyəti | Yerli əhəmiyyətli |
|
|
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Azərbaycan müstəqilliyini yenidən bərpa etdikdən sonra kilsə Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci ildə verdiyi 132 nömrəli qərar ilə yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısına salınıb.
Tarixi
1817-ci ildə rus çarı I Aleksandrın razılığı ilə Almaniyanın Şvaben bölgəsindən lüteran-pietist dininə mənsub olan yüzlərlə alman ailəsi imperiyanın ərazisinə köçürülüb. 1819-cu ildə 500 vürtemberqli alman ailəsi Azərbaycanın Yelizavetpol quberniyasına yerləşdirilib. Azərbaycanda ilk alman koloniyası olan Yelenendorfdan sonra ondan 40 km aralıda ikinci alman koloniyasını – Annenfeldin əsası qoyulur.
1909-cu ildə İohann Beppl və İohann Bekin ianəsi ilə Annenfelddə roman qotik üslubunda lüteran kilsəsi tikilir. Kilsənin memarı Ferdinand Lemkul olub.
Sovet işğalında
Sovet işğalından sonra rəsmi şəkildə 1928-ci ildən dinlə mübarizəyə başlanılıb. Həmin ilin dekabrında Azərbaycan KP MK-i bir çox məscid, kilsə və sinaqoqları maarifləndirici istiqamətlərdə istifadə üçün klubların balansına verdi. 1936-1938-ci illərdə ölkədə fəaliyyət göstərən bütün lüteran kilsələrinin rahibləri həbs olundu. Kilsənin son keşişi Emil Royş ilk dəfə 1931-ci ildə həbs olundu. Daha sonra azadlığa buraxılsa da 1937-ci ildə təkrar həbs edilərək, antisovet təbliğatda və dini təbliğatda günahlandırılaraq NKVD üçlüyü tərəfindən güllələnməyə məhkum edildi. 1941-ci ildə almanlar sürgün edildikdən sonra kilsə öz fəaliyyətini dayandırıb. Sonralar burada Mədəniyyət evi, Müəllimlər evi və Tarix diyarşünaslıq muzeyi fəaliyyət göstərib
Müstəqillikdən sonra
Azərbaycan müstəqilliyini yenidən bərpa etdikdən sonra kilsənin binası Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci ildə verdiyi 132 nömrəli qərar ilə yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısına salınıb.
1990-cı illərdə binada uzun müddət təmir-bərpa işləri aparılmadığından qəzalı vәziyyәtә düşüb. 2012-ci ildə Heydər Əliyev Fondunun həyata keçirdiyi “Tolerantlığın ünvanı – Azərbaycandır” layihəsi çərçivəsində kilsə binası Azərbaycan Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin təşəbbüsü ilə əsaslı şəkildə bərpa edilib, kilsənin yerləşdiyi ərazi abadlaşdırılıb, ətrafında park salınıb. Kilsədə dini ayinləri eləcə də musiqili tədbirləri keçirmək üçün orqan quraşdırılıb.
Həmçinin bax
İstinadlar
- ↑ . irs.gov.az. 2023-06-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-11-29.
- Zeynalova, Südabə. (rus). Omsk: Ииздательство ОмГТУ. 2014. 91. 2022-12-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-11-28.
- ↑ . GoBakuGoAzerbaijan (rus). 2023-05-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-11-29.
- Zeynalova, Südabə. (rus). Omsk: Ииздательство ОмГТУ. 2014. 93. 2022-12-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-11-28.
- Jalilzade, Shahla. . Aze.Media (ingilis). 2021-03-26. 2023-11-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-11-28.
- Arif Yunusov. (PDF). Bakı: Zaman. 2004. səh. 78. ISBN 9952-8052-0-9. 2023-07-05 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-12-30.
- Hacıyeva, Rima. (az.). Bakı: Mənəvi Dəyərlərin Təbliği Fondu. 2019. 151.
- ↑ Zeynalova, Südabə. (rus). Omsk: Ииздательство ОмГТУ. 2014. 94. 2022-12-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-11-28.
- ↑ Əliyev, Elçin. (PDF) (alman). Bakı: Botschaft der Bundesrepublik Deutschland Baku. 2017. 47. 2021-04-28 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2023-11-29.
- (PDF) (az.). mct.gov.az. 2001-08-02. 2021-07-07 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2023-11-02.
- . president.az (az.). İstifadə tarixi: 2023-11-29.
- . Xalq Qəzeti (ingilis). İstifadə tarixi: 2023-11-29.