Abin çayı
Abin (adıq Абын — «meşə»[1]) — Rusiyanın Krasnodar diyarında çay. Varnavin su anbarına tökülür. Kuban çayının hövzəsinə daxildir. Çayın uzunluğuи — 81 km, su toplayıcı hövzənin sahəsi — 484 km²-dir[2].
| Abin | |
|---|---|
| adıq Абын | |
 | |
| Ölkələr | |
| Mənbəyi | Böyük Qafqaz |
| • Yüksəkliyi | 860 m |
| Mənsəbi | |
| • Yüksəkliyi | 8 m |
| Uzunluğu | 81 km |
| Hövzəsinin sahəsi | 484 km² |
|
Abin çayı Krasnodar diyarının fiziki xəritəsində:
 44°59′ şm. e. 38°04′ ş. u.HGYO |
|
| DSR[rus.] | 06020001912108100005884 |
Abin çayı mənbəyi Kosexur silsiləsinin şimal yamacında yerləşir. Yuxarı axarlarında çay sürətl axır və suyu şəffafdır. Erivan stansiyasında çay Mixale çayı ilə birləşir və daha geniş dərə ilə axır. Bu bölgədə çay kənarı boyu Erivan-Şapsuqun torpaq yolu keçir[3]. Şapsuq stansiyası yaxınlığında Abin çayı soldan özünün əsas qolunu Adeqoyu qəbul edir. Daha sonra çay Abinsk boyunca axır və Varnavin su anbarına tökülür. Erivan stansiyasından sonra çayın suyu bulanlıqdır.
Çayın axdığı bölgədə eramızdan əvvəl şapsuqlar tayfası məskunlaşmışdır. Onlar ərazini tərk etdikdən sonra onlardan çoxlu dolmenlər qalmışdır. Ən böyük dolmenlərin qruplaşması çayın kiçik qolu yaxınlığındadır. Bu çay Kruçenaya dərsindən axır.
1830-cu ildə müasir Şapsuq və Erivan stansiyalarının yerində, eləcə də Abinsk ərazisində möhkəmləndiri quruğular inşa edilmişdir. 1863-cü ildə isə əraziyə kazaklar məskunlaşdırıldı. Çay kənarında məskunlaşan əhali düşünürdü ki, Abin çayı torpaqları suvarmasında önəmli rol oynayacaq. Ancaq əkinçilik üçün bu bölgə əlverişsiz idi. Məhs o üzdən 1865-ci ildə əhali Ekaterinodara məktub yazmış və köçürülmələrini xahiş etmişlər.
Toponimin mənşəyi haqqında müxtəlif versiyalar var. İlkin versiya belədir ki, «abin» — abxaz sözü «abna»- meşə deməkdir. Başqa bir versiyaya görə çayın adı moet tayfalarının adıdır - Abun. Abxaz dilində «abaa» «qala» deməkdir. Türk dillərində «ab» sözü mövcuddur- çay və ya su deməkdir[4].
Abin çayının adı ilə ərazidə yaradılmış Abinsk şəhəri adlandırılmışdır. Abinsk Abinsk rayonun inzibati mərkəzidir.
Çay vadisi boyu avtomobillərdə ekskursiya həyata keçirilir. Çayda balıq tutumu ilin çox vaxtı aktivdir. Adıgeylərin və şapsuqların mədəniyyətinə olan marağın artamsı ilə əlaqədər əraziyə gələn turistlərin sayı çoxllamışdır.
- ↑ Кумахов М. А. Адыгская (черкесская) энциклопедия. — Москва: ФОНД им. Б. Х. Акбашева, 2006. — ISBN 5-99003-371-0.
- ↑ Ресурсы поверхностных вод СССР: Гидрологическая изученность. Т. 8. Северный Кавказ / под ред. Д. Д. Мордухай-Болтовского. — Л.: Гидрометеоиздат, 1964. — 309 с.
- ↑ Трофимов С.А. Путеводитель по Северо-Западному Кавказу.. — Абинск, 2006.
- ↑ В. Н. Ковешников. Очерки по топонимике Кубани. — Краснодар: Мир Кубани, 2006. — С. 9. — 249 с. — ISBN 5-00-000578-3.