Abakan çayı — Xakasiya ərazisindənn axan, Yenisey çayının sol qolunu təşkil edir. Çayın uzunluğu 327 km təşkil edir. Ümumi su toplayıcı hövzəsinin sahəsu 32000 km² təşkil edir.
| Abakan çayı | |
|---|---|
| xak. Ағбан | |
 rus. Енисе́й | |
| Ölkə |
 Rusiya
|
| Mənbəyi | Qərbi Sayan, Altay dağları |
| • Yüksəkliyi | 1959 m |
| Mənsəbi | Yenisey |
| • Yüksəkliyi | 243,6 m |
| Uzunluğu | 514 km |
| Su sərfi | 381 m³/s |
| Hövzəsinin sahəsi | 32000 km² |
|
Abakan Rusiyanın fiziki xəritəsində:
53°44′03″ şm. e. 91°29′55″ ş. u.
|
|
| [rus.] | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
.svg)
Axın
Abakan çayı Xaxasiya ərazisində mövcud olan səkkiz inzibati rayondan beşının ərazisindın axır: Askiz, Altaysk, Beysk, Taştıpsk, Usr-Abakan.
Abakan çayını əmələ gətirən ısas Çaylar olan Böyük Abakan və Kiçik Abakan çayları öz başlançıqlarını Qərbi Sayan və Altay dağlarından götürür. Çay Samoxval dağları önündə Krasnoyarsk su anbarına tökülür. Yixarı axarlarda çay dərin ensiz yataqla axır. Böyük Monok kəndi yaxınlığında yatağı birdən genişlənir. Butadan Minusinski novuna axır. Burada çay çoxlu qollara ayrılır. Çay əsasın qar və uağış suları ilə qidalanır. Su səthinin buz bağlaması noyabrın sonlarından aprelin sonlarına qədər davam edir. Abakan çayının Yeniseyə tökülyü hissədə Abakan şəhəri yerləşir. Üstəlik çay sahilində , , yeeləşir. İllik orta su sərfiyyatı 381 m³/s, Abaz rayonunda isə — 308mм³/s təşkil edir.
Abakan çayının orta aylıq axını (m³/s) Abaz məntəqəsində 1936 - 1999 illər üzrə statistikası.
Sahilləri
Sahilllərində yerləşən inzibati mərkəzlər , , və paytaxtı olan Abakan şəhəri yerləşir. Sahillərində müasir avtomagistral yerləşir. Abakan 150 km məsafədə dağ çayı xüsusiyyətlərini daşıyır. Çayın sol qolları əsasən Kuznes öndağlığında, sağ qolları isə Qərbi Sayan ərazisində formalaşır.
Qolları
(Mənsəbə olan məsafə)
(uzunluğu >50 km)
4 km:
53 km: (uzunluğu 162 km)
57 km:
70 km: (uzunluğu 71 km)
86 km: (uzunluğu 52 km)
102 km:
105 km: (uzunluğu 50 km)
116 km: (uzunluğu 124 km)
121 km: (uzunluğu 53 km)
148 km: (uzunluğu 136 km)
148 km: (uzunluğu 51 km)
162 km:
176 km:
181 km:
181 km:
190 km:
192 km: (uzunluğu 84 km)
201 km:
209 km:
215 km:
231 km: (uzunluğu 157 km)
251 km:
252 km:
257 km:
261 km:
268 km:
269 km:
269 km:
280 km:
288 km:
296 km:
301 km:
307 km:
314 km:
318 km:
318 km:
327 km: (Uzunluğu 117 km)
337 km:
351 km:
356 km:
364 km:
374 km:
389 km:
394 km:
399 km:
406 km:
413 km:
419 km:
431 km:
438 km:
442 km:
458 km:
460 km:
462 km:
481 km:
484 km: adsız
494 km:
495 km:
506 km:
İstinadlar
- ↑ АБАКАН // (rus.). Москва: Большая российская энциклопедия, 2004.
- ↑ . Государственный водный реестр. 2013-03-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-02-27.
- . 2016-03-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-11-11.