1932-ci ildə Azərbaycan Dövlət Elmi-Tədqiqat İnstitutunun bazasında müstəqil Dil, Ədəbiyyat və İncəsənət İnstitutu, 1936-cı ildə birləşmiş Ədəbiyyat və Dil İnstitutu yaradılmışdır. 1945-ci ildə müstəqil Dilçilik İnstitutu yaradılmışdır. 1951-ci ildə Dilçilik və Ədəbiyyat İnstitutları yenidən birləşdirilmişdir. 1969-cu ilin sentyabrından Dilçilik İnstitutu yenidən müstəqil fəaliyyətə başlamışdır. 1973-cü ildə Dilçilik İnstitutuna görkəmli Azərbaycan şairi İmadəddin Nəsiminin adı verilmişdir.

Azərbaycan dilinin qaynaqları və inkişaf tarixi, Azərbaycan dilinin başqa türk dilləri və qohum olmayan dillərlə müqaisəli-tipoloji tədqiqi, Azərbaycanda yaşayan azsaylı xalqların dillərinin öyrənilməsi, çeşidli lüğətlərin hazırlanması, elmi-texniki terminologiyanın linqvistik məsələləri, nəzəri, tətbiqi dilçilik və onomastika məsələləri.

• Yusif Mirbabayev (1945—1951)
• Ağamusa Axundov (1990—2011)
• Tofiq Hacıyev (2014—2015)
• Möhsün Nağısoylu (2015–2021)
• Nadir Məmmədli

• "Azərbaycan dili tarixi", (3 cilddə) fundamental monoqrafiyası;
• "Azərbaycan dilinin tarixi lüğəti", (2 cilddə);
• "Azərbaycan dialektoloji lüğəti", (2 cilddə);
• "Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti", (3 cilddə);
• "Azərbaycan ədəbi dilinin tarixi", (4 cilddə);
• "Türk dillərinin müqayisəli-tarixi leksikologiyası", (3 cilddə);
• "Azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğəti" kimi əsərlər nəşr edilmiş və çapa hazırlanmışdır.

• Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası

• 2009-02-06 at the Wayback Machine
• 2009-02-26 at the Wayback Machine