Əski-Saray (krımtat. Eski Saray, Köhnə saray) — keçmiş məscid, XIV əsrin krım-tatar arxitekturasının abidəsi, Krımda yerləşən ən qədimi məscidlərdən biri. Məscid Simferopol rayonunun Pioner kəndində yerləşir.
Əski-Saray | |
---|---|
krımtat. Eski Saray | |
44°52′53″ şm. e. 34°12′43″ ş. u. | |
Ölkə |
Rusiya Ukrayna |
Status | Ölkə əhəmiyyətli abidə |
Şəhər | Pioner |
Kateqoriya | Məscid |
Əhəmiyyəti | Ölkə əhəmiyyətli |
|
|
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Tarixi
Məscid Salqir çayının vadisində yerləşmişdir. Əski-Sarayın yox olmuş qəsəbəsinin yerində inşa edilmişdir. Əvvəllər burada məsciddən başqa, həmçinin zərbxana və saray (sonuncu adını qəsəbəyə vermişdir) fəaliyyət göstərirdi. Məscid Qızıl Orda ulusu zamanında dağılmışdır.
1923-cü ildə məscidi professor P. V. Nikolski tədqiq etdi. Onun yazılarına əsasən, o zaman məscidi günbəz bəzəyirdi. Həmin günbəz bizim dövrümüzə qədər gəlib çata bilməmişdir. Sovet vaxtında bir neçə dəfə məscidi bərpa etmək cəhdi göstərilmişdir. 1969-cu ildə abidənin ruinirovanizasiya və konservasiyası üzrə işlər görülmüşdür: çatların inyeksiyaları aradan qaldırılmış, bir sıra alt pəncərələrdə daş hörməsi qismən bərpa edilmişdir. Divarlar dəmir-beton qayışıyla bərkidilmişdir.
Arxitektura
Məscid iki kvadrat şəklində olan hissədən təşkil olunmuşdur: 12,7 m uzunluğu olan böyük və 6 m uzunluğu olan kiçik hissədən. Kiçik məscid təxmini olaraq, qadınlar üçün nəzərdə tutulurdu. Şimal-qərb tərəfindən — minarənin xarabalıqlarını görmək mümkündür. Məscidin divarları xırda dənəli qumdaşıdan hörülmüşdür. Divarlar kifayət qalındırırlar (125 santimetrə qədər). Konstruktiv və dekorativ elementlər əhəng daşı ilə yerinə yetirilmişdir. Şimal tərəfində yerləşmiş əsas giriş tağı qövs şəklində işlənilmişdir. Yan tərəflərdə mehrab şəklində olan taxçalar yerləşmişdir. Məscidin (şərqdən başqa) divarlarından hər biri 5 pəncərəyə malikdir: birinci səviyyədə 2 kvadrat, ikincidə 2 yarımdairəvi və üçüncü səviyyənin mərkəzi hissəsində yumru pəncərə.
İstinadlar
- . Крымский архитектурный портал. 2014-12-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-03-21.
- ↑ . cidct.org.ua. 2013-01-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-03-21.
- . crimeaz.ru. 2017-03-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-03-21.
Tarixçə
- Исаенко А. Путешествие к Эски-Сарайской мечети // Крымские известия. −2005. — № 35
- Крикун Е. В. Памятники крымскотатарской архитектуры. — Симферополь : Крымучпедгиз, 1998