Ərəb baharı

Ərəb ölkələrində etiraz dalğası — 2010-cu ilin dekabrından ərəb ölkələrində işsizlik, ərzaq qiymətlərinin yüksəlməsi, söz azadlığı, bürokratik əngəllər və aşağı həyat səviyyəsi ilə əlaqədar başlayan etiraz nümayişləridir. İlk qiyam 18 dekabrda Tunisdə başlamış və 1987-ci ildən hakimiyyətdə olan dövlət başçısı Zeynalabdin ben Əlinin ölkəni tərk etməsi və onun qurduğu siyasi sistemin çökməsi ilə nəticələnmişdir. Tunis İnqilabının qələbəsi digər ərəb ölkələrində — Misir, Yəmən, Əlcəzair və İordaniyada da nümayişlər dalğasına səbəb olmuşdur.

التورات العربية
Tarix 17 dekabr 2010-cu ildən
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar
Etiraz dalğasının əhatə etdiyi ölkələr

Zaman cədvəli

Siyahı

Ölkə Başlanğıc tarixi Etiraz növu Dəyişikliklər Ölü sayı Nəticəsi
  Tunis 18 dekabr 2010-cu il Məhəmməd Buəzizi özünü yandırması,
Ölkə miqyasında böyük etirazlar, dövlət binalarının tutulması 		 • Zeynalabdin ben Əli və Məhəmməd Qanuşi ölkəni tərk etdi

 • Hökumətə tabe olan polis qüvvələri dağıdıldı
 • adlanan iqtidar partiyası ləğv edildi
 • Siyasi məhbusların hamısı azad edildi

 223 Hökumət devrilmişdir
  Əlcəzair 28 dekabr 2010-cu il Büyük etirazlar, tətillər və xalq hərəkatı  • 19 illik fövqəladə vəziyyət ləğv edildi 8 Hakimiyyət devrilməsədə, ölkə daxilində mühüm dəyişikliklər yaşandı
  Livan 12 yanvar 2011-ci il Ümumi şəkildə başlanan etirazlar, polis ilə etirazçılar arasında silahlı qarşıdurma yaşandı 17 Kiçik miqyasda etirazlar baş verdi
  İordaniya 14 yanvar 2011-ci il Ümumi şəkildə başlanan etirazlar  • Kral Abdullah bin Əbdül Əziz, başnazir Rifai və nazirlər kabinetini istefaya göndərdi. 1 Hökumət yenilənmişdir
  Mavritaniya 17 yanvar 2011-ci il Ümumi şəkildə başlanan etirazlar 1 Kiçik miqyasda etirazlar baş verdi
  Sudan 17 yanvar 2011-ci il Ümumi şəkildə başlanan etirazlar  • Başnazir Omar al-Bəşir 2015-ci ildə keçiriləcək seçkilərdə namizəd olmayaçağını elan etdi. 1 Kiçik miqyasda etirazlar baş verdi
  Oman 17 yanvar 2011-ci il Ümumi şəkildə başlanan etirazlar  • Sultan Kabus bin Seyd maaşların 2 dəfə artırılmasına göstəriş verdi;

 • Bəzi nazirlər vəzifəsindən azad edildi;

 • Oman parlamentinin səalahiyyətləri artırıldı

 2–6 Hökumət yenilənmişdir
  Yəmən 18 yanvar 2011-ci il Ümumi şəkildə başlanan etirazlar qısa müddət ərzində genişləndi və etirazlar şiddətli qarşı-durmalarla əvəz olundu  • Hakim partiyadan olan bəzi millətvəkilləri istehfa etdi;

 • Prezident Əli Abdullah Saleh 23 may tarixində toxunulmazlıq veriləcəyi təqdirdə istehfa etməyə hazır olduğunu bəyan etdi

1.784-1.870 Hökumət yenilənmişdir
  Səudiyyə Ərəbistanı 21 yanvar 2011-ci il Kiçik etirazlar baş verdi və bir neçə gündən sonra etirazlar dayandırıldı  • Kral Abdullah tərəfindən bir sıra islahatlar keçirildi;
 2 Kiçik miqyasda etirazlar baş verdi
  Misir 25 yanvar 2011-ci il Ümumi şəkildə başlanan etirazlar qısa müddət ərzində genişləndi və etirazlar şiddətli qarşı-durmalarla əvəz olundu, nazirlik binaları etirazçıların nəzarətinə keçdi, Qahirə şəhərində yerləşən onlarla polis bölməsi yandırıldı  • Hüsnü Mübarək ve Əhməd Şəfiq istehfa etdi;

 • Silahlı qüvvələr nəzarəti ələ keçirdi;

 • Parlamentin fəaliyyətinə son qoyuldu və yeni seçkilərin keçirilməsinə qərar verildi;

 • Dövlət Təhlükəsizlik İdarəsinin fəaliyyəti dayandırıldı;

 • Hakim partiyanın fəaliyyəti qadağan edildi

 875 Hökumət devrilmişdir
  Suriya 26 yanvar 2011-ci il Ümumi şəkildə başlanan etirazlar və dövlət binalarına hücumların başlanması  • Siyasi məhbuslar azad edildi;
 • End of Emergency Law;

 • Bütün vilayət rəhbərləri işdən azad edildi;
 • Etirazlar yaşanan şəhərlərə silahlı müdaxilə edildi və etirazçıların üzərinə atəş açıldı;
 • Parlamentdə hakim partiyanı təmsil edən bəzi millətvəkilləri istehfa etdi;
 • Hökumətdə təmsil olunan bir çox yüksək rütbəli şəxs isehfa etdi

 5,600-7,100 Ölkə daxilində şiddətli döyüşlər davam edir
  Cibuti 28 yanvar 2011-ci il Ümumi şəkildə başlanan etirazlar, dövlət binaları zəbt edildi  • Müxalifət rəhbərləri həbs edildi

 • Beynəlxalq müşahidə qrupu ölkədən qovuldu

 2 Kiçik miqyasda etirazlar baş verdi
  Mərakeş 30 yanvar 2011-ci il Ümumi şəkildə başlanan etirazlar, mağazalar dağıdıldı  • Kral VI Məhəmməd xalqa bəzi iqtisadi imtiyazlar verdi;

 • Referendumun keçirilməsi barədə qərar qəbul edildi;
 • Rüşvətxorluğun qarşısını almaq üçün sərt qərarlar qəbul edildi və bir çox məmurlar işlərindən azad edildi

 7 Böyük miqyasda etirazlar baş verdi
  İraq 10 fevral 2011-ci il Ümumi şəkildə başlanan etirazlar, dövlət binalarına hücumlarla müşahidə olundu  • Başnazir Maliki növbəti seçkilərdə namizəd olmayaçağını elan etdi;

 • Vilayət rəhbərləri istehfa etdi

 35 Böyük miqyasda etirazlar baş verdi
  Bəhreyn 14 fevral 2011-ci il Qarşıdurmalarla müşahidə olunan etirazlar, dövlət binalarının zəbt olunması  • Kral Hamad ibn İsa iqtisadi yöndə islahatlar keçirdi;

 • Siyasi məhbusların hamısı azad edildi;

 • Bəzi nazirlər həbs edildi;

 51 Böyük miqyasda etirazlar baş verdi
  İran 14 fevral 2011-ci il Kiçik miqyaslı etirazlar qısa zamanda böyük miqyaslı etirazlara çevrildi  • Müxalifət rəhbərləri ölkəni qarışdırmaqda günahlandırılıb, həbs edildi 3 Böyük miqyasda etirazlar baş verdi
  Liviya 17 fevral 2011-ci il Ümumi şəkildə başlanan etirazların gözlənilmədən silah gücü ilə yatırılması, vətəndaş müharibəsinin başlanmasına səbəb oldu  • Müxalifət rəhbərləri ölkədə hakimiyyəti ələ keçirdilər

 • Xalq Şurası yaradıldı
 • NATO-ya məxsus hərbi təyyarələr Müəmmər əl-Qəzzafiyə tabe olan birləşmələri hava zərbələri ilə bir neçə günə zərərsizləşdirdi

 25,000–30,000


 • Liviyanın devrilmiş rəhbəri Müəmmər əl-Qəzzafi, anadan olduğu Sirt şəhərində kütlə tərəfindən linç edilərək öldürüldü

Hökumət devrilmişdir
  Küveyt 18 fevral 2011-ci il Ümumi şəkildə başlanan etirazlar, polis və Bədəvilər arasında silahlı qarşı-durma yaşandı  • Bir sıra dövlət məmurları istehfa etdi

Yaralananlar olsa da, heç kəs ölməmişdir

 Hökumət yenilənmişdir
  Qərbi Sahara 20 fevral 2011-ci il Ümumi şəkildə başlanan etirazlar 1 Kiçik miqyasda etirazlar baş verdi
Ümumi ölü sayı: 32.652-39.852+ (davam edir)

İstinadlar

  1. . BBC News. 17 January 2011. 12 October 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 22 February 2012.
  2. . . 9 March 2011. 30 September 2011 tarixində . İstifadə tarixi: 9 March 2011.
  3. . BBC News. 1 February 2011. 23 April 2011 tarixində . İstifadə tarixi: 22 February 2012.
  4. . CTV News. 27 February 2011. 28 February 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 February 2012.
  5. . Bloomberg L.P. 2011-02-24. 2021-03-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-02-25.
  6. . Al Jazeera English. 2011-09-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-02-23.
  7. . 2013-12-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2012-02-22.
  8. . 2011-01-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-01-29.
  9. . The Telegraph. 1 February 2011. 2 July 2012 tarixində . İstifadə tarixi: 22 February 2012.
  10. . 2012-07-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2012-02-22.
  11. By Mohamed Yahya Abdel Wedoud, For CNN. . Cnn.com. 2011-02-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-02-27.
  12. . 2012-05-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2012-02-22.
  13. 2011-02-21 at the Wayback Machine, AFP, 21 February 2011.
  14. . 2011-02-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-02-22.
  15. . En.news.maktoob.com. 2011-07-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-02-27.
  16. . gulfnews. 2015-11-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-02-27.
  17. . Khaleejtimes.com. 2011-02-27. 2015-01-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-03-06.
  18. (AFP) – 1 day ago. . Google.com. 2011-12-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-02-27.
  19. . Al Jazeera English. 2011-06-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-02-27.
  20. Al-Jazeera English. . 5 March 2011. 5 March 2011 tarixində . İstifadə tarixi: 5 March 2011.
  21. . 2013-12-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2012-02-22.
  22. Surk, Barbara. . Google.com. 2011-03-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-02-27.
  23. . Al Jazeera English. 2011-06-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-02-27.
  24. . BBC News. 2011-02-08. 2015-11-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-02-27.
  25. 2011-04-05 at the Wayback Machine, Al Jazeera, 23 February 2011.
  26. killed in the protests 2011-08-23 at the Wayback Machine and 150 killed in the ammo dump explosion 2013-05-23 at the Wayback Machine
  27. . Voice of America. 23 February 2011. 9 March 2011 tarixində . İstifadə tarixi: 23 February 2011.
  28. . . 28 February 2011. 2 March 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 February 2011.
  29. . Forexyard.com. 2012-11-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-03-05.
  30. 2011-02-15 at the Wayback Machine, The Wall Street Journal, 11 February 2011.
  31. Reuters. . Haaretz. 2010-11-29. 2011-02-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-02-24.
  32. . Al Jazeera. 15 Mar 2011. 16 March 2011 tarixində . İstifadə tarixi: 15 March 2011.
  33. Egypt dissolves former ruling party 2011-04-19 at the Wayback Machine
  34. . 20 April 2011. 20 April 2011 tarixində . İstifadə tarixi: 20 April 2011.
  35. . BBC News. 2014-09-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-03-08.
  36. . Reuters. 2015-10-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-03-08.
  37. . Al Bawaba. 2011-03-23. 2015-09-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-03-24.
  38. . Al Jazeera. 2011-04-08. 2011-10-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-04-24.
  39. . bbc.co.uk. 2011. 2011-04-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-04-25.
  40. . BBC News. 2015-04-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-04-23.
  41. . 29 March 2011. 15 April 2011 tarixində . İstifadə tarixi: 22 February 2012.
  42. . 2 May 2011 tarixində . İstifadə tarixi: 28 April 2011.
  43. . 2011-05-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-02-22.
  44. . 2011-03-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-02-22.
  45. Abend, Lisa. . TIME. 2011-06-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-02-23.
  46. 2011-04-26 at the Wayback Machine, The Wall Street Journal, 20 February 2011.
  47. 2011-02-23 at the Wayback Machine, Middle East Online, 22 February 2011;
  48. . 2011-03-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2012-02-22.
  49. . 2011-04-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-04-30.
  50. . 2011-02-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-02-22.
  51. . 2011-07-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2012-02-22.
  52. 2015-09-24 at the Wayback Machine, Reuters, 19 February 2011.
  53. 2011-02-09 at the Wayback Machine, msnbc.com, 5 February 2001.
  54. 2011-03-04 at the Wayback Machine, The Gulf Today, 27 February 2011.
  55. McCrummen, Stephanie. . The Washington Post. 26 February 2011. 29 June 2011 tarixində . İstifadə tarixi: 22 February 2012.
  56. 2011-02-16 at the Wayback Machine, Reuters, 11 February 2011.
  57. , Monsters and Critics, 22 February 2011.
  58. 2011-03-01 at the Wayback Machine, Press TV, 26 February 2011.
  59. 31 protestors killed, 2011-04-18 at the Wayback Machine four policemen killed, 2011-08-15 at the Wayback Machine 1 Saudi soldier killed, 2011-03-20 at the Wayback Machine total of 36 people reported killed
  60. . The Guardian. 14 February 2011. 15 February 2011 tarixində . İstifadə tarixi: 14 February 2011.
  61. Farnaz Fassihi. . . February 21, 2011. February 22, 2011 tarixində . İstifadə tarixi: February 21, 2011.
  62. Farangis Najibullah. . Radio Free Europe/Radio Liberty. February 22, 2011. March 3, 2016 tarixində . İstifadə tarixi: February 22, 2011.
  63. . Haaretz. 20 February 2011. 22 February 2011 tarixində . İstifadə tarixi: 22 February 2012.
  64. . Los Angeles Times. 23 February 2011. 24 February 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 February 2012.
  65. . Los Angele Times. 23 February 2011. 24 February 2011 tarixində . İstifadə tarixi: 22 February 2012.
  66. . World Bulletin. 27 February 2011. 24 July 2011 tarixində . İstifadə tarixi: 22 February 2012.
  67. . 6 March 2011. 22 August 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 March 2011.
  68. . BBC News. 20 March 2011 tarixində . İstifadə tarixi: 19 March 2011.
  69. . . . 2 March 2011. 10 March 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 March 2011.
  70. . Al Jazeera English. 19 April 2011. 13 May 2011 tarixində . İstifadə tarixi: 25 April 2011.
  71. . Al Jazeera. 19 April 2011. 13 May 2011 tarixində . İstifadə tarixi: 23 April 2011.
  72. . Forbes. 27 April 2011. 1 May 2011 tarixində . İstifadə tarixi: 28 April 2011.
  73. . CNN. 31 March 2011. 2012-01-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-02-22.
  74. . MSN. 2011-02-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2012-02-22.
  75. . 2013-05-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-02-27.
  76. . Europapress.es. 20 February 2011. 19 March 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 22 February 2012.
  77. 2011-03-09 at the Wayback Machine Afrol News, 5 March 2011
  78. . 2011-06-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2012-02-22.

Xarici keçidlər

Mənbə — ""

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023