Əsas məqalə: Əli və Nino

Heykəlin müəllifi olan heykəltaraş Tamar Kvesitadze əsəri yaradərkən Qurban Səidin azərbaycanlı gənclə gürcü qızı arasındakı sevgidən bəhs edən "Əli və Nino" romanından ilhamlandığını, bu iki gəncin əbədi sevgisi üçün abidə ucaltmaq istədiyini bildirib.

Əli və Nino romanı ilk dəfə 1937-ci ildə Vyanada, alman dilində E. P. Tal Verlaq tərəfindən nəşr edilib və indiyədək dünyanın 33 dilinə tərcümə olunub. Əsərin ilk nəşrində müəllif kimi Qurban Səid göstərilmişdir. Rəsmi sənədlərə əsasən Qurban Səid avstriyalı baronessa Elfrida fon Ehrenfelsin təxəllüsüdür. Buna görə də uzun illər əsərin həqiqi müəllifi Elfrida fon Ehrenfels hesab olunurdu. Lakin, amerikalı şərqşünas Tom Rayz əsərin əslən Azərbaycandan olan yəhudi mənşəli yazıçı məxsus olduğunu, baronessa Elfrida fon Ehrenfelsin isə yalnız onun məşuqəsi olmasını sübut edə bilmişdi. Bu sübut ciddi sənədlər və arqumentlərlə müşayiət olunduğu üçün dünyada qəbul olunmuş əsas variant hesab olunur. Əsər üzərində uzun müddət araşdırma aparmış tədqiqatçı Betti Bleyer və başqaları onun müəllifliyini dana bilməsələr də, L. Nissembaumun əsərin ilkin variantını Y. V. Çəmənzəminlidən əldə etdiyini iddia etmişlər.

Heykəlin açılışı 14 oktyabr, 2010-cu ildə baş tutmuşdur. Mixeil Saakaşvili heykəlin açılışında çıxış edərək abidənin "gürcü və Azərbaycan xalqlarının dostluq rəmzi" və adi bir heykəl olmayıb, böyük tarixi əhəmiyyətə malik abidə olduğunu vurğulayıb:

"Azərbaycanın zadəgan ailələrindən birinin nümayəndəsi olan və bolşeviklərin Azərbaycanı işğalı etməsi zamanı öldürülən Əli xan Şirvanşir və zadəgan gürcü ailəsindən olan, Nino Çavçavadzenin nəslindən gələn Nino Gipiani arasındakı sevgi, yalnız gözəl dram deyil. Bu sevgi və onların taleyi Qafqazın keçmişini, bu gününü və gələcək taleyini də əks etdirir. Fərqli mənşələrinə və dini inanclarına baxmayaraq sevgi bu gəncləri birləşdirir və bu sevgi onların azadlığı olur. Kitabın sonu faciəvidir. Bildiyiniz kimi, Əli romanın sonunda Azərbaycanı işğal edən bolşeviklər tərəfindən öldürülür. Əlinin dostu İlyas bəy onun Gəncənin ruslardan müdafiəsi zamanı öldürüldüyünü və Cümə məscidinin həyətində dəfn edildiyini yazır. Əlinin ölümü ilə, bizim respublikamız da ölür. Bəs bu gün biz neynəməliyik, xanımlar və cənablar, biz "Əli və Nino"nu yenidən yaza bilərik. Biz faciəvi keçmişimizi birlikdə xoşbəxt gələcəyimizə dəyişə bilərik. Biz bunu bacararıq və biz elə etməliyik ki, bizim Əli və Ninolarımızın sevgisi bu gün xarici işğalçılar tərəfindən faciəvi sonluğa çatdırılmasın. Biz bunu bacararıq və biz ellə etməliyik ki, bu günün Əli və Ninoları azad və xoşbəxt yaşasınlar, uğurlu ölkələrin vətəndaşı kimi öz sevgilərindən zövq alsın, müharibələrdən və intriqalardan uzaq olsunlar."

Yalan iddia

2012-ci ildə Batumidə daha bir "Əli və Nino" heykəlinin ucaldılacağı və bu heykəlin erotik məzmun daşıyacağı ilə bağlı informasiyalar yayıldı, hətta sosial şəbəkələrdə heykəlin şəkilləri də yayımlandı. Daha sonra isə ucaldılması planlaşdırılan heykəlin erməni heykəltaraşın əsəri olduğu bildirildi. Lakin Batumi Şəhər Meriyasından verilən rəsmi açıqlamada bu iddianın yalan olduğu təsdiqləndi.

Demontaj

26 avqust 2015-ci ildə yerli Gürcüstan hakimiyyəti abidəni dalğalardan qorumaq üçün başqa bir yerə köçürməyə çalışarkən heykəllərdən birini qaldıran kranın trosunun qırılması nəticəsinə heykəl (Nino heykəli) yerə düşərək dağılıb. 12 sentyabr 2015-ci ildə əvvəlki yerindən 50 metr aralıda quraşdırılmış heykəlin yenidən açılışı olub. Köçürülmə zamanı yerə düşərək dağılmış Nino heykəli yenidən bərpa olunub.

Kompleks hərəkət edən iki insan heykəlindən ibarətdir. Bütün konstruksiya metaldan ibarətdir. Abidənin hündürlüyü 7 metrdir (platformasız). Bir-birindən aralı olan metal konstruksiyalı qadın və kişi heykəli hər 8–10 dəqiqədən bir birləşir. Heykəllər spiralvari quruluş sayəsində asanlıqla qovuşaraq bir tam əmələ gətirirlər.

Hazır heykəliun bulvarda quraşdırılması üçün 10 ay lazım olub. Batumidə quraşdırılmamışdan əvvəl isə heykəl Londonda sərgilənib. 7 ton çəkisi olan heykəlin hazırlanması 5 milyon ABŞ dollarına başa gəlib.

Heykəllər hər gün səhər saat yeddidə hərəkətə başlayır və on dəqiqədən bir qovuşurlar. Gecələr isə, heykəllər, xüsusi olaraq quraşdırılmış vasitələrlə işıqlandırılır və bütün proses kompüter texnologiyalarının köməyi ilə idarə olunur.

• Batumi