Ələkbər bəy Xasməmmədov - Haqqinda Melumat

Ələkbər bəy Xasməmmədov
Ələkbər bəy Xasməmmədov
	Ələkbər bəy Hacıbaba bəy oğlu Xasməmmədov
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	1870
Doğum yeri	Yelizavetpol, Yelizavetpol quberniyası, Rusiya imperiyası;
Vəfat tarixi	1925
Vəfat yeri	Bakı, Bakı qəzası, Azərbaycan SSR, ZSFSR, SSRİ;
Partiya	Difai Partiyası,; Qeyrət Partiyası,; İttifaqi-əl-Müslimin (1905–1907);

Ələkbər bəy Hacıbaba bəy oğlu Xasməmmədov (1870, Yelizavetpol – 1925, Bakı) — ictimai, siyasi xadimi, hüquqşünas. Gəncə şəhər Dumasının, Gəncə Müsəlman Xeyriyyə Cəmiyyətinin, Gəncə Müsəlman Milli Komitəsinin, Difai Partiyasının Mərkəzi Komitəsinin üzvü, Qeyrət partiyasının qurucularından biri.

Azərbaycan Cümhuriyyəti qurulduqdan sonra Mart soyqırımını araşdırmaq üçün hökumətin qərarı ilə yaradılmış Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının sədri daha sonra isə Azərbaycan Məhkəmə Palatasının böyük sədri vəzifələrini icra edib.

Həyatı

Ələkbər bəy Hacıbaba bəy oğlu Xasməmmədov 1870-ci ildə Gəncədə anadan olub.Moskvada hüquq təhsili alıb. Gəncə şəhər Dumasının, Gəncə Müsəlman Xeyriyyə Cəmiyyətinin və onun təftiş komissiyasının üzvü olub.

1905-ci ilin yayında Qafqazda yerli idarəetmə orqanlarının təşkili ilə bağlı yaradılan üç nəfərdən ibarət heyətin (Əlimərdan bəy Topçubaşov və Adil xan Ziyadxanovla birlikdə) üzvü seçilib. Bu heyət Gəncə bələdiyyə seçkilərinin nəticələrini təsdiq etdirməli, müsəlmanların yerli idarə orqanlarına seçilməsindəki hüquqi məhdudiyyətlər aradan qaldırılmayınca yeni seçkilərin dayandırılması üçün müvafiq Rusiya orqanları qarşısında məsələ qaldırmalı idi. Ələkbər bəy 1905-ci ildə Gəncədə yaradılmış Qeyrət partiyasının qurucularından biri olub.

1906-cı il fevralın 20-də Azərbaycanlı və erməni nümayəndələrinin Tiflisdə keçirilən "barışdırıcı qurultayında" Gəncə qəzasını Adil xan Ziyadxanla birgə Ələkbər bəy Xasməmmədov da təmsil edib. 1906-cı ildə qurulmuş Difai Partiyasının Mərkəzi Komitəsinin üzvü olub.

Fevral inqilabından sonra Gəncədə qurulmuş Müsəlman Milli Komitəsinin 14 üzvündən biri olub.

Azərbaycan Cümhuriyyəti yaradıldıqdan sonra 1918-ci il iyulun 15-də Mart soyqırımını araşdırmaq üçün hökumətin qərarı ilə yaradılmış Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının sədri təyin olunub. Onun rəhbərliyi ilə, 1919-cu ilin noyabrın 1-ə qədər Azərbaycan Cümhuriyyəti ərazisində türk-müsəlman əhaliyə qarşı ermənilərin törətdikləri soyqırımlar haqqında ümumilikdə 36 cilddən-3500 vərəqdən ibarət istintaq materialları toplanıb. 1919-cu ildə vəkil Ələkbər bəy Xasməmmədov Azərbaycan Məhkəmə Palatasının böyük sədri təyin edilib.

Zəngəzur qəzasından parlament üzvlüyünə seçilib və sənədləri etibarnamə komissiyasına təqdim olunub. Lakin daha sonra İstintaq məhkəməsinin sədri təyin olunduğu üçün parlamentin 1919-cu il martın 10-da baş tutmuş iyirmi birinci iclasında Ələkbər bəy Xasməmmədovun dövlət qulluğuna qəbul olunması səbəbi ilə martın əvvəlindən üzvlükdən xaric olunduğu elan olunub.

Aprel işğalından sonra, 1925-ci ildə həbs olunaraq güllələnib.

İstinadlar

↑ Əliyarlı, İltifat; Behbudov, Tahir. (az.). Bakı: Mütərcim. 2013. 54. 2023-11-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-11-14.
. 2018-05-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-04-27.
↑ . www.1918pogroms.com. 2023-05-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-06-28.
↑ (PDF) (az.). Gəncə: Elm nəşriyyatı. 2018. 153. 2022-12-19 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2024-05-29.
Bağırova, İradə. (PDF) (rus). Bakı: Elm nəşriyyatı. 1997. 88. ISBN 5-8066-0767-4. 2019-07-13 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2024-06-28.
(PDF) (az.). II. Bakı: Lider nəşriyyat. 2005. səh. 151. ISBN 9952-417-44-4. 2015-10-18 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-12-05.
(PDF) (az.). II. Bakı: Lider nəşriyyat. 2005. səh. 471. ISBN 9952-417-44-4. 2015-10-18 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-12-05.
Bağırova, İradə. (PDF) (rus). Bakı: Elm nəşriyyatı. 1997. 91. ISBN 5-8066-0767-4. 2019-07-13 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2024-06-28.
(PDF) (az.). I. Bakı: Lider nəşriyyat. 2004. səh. 331. ISBN 9952-417-14-2. 2022-03-06 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-12-05.
Yaqublu, Nəsiman. (PDF) (az.). Bakı: Nurlar. 2018. 77. ISBN 978-9952-507-96-6. 2021-04-11 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2024-05-29.
Əliyarlı, İltifat; Behbudov, Tahir. (az.). Bakı: Mütərcim. 2013. 319. 2023-11-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-11-14.
(PDF) (az.). Gəncə: Elm nəşriyyatı. 2018. 53. 2022-12-19 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2024-05-29.
(PDF) (rus). Bakı: Nağıl evi. 2011. 232. ISBN 978995221073-6. 2021-01-31 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2024-05-14.
. Quba Soyqırımı Memorial Kompleksi (az.). 2020-03-13. 2024-06-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-06-27.
Paşayev, Ataxan. . milliarxiv.gov.az. 2018-04-06. 2024-06-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-06-27.
(PDF) (az.). I. Bakı: Lider nəşriyyat. 2004. səh. 186. ISBN 9952-417-14-2. 2022-03-06 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-12-05.
Dəmirov, Mehman. (az.). Bakı: Azərnəşr. 1997. 49. ISBN 5-552-01756-7. 2024-06-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-06-28.
(PDF) (rus). Bakı: Nağıl evi. 2011. 316. ISBN 978995221073-6. 2021-01-31 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2024-05-14.
(az.). I. Bakı: Azərbaycan nəşriyyatı. 1998. 158. 2024-05-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-05-29.
Rustamova-Tohidi Solmaz Ali kizi. "1918. Azerbaijani Massacres in photos and documents". Baku, 2012, 208 pag., pag. 20. ISBN 978-9952-8072-0-2

[:1-1] Əliyarlı, İltifat; Behbudov, Tahir. (az.). Bakı: Mütərcim. 2013. 54. 2023-11-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-11-14.

[2] . 2018-05-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-04-27.

[:2-3] . www.1918pogroms.com. 2023-05-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-06-28.

[:332-4] (PDF) (az.). Gəncə: Elm nəşriyyatı. 2018. 153. 2022-12-19 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2024-05-29.

[5] Bağırova, İradə. (PDF) (rus). Bakı: Elm nəşriyyatı. 1997. 88. ISBN 5-8066-0767-4. 2019-07-13 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2024-06-28.

[:5-6] (PDF) (az.). II. Bakı: Lider nəşriyyat. 2005. səh. 151. ISBN 9952-417-44-4. 2015-10-18 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-12-05.

[:52-7] (PDF) (az.). II. Bakı: Lider nəşriyyat. 2005. səh. 471. ISBN 9952-417-44-4. 2015-10-18 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-12-05.

[8] Bağırova, İradə. (PDF) (rus). Bakı: Elm nəşriyyatı. 1997. 91. ISBN 5-8066-0767-4. 2019-07-13 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2024-06-28.

[9] (PDF) (az.). I. Bakı: Lider nəşriyyat. 2004. səh. 331. ISBN 9952-417-14-2. 2022-03-06 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-12-05.

[:0-10] Yaqublu, Nəsiman. (PDF) (az.). Bakı: Nurlar. 2018. 77. ISBN 978-9952-507-96-6. 2021-04-11 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2024-05-29.

[11] Əliyarlı, İltifat; Behbudov, Tahir. (az.). Bakı: Mütərcim. 2013. 319. 2023-11-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-11-14.

[:33-12] (PDF) (az.). Gəncə: Elm nəşriyyatı. 2018. 53. 2022-12-19 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2024-05-29.

[13] (PDF) (rus). Bakı: Nağıl evi. 2011. 232. ISBN 978995221073-6. 2021-01-31 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2024-05-14.

[14] . Quba Soyqırımı Memorial Kompleksi (az.). 2020-03-13. 2024-06-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-06-27.

[15] Paşayev, Ataxan. . milliarxiv.gov.az. 2018-04-06. 2024-06-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-06-27.

[16] (PDF) (az.). I. Bakı: Lider nəşriyyat. 2004. səh. 186. ISBN 9952-417-14-2. 2022-03-06 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-12-05.

[17] Dəmirov, Mehman. (az.). Bakı: Azərnəşr. 1997. 49. ISBN 5-552-01756-7. 2024-06-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-06-28.

[18] (PDF) (rus). Bakı: Nağıl evi. 2011. 316. ISBN 978995221073-6. 2021-01-31 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2024-05-14.

[19] (az.). I. Bakı: Azərbaycan nəşriyyatı. 1998. 158. 2024-05-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-05-29.

[20] Rustamova-Tohidi Solmaz Ali kizi. "1918. Azerbaijani Massacres in photos and documents". Baku, 2012, 208 pag., pag. 20. ISBN 978-9952-8072-0-2