Əhatə olunan faiz arbitrajı (ing. Covered Interest Arbitrage, CIA) — maliyyə bazarlarında faiz dərəcələrinin və valyuta məzənnələrinin uyğunsuzluğundan istifadə edərək risksiz qazanc əldə etmə strategiyasıdır. Strategiya, faiz fərqlərini valyuta məzənnələri ilə əlaqələndirərək investorların iki fərqli ölkənin maliyyə bazarları arasında gəlir əldə etmələrinə imkan verir.
Əhatə olunan faiz arbitrajı risksiz gəlir imkanları təklif etsə də, bazarların qloballaşması və səmərəliliyi bu imkanı məhdudlaşdırır. Lakin hələ də maliyyə nəzəriyyəsində və beynəlxalq maliyyə strategiyalarında mühüm yer tutur.
Əsas prinsip
Əhatə olunan faiz arbitrajı iki əsas komponentə əsaslanır:
- Faiz fərqləri — iki ölkənin faiz dərəcələri arasında mövcud olan fərq.
- Valyuta məzənnəsi — mövcud spot məzənnə və forvard məzənnəsi.
İnvestorlar, aşağı faiz dərəcəsinə malik olan bir valyutada borclanaraq, həmin məbləği daha yüksək faiz dərəcəsinə malik olan başqa bir valyutaya çevirirlər. Eyni zamanda, gələcəkdə valyuta məzənnəsi riskini aradan qaldırmaq üçün forvard müqaviləsi ilə mövqelərini "əhatə edirlər".
Mexanizmi
- Addım 1: Borclanma — aşağı faizli ölkənin valyutasında borc alınır.
- Addım 2: Valyuta mübadiləsi — alınan məbləğ yüksək faizli ölkənin valyutasına spot məzənnə ilə çevrilir.
- Addım 3: Yatırımlar — yüksək faizli ölkədə əldə edilən valyuta həmin ölkənin maliyyə bazarında yatırılır.
- Addım 4: Forvard müqaviləsi — yüksək faizli ölkədəki gəlir, valyuta məzənnəsi riskini minimuma endirmək üçün forvard məzənnəsi ilə əvvəlki valyutaya çevrilməsi üçün müqavilə bağlanır.
- Addım 5: Gəlirin əldə edilməsi — müddət sonunda, yatırılan məbləğ və gəlir forvard məzənnəsi ilə ilkin valyutaya çevrilir və borc qaytarılır. Qalan məbləğ arbitraj gəliridir.
Riyazi formula
Arbitraj gəlirini hesablamaq üçün əsas bərabərlik:
Burada:
- 𝑖d — daxili ölkənin faiz dərəcəsi,
- 𝑖𝑓 — xarici ölkənin faiz dərəcəsi,
- 𝐹 — forvard məzənnəsi (ilkin valyutaya qarşı gələcəkdəki məzənnə),
- 𝑆 — mövcud spot məzənnə.
Əgər bu bərabərlik pozulursa, faiz arbitrajı imkanı yaranır.
Əhatə olunmamış faiz arbitrajı ilə fərqi
Əhatə olunmuş faiz arbitrajı forvard müqaviləsi ilə riskin aradan qaldırılmasını nəzərdə tutur. Əhatə olunmamış faiz arbitrajında isə valyuta məzənnələrindəki dəyişikliklərdən yaranan risk qəbul edilir, yəni gəlir dəyişkən olur.
İstinadlar
- Madura, Jeff. International Financial Management: Abridged 8th Edition. Mason, OH: Thomson South-Western. 2007. ISBN 978-0-324-36563-4.
- Batten, Jonathan A.; Szilagyi, Peter G. "Covered interest parity arbitrage and temporal long-term dependence between the US dollar and the Yen". Physica A: Statistical Mechanics and Its Applications. 376 (1). 2007: 409–421. Bibcode:. doi:.
- Moffett, Michael H.; Stonehill, Arthur I.; Eiteman, David K. Fundamentals of Multinational Finance, 3rd Edition. Boston, MA: Addison-Wesley. 2009. ISBN 978-0-321-54164-2.
- Pilbeam, Keith. International Finance, 3rd Edition. New York, NY: Palgrave Macmillan. 2006. ISBN 978-1-4039-4837-3.
- Carbaugh, Robert J. International Economics, 10th Edition. Mason, OH: Thomson South-Western. 2005. ISBN 978-0-324-52724-7.
- Dunn, Robert M. Jr.; Mutti, John H. . New York, NY: Routledge. 2004. ISBN 978-0-415-31154-0.
- Frenkel, Jacob A.; Levich, Richard M. "Covered interest arbitrage in the 1970's". Economics Letters. 8 (3). 1981: 267–274. doi:.
- Fong, Wai-Ming; Valente, Giorgio; Fung, Joseph K.W. "Covered interest arbitrage profits: The role of liquidity and credit risk". Journal of Banking & Finance. 34 (5). 2010: 1098–1107. doi:.