Əhəmənilər imperiyası — e.ə. VI əsrin ortalarından e.ə. 330-cu ilədək Yaxın və Orta Şərqin bir çox ölkəsini hakimiyyəti altında birləşdirən qədim İran dövləti.
| İmperiya | |||||
| Əhəmənilər dövləti | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Hakhâmaneshiyân | |||||
|
|||||
.svg) Əhəmənilər İmperiyasının sahib olduğu ən geniş sərhədlər |
|||||
|
|
|||||
| Paytaxt | Babil, Pasarqad, Ekbatan, Susa, Persepolis (rəsmi) | ||||
| i | Elam dili, Misir dili, qədim yunan dili, Midiya dili, şumer dili, Akkad dili, erməni dili | ||||
| Rəsmi dilləri |
Arami (rəsmi, linqva franka), qədim fars (rəsmi), akkad dili, elam dili, yunan, Midiya dili və s. |
||||
| Dövlət dini |
Zərdüştilik (rəsmi) Mesopotamiya dini, iudaizm, vedizm, Misir dini, yunan dini və s. |
||||
| Ərazisi | 8.000.000 km² | ||||
| Əhalisi | 50 000 000 nəfər | ||||
| İdarəetmə forması | Monarxiya | ||||
| Sülalə | Əhəmənilər | ||||
| Davamiyyət | |||||
 İran
 Türkmənistan |
|||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
E.ə. 550-ci ildə sonuncu Midiya hökmdarı Astiaq üzərində qələbə çalmış İran şahı tərəfindən yaradılmışdır.
Əhəmənilər (Haxamanişilər) qədim İran hökmdarları sülaləsi idi. Nümayəndələri: II Böyük Kir, II Kambiz, I Dara, I Kserks, I Artakserks, II Kserks, Soqdian və ya Sekudian, II Dara, III Artakserks, Arses, III Dara.
Əhəmənilər imperiyası III Daranın hakimiyyəti dövründə Makedoniyalı İskəndərin Şərqə yürüşü nəticəsində e.ə. 330-cu ildə süqut etdi.
Tarix
E.ə 558-ci ildə İran tayfaları ittifaqına başçılıq etmişdir. Bu ittifaqın başçılığı altında e.ə 553-cü ildə dövlətinə qarşı üsyan baş verdi. Üsyanın mərkəzi Parsua (Fars) vilayəti idi. Midiya hökmdarı Astiaq Parsuadakı qiyamın qarşısını ala bilmədi. Nəticədə e.ə. 553-550-ci illərdə baş verdi. Bəzi Midiya əyanları II Kirin ətrafına yığıldı. Beləliklə,Midiya süqut etdi. Torpaqlarında Əhəməni dövləti yarandı.
Qavqamela döyüşü
Misirin fəthindən sonra Əhəmənilərlə yenidən müharibəni davam etdirən İsgəndər e.ə 331-ci ildə həlledici döyüş olan Qavqamela döyüşündə III Daranın qoşunlarına qalib gəldi.III Dara ölkənin şərqinə qaçdı.E.ə 330-cu ildə III Dara özünün Baktriya satrapı Bess tərəfindən öldürüldü.Beləliklə, İsgəndərin Şərqə yürüşü nəticəsində Əhəməni imperiyası süqut etdi.
İstinadlar
- ↑ .
- Әһәмәниләр дөвләти // Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [ 10 ҹилддә]. IV ҹилд: Елдәҝәз— Итабира. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1980. С. 253.