Ədalətli rəftar (ing. Fair Dealing) — termini əsasən müəllif hüquqları qanunlarında istifadə olunur və əsərin müəllif hüquqları ilə qorunan hissələrindən məhdud, ədalətli şəkildə istifadəni tənzimləyir. Termin, müəllif hüquqlarının pozulmadan əsərin müəyyən hissələrinin istifadə olunmasına imkan yaradır. Ədalətli rəftar xüsusilə təhsil, tədqiqat, xəbər yayımı və tənqid məqsədləri ilə bağlıdır.
Müəyyən bir istifadə "ədalətli" hesab edilə bilmək üçün bir neçə əsas meyar nəzərə alınır:
- İstifadənin məqsədi — əgər istifadə tədqiqat, təhlil, xəbər yayımı və ya tədris məqsədi daşıyırsa, bu, ədalətli rəftar hesab oluna bilər.
- Əsərin məzmunu — məhsul ictimaiyyət üçün geniş şəkildə əlçatan olan materiallar üzərində ədalətli rəftar prinsipi daha geniş tətbiq edilə bilər.
- İstifadənin miqyası — əsərin çox kiçik bir hissəsinin istifadəsi ədalətli sayıla bilər, lakin əsərin tam surətinin çıxarılması adətən bu prinsiplə uyğun gəlmir.
- İstifadənin təsiri — əsərin kommersiya dəyərinə və ya müəllifin gəlirlərinə mənfi təsir etməməsi də vacib şərtdir. Əgər istifadə əsərin bazardakı satışlarına və ya müəllifin gəlirlərinə zərər verirsə, bu, ədalətli rəftar sayılmaya bilər.
Beləliklə, "ədalətli rəftar" müəllif hüquqları qanununda balans yaradan bir vasitədir və istifadəçilərə, müəllifin icazəsi olmadan da müəyyən şərtlər daxilində əsərdən yararlanmağa imkan verir.
İstinadlar
- . AustLII. 2012-12-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2012-12-09.
- . AustLII. 2019-07-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2012-12-09.
- . AustLII. 2019-07-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2012-12-09.
- . AustLII. 2019-07-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2012-12-09.
- (PDF). infojustice.org. American University Program on Information Justice and Intellectual Property. 2018-11-13 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2024-10-16.
- . . 16 June 2016. 20 February 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 March 2017.
- Martin, Peter. . . 2016-12-15. 2016-12-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-02-06.
- (PDF). www.ag.gov.au. 18 September 2007 tarixində (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 January 2022.
- . AustLII. 2013-01-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2012-12-09.
Xarici keçidlər
- 2003-06-27 at the Wayback Machine
- (PDF file, 111 ).
- (PDF, 26 KB).
- 2011-01-05 at the Wayback Machine
- (PDF file)
- Relevant sections of New Zealand's Copyright Act 1994 ([daimi ölü keçid] and [daimi ölü keçid])