Şinya Yamanaka 4 sentyabr 1962-ci ildə Yaponiyanın Hiqaşiosaka şəhərində anadan olmuşdur. Onun valideynlərinin tikiş maşınlarının ehtiyat hissələrini istehsal edən kiçik bir zavodu var idi. Onlar övladlarının da bu ailə biznesi ilə məşğul olmasını istəmirdi; Şinyanın həkim olmasını arzu edirdilər.

Uşaq vaxtdi cüdo ilə məşgul olması onda ciddi travmalar yaradırdı. Şinya vaxtının böyük hissəsini ortopedik mərkəzdə keçirirdi. O, düz 10 dəfə sümük əzələlərini qırmışdı. Bütün bunlar Şinyanın gələcək karyerasına təsir göstərmişdir.

Məktəbi bitirib attestatını aldıqdan sonra, 1980-ci ildə Kobe Universitetinə qəbul oldu. Təhsil aldığı müddətdə məhkəmə-tibbi ekspertizasının laboratoriyasında 3 aylıq təcrübə keçdi. Burada o, spektrometiriadan istifadə edərək insanlarda alkaqol metobolizmasını tədqiq etdi. 8 illik təhsildən sora magistr, 6 il sonra isə, tibb üzrə doktor dərəcəsini aldı. Doktor dərəcəsi aldıqdan sonra San-Fransiskoya gələrək, 1993-cü ildən 1996-cı ilə kimi ürək-damar xəstəlikləri üzrə Qladston İnstitutunda işləməyə başladı. Burada o, siçanların köməyi ilə s-Mus genini tədqiq etməyə başladı.

Yamanaka 1996-cı ildə Yaponiyaya qayıdaraq tibb məktəbində dosent vəzifəsində çalışdı. 1999-cu ildə Narada yerləşən Elm və Texnalogiyalar İnstutuna professor təyin olundu. Yamanaka Narada embrional kök hüceyrələrin xüsusiyyətlərini tədqiq etməyə başladı.

2005-ci ildən Yamanaka Kiotoda Tibb Elmləri İnstutunda prafessor olaraq çalışır, burada o, somatik hüceyrələrdə ilk dəfə eksperimentlər edib. Yamanaka burada dünyada ilk dəfə olaraq siçanın və insanın embrional kök hüceyrəsini əldəedə bildi.

2012-ci ildə Şinya Yamanaka britaniyalı Con Qurdonla birlikdə biologiyanın inkişafı və induksiya olunmuş kök hüceyrələrinin əldə edilməsi və inkişafına görə, Tibb və Fizilogiya üzrə Nobel mükafatına layiq görülüb.

Qeyd edək ki, Şinya Yamanaka və Con Qurdon Nobel mükafatını toxuma hüceyrələri sahəsində əldə etdikləri "inqilabi kəşflərə" görə qazanıblar. Onların kəşfinə əsasən, insan hüceyrələrini yenidən proqramlaşdırmaq olar. Sübut olunub ki, insanın yetkin hüceyrələrini yenidən proqramlaşdırmaqla onları insanın istənilən hüceyrəsinə çevirmək olar.

1962-ci ildə Gurdon kəşf edib ki, hüceyrənin ixtisaslaşması dəyişə bilər.

2002-ci ildə Yamanaka isə sübut etmişdir ki, yaşlı hüceyrə bədənin bütün hüceyrələrinə çevrilə bilər.

• Ülvi Əhmədov. . yapon.az, 19.09.2014  (az.)

• International Balzan Prize Foundation