Şakir ağa türbəsi — Bakının Balaxanı qəsəbəsində yerləşən XV əsr memarlıq abidəsi. Abidənin kitabəsində onun 1427-1428-ci illərdə Miriraxur Şakir ağa ibn-mərhum Mürtəzanın sifarişi ilə inşa edildiyi qeyd edilmişdir.
| Şakir ağa türbəsi | |
|---|---|
.jpg) Şakir ağa türbəsi | |
| 40°27′49″ şm. e. 49°55′12″ ş. u. | |
| Ölkə |
 Azərbaycan
|
| Şəhər | Bakı |
| Yerləşir | Balaxanı |
| Aidiyyatı | AMEA |
| Sifarişçi | Miriraxur Şakir ağa ibn-mərhum Mürtəza |
| Tikilmə tarixi | 1427-1428 |
| Üslubu | Şirvan-Abşeron memarlıq məktəbi |
| Tipi | Mədəni |
| İstinad nöm. | |
| Kateqoriya | Türbə |
| Əhəmiyyəti | Ölkə əhəmiyyətli |
 Türbənin planı
|
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Abidə planda xaçvaridir. Türbəyə giriş şimal tərəfdən portaldandır. Portalın iç məkanında, hər iki tərəfində oxvari arkaya ilə tamamlanan səkkizgüşəli prizma şəkilli taxçalar yerləşdirilib. Türbənin içində də müxtəlif ölçülü düzbucaqlı 8 ədəd taxça mövcuddur.
Tarixi
Balaxanı qəbiristanlığında yerləşən Şakir ağa türbəsi 1427-1428-ci illərdə tikilib və 1385-86-ci ildə tikilən Hacı Şəhla məscidindən altı metr məsafədə yerləşir. Abidə haqqında bilgilər məhduddur.
İmarətin tağlı giriş qapısının üstündə ərəbcə iki sətirlik kitabə var ki, mətni belə oxunur:
|
Bu imarətin tikilməsinə millət və din böyüklərinin hamısı Miriraxur Şakir ağa ibn-mərhum Mürtəza əmr etmişdir. Səkkiz yüz otuz birinci il (831-1427/28)”. |
|
Başqa bir mənbədə deyilir ki, İbrahim Şirvanşahın vəziri 1427-ci ildə oğlunun şərəfinə ucaltdığı Şakir ağa türbəsi xalq arasında İmarət adlandırılır.
Memarlıq xüsusiyyətləri
Abidə planda xaçvaridir. Abşeronun daxili quruluşu xaç şəklində olan bir neçə abidə var. Lakin, Azərbaycanda Şakir ağa türbəsi kimi həm daxili, həm də xarici quruluşu xaç şəklində olan ikinci bir abidə yoxdur.
Türbəyə giriş şimal tərəfdən portaldandır. Portalın iç məkanında, hər iki tərəfində oxvari arkaya ilə tamamlanan səkkizgüşəli prizma şəkilli taxçalar yerləşdirilib. Türbənin içində də müxtəlif ölçülü düzbucaqlı 8 ədəd taxça mövcuddur.
Giriş alçaq oxvari tağ ilə tamamlanan qapıdandir. Qapıüstü tağ bütöv bir daşdan yonulub. Daşın üz səthi bitki ornamentilə bəzədilib. Giriş tağ daşının üstündə iki sətirli epiqrafik yazılı daha bir daş yerləşdirilib. Giriş və üstündəki yazı daşı profilli iri daş bloklarla çərçivəyə alınıb.
1918-ci il mart soyqırımı
1918-ci ilin martında bir sıra Bakı kəndlərinin sakinləri, həmçinin Balaxanının əsasən iri sənayeçiləri, neft mədənləri sahibkarları, ziyalı insanları erməni silahlı dəstələrinin vəhşiliklərinin qurbanı olub. Onlardan bir hissəsi də məhz "Şakir ağa türbəsi"nin divarının qarşısına düzülərək güllələnib. Həmin güllə izləri bugünədək türbənin divarlarında olduğu kimi qalıb.
İstinadlar
- (az.). sabunchu-ih.gov.az. 24.01.2020 tarixində . İstifadə tarixi: 06.05.2022.
- Elşən Məmmədəliyev. (az.). musavat.com. 18.09.2019. 2022-05-05 tarixində . İstifadə tarixi: 06.05.2022.
- ↑ . səh. 33
- APA TV. (az.). YouTube. March 31, 2021. May 6, 2022 tarixində . İstifadə tarixi: May 5, 2022.
Ədəbiyyat
- Щеблыкин, И.П. Памятники Азербайджанского зодчества эпохи Низами. Баку: Изд-во АзФАН. 1943.