İzokost (ing. isocost) — əmtəə və ya xidmətin istehsalında müəyyən bir ümumi xərc üçün alına bilən bütün mümkün giriş birləşmələrini təmsil edən xətti təsvir etmək üçün iqtisadiyyatda istifadə olunan bir termindir. Termin istehsal nəzəriyyəsinin təhlilində firmalara müəyyən bir məhsul səviyyəsi üçün daxilolmaların ən sərfəli kombinasiyasını müəyyən etməkdə kömək etmək üçün istifadə olunur. İstehlakçı nəzəriyyəsindəki büdcə məhdudiyyətinə bənzəsə də, izokost xəttinin istifadəsi fayda-maksimimizasiyadan fərqli olaraq istehsalda xərclərin minimuma endirilməsinə aiddir.
Haqqında
Girişlərin sabit vahid məsrəfləri ilə iki istehsal girişi üçün əmək və kapital üçün izokost xəttinin tənliyi belədir:
Məsələn, əgər firmanın ümumi dəyəri 100 ABŞ dolları təşkil edirsə və iki girişdən, Əmək (L) və Kapital (K) istifadə etmək istəyirsə, o, öz izokostunu aşağıdakı kimi hesablaya bilər:
İzokost = $100 / (Əmək miqdarı + Kapitalın miqdarı)
Bu düstur daha sonra müxtəlif giriş kombinasiyaları üçün izokostu hesablamaq üçün istifadə edilə bilər və nəticələr izokost xətti yaratmaq üçün qrafikdə çəkilə bilər. İzokost xəttinin yamacı iki girişin nisbi qiymətini göstərir. Əgər izokost xəttinin yamacı mənfidirsə, bu o deməkdir ki, bir giriş digərindən nisbətən bahadır. Əgər izokost xəttinin yamacı müsbətdirsə, bu o deməkdir ki, bir giriş digərindən nisbətən ucuzdur.
İzokost, iqtisadiyyatda istehsal nəzəriyyəsində istifadə olunan bir anlayışdır və müəyyən bir büdcə və ya xərclə istehsal edilə bilən müxtəlif resurs (əmək və kapital) kombinasiyalarını göstərir. İzokost xətti, bir firmanın mövcud büdcəsi daxilində əldə edə biləcəyi əmək və kapital kombinasiyalarını qrafikdə əks etdirir.
Əsas xüsusiyyətləri
- Mənfi meyilli olur — izokost xətti sola doğru aşağıya meyillidir, yəni daha çox kapital istifadə etmək istənilirsə, daha az əmək və ya əksinə, daha çox əmək istifadə etmək istənilirsə, daha az kapital lazımdır.
- Xətti forma alır — izokost xətti adətən düzdür, çünki əmək və kapitala xərclənən məbləğlər dəyişsə də, onların vahid qiyməti sabit qalır. Bu xəttin meyilliyi əmək və kapitalın qiymətləri arasındakı nisbətə əsaslanır.
- Xəttin mövqeyi xərclərin səviyyəsindən asılıdır — büdcənin artması ilə izokost xətti sağa, azalması ilə isə sola doğru hərəkət edir, yəni daha yüksək xərc daha çox resurs kombinasiyası əldə etməyə imkan verir.
İzokost xəttinin istifadə sahələri
İzokost xətləri firmaların minimum xərclə müəyyən məhsul həcmini necə istehsal edəcəklərini müəyyən etmək üçün izokvant əyriləri ilə birgə istifadə edilir. Məsələn, bir firma minimum xərc ilə müəyyən məhsul həcminə çatmaq istəyirsə, izokost xəttini izokvant əyrisi ilə kəsişdiyi nöqtədə təyin edər. Bu nöqtə firmanın mövcud büdcəsi daxilində optimal əmək və kapital kombinasiyasını təmin edir.
İzokost xətti, iqtisadçılara və menecerlərə xərc strukturlarını və resursların necə səmərəli paylanacağını analiz etməyə imkan verir.
İstinadlar
- Varian, Hal R., Microeconomic Analysis, third edition, Norton, 1992.
- Chiang, Alpha C., Fundamental Methods of Mathematical Economics, third edition, McGraw-Hill, 1984.
- Leamer, E. E. (1984). Sources of international comparative advantage: Theory and evidence. Cambridge, MA: MIT press.
- Salvatore, Dominick (1989). Schaum's outline of theory and problems of managerial economics, McGraw-Hill, ISBN 978-0-07-054513-7
- Chen, G. Q., & Eden, S. H. (1987). Input price, isocost and maximum output under fuzziness. Mathematical Social Sciences, 13(3), 243-257.
Ədəbiyyat
- Lin, J. Y. (2003). Development strategy, viability, and economic convergence. Economic Development and Cultural Change, 51(2), 277-308.
- Halpern, E. J., Albert, M., Krieger, A. M., Metz, C. E., & Maidment, A. D. (1996). Comparison of receiver operating characteristic curves on the basis of optimal operating points. Academic radiology, 3(3), 245-253.
- Gyorgy, A., Jiménez, J. I., Yazbek, J., Huang, H. H., Chung, H., Weiss, R., & Del Vecchio, D. (2015). Isocost lines describe the cellular economy of genetic circuits. Biophysical journal, 109(3), 639-646.