İslam (ərəb. الإسلام‎‎, əl-'islām) — monoteist dinlərdən biridir.İslam sözü ərəbcə itaətetmə mənasındadır. İslamın tərəfdarları müsəlman adlandırılır.İslam VII əsrin əvvəlində Ərəbistan yarımadasının mərkəzində - Məkkə və Mədinə şəhərlərində təşəkkül tapmış və tezliklə dünyanın böyük hissəsinə yayılmışdır.İslamın banisi müsəlmanların Allahın elçisi və ən böyük Peyğəmbər kimi tanıdıqları Məkkə əhli Həzrət Məhəmməddir.İslamın əsas ehkamı - tək həqiqi ilahini - Allahı tanımaqdır. Allah göylərin və yerin və onların üzərində nə varsa hamısının xaliqidir və insanlar üzərində hökm sürür. Axirətdə səbirli möminləri zövq-ləzzət, günahlıları isə cəhənnəm atəşi gözləyir. Müsəlmanlar hər gün namaz qılmalı, oruc tutmalı və ömürlərində bir dəfə həccə getməlidirlər. Bundan başqa müsəlman zəkat verməli və sədəqə paylamalıdır.

İslamın əsasları öz təcəssümünü Quranda tapmışdır. Quranın əqidə, ibadətlər, əxlaq və şəriət məsələləri ilə bağlı hökmləri müsəlmanların din və dünya işlərini tənzim edir.Quran Allahın Öz peyğəmbəri Məhəmmədə vəhy mələyi Cəbrail vasitəsilə nazil etdiyi vəhylərin «Oxu» kitabıdır, adını qiraət - oxu sözündən almışdır. Quran ardıcıl olaraq ağızdan-ağıza ötürülmüş və müshəflərdə yazıya alınmış Allah sözüdür. Qurani-Kərim 114 surə, təxminən 6666 ayə və 30 cüzdən ibarət olub, 610-632-ci illər arasında Məkkə və Mədinədə nazil olmuşdur.

İslama görə, insan hər şeydən əvvəl yaşamaq hüququna malikdir. İnsan həyatı müqəddəs və toxunulmazdır. Bu həyat insana Allah tərəfindən bəxş edilmişdir və Allahın iradəsi olmadan ona heç kim qəsd edə bilməz.İnsanın vətəndaşlıq haqları vardır. O özünü müdafiə etmək, sağlamlığını qorumaq, ailə qurmaq, nəslini artırmaq, uşaqlarını böyüdüb tərbiyə etmək, şikayət etmək, məhkəməyə müraciət etmək hüquqlarına malikdir.İnsanın azadlıq hüququ vardır və bu hüquq təbii hüquqdur. İnsan azad yaradılmışdır və onun azad yaşamaq hüququna qəsd edilməməlidir. İnsan Quranda heç bir insanın qulu kimi vəsf edilmir, o yalnız Allaha qulluq - bəndəlik edir. İnsanın öz vətənində, xalqın öz yurdunda azad yaşamaq hüququ vardır və əgər bu hüquqa təcavüz edilirsə, insan da, xalq da özünü müdafiəyə qalxmalıdır.İnsanlar qanun qarşısında bərabərdirlər. Hər bir fərdin əmək fəaliyyəti ilə məşğul olmaq və əməyi müqabilində əmək haqqı almaq hüququ vardır.

Azərbaycan İslam dininə, İslam mədəniyyətinə mənsub bir ölkədir. İslam Azərbaycanda VII əsrin ikinci yarısından etibarən dərin kök salmış, insanların davranışına, düşüncəsinə, mənəviyyat və mədəniyyətinə müəyyənedici təsir göstərmişdir. Bu təsir o qədər güclü olmuşdur ki, onilliklər boyu xalqı öz milli-mədəni köklərindən ayırmaq cəhdləri heç bir nəticə verməmiş, dövlət müstəqilliyini qazanmış ölkə yenidən İslama, bu dinin mənəvi-mədəni ənənələrinə üz tutmuşdur.VII əsrin əvvəllərində Ərəbistan yarımadasında meydana çıxan İslam tezliklə dünyanın böyük bir hissəsində yayıldı. Azərbaycanın İslamlaşması da erkən İslam fütuhatı ilə hicrətin 18-ci ilindən (639-cu il) başlanır. Ərəblərə məğlub olan Azərbaycanın mərzbanı İsfəndiyar ibn Fərruxzad həmin il sülh müqaviləsini bağladı. Ərdəbil, Təbriz, Naxçıvan, Beyləqan, Bərdə, Şirvan, Muğan, Arran fəth edilir, ərəblər Xəzər sahili boyu Dərbəndə kimi gəlirlər. Ərəbləri şəhərin istehkamları heyran edir və onlar Dərbəndi "Bab əl-Əbvab" adlandırırlar. Tarixçi Bəlazurinin məlumatına görə, artıq xəlifə Əli ibn Əbu Talibin hakimiyyəti dövründə (656-661) Azərbaycan əhalisinin əksəriyyəti İslamı qəbul etmişdi. Şimalda bu proses bir qədər uzun çəkmişdir.

"İslamın əsas ehkam tək həqiqi ilahini – Allahı tanımaqdır. Çoxallahlılıq ən ağır günah hesab olunur. Allah göylərin və yerin və onların üzərində nə varsa hamısının xaliqidir və insanlar üzərində hökm sürür. Axirətdə səbrli möminləri zövq-ləzzət, günahlıları isə cəhənnəm atəşi gözləyir." (Ziya Bünyadovun "Dinlər, təriqətlər, məzhəblər". Azərbaycan nəşriyyatı, 1997, səh. 108.)

Muslim Population Statistic

"Müslümanlık". TDK Güncel Türkçe Sözlük. 5 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machinesitesinde arşivlendi. URL erişim tarihi: 12 Mayıs 2008.